Βαθαίνει το ρήγμα στις Ελληνοαλβανικές σχέσεις

Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας βρίσκονται σε κρίση από τη σύλληψη του δημάρχου Φρέντι Μπελέρη τον Μάιο του 2023. Η υπόθεση έχει πάρει την όψη εικονικής δίκης και οι άνθρωποι του Μπελέρη, οι οποίοι παρακολουθούν τις εξελίξεις, είναι μάλλον καχύποπτοι και απαισιόδοξοι για τις σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Τιράνων.

Για τις Βρυξέλλες, η υπόθεση Μπελέρη θεωρείται “διμερής υπόθεση”, αλλά για την Αθήνα είναι ένα ζήτημα κράτους δικαίου, άμεσα συνδεδεμένο με τα κριτήρια που πρέπει να πληροί η Αλβανία για την ένταξή της στην ΕΕ.

Η επόμενη ακροαματική διαδικασία στην υπόθεση Μπελέρη είναι προγραμματισμένη για σήμερα, 19 Δεκεμβρίου στο Ειδικό Δικαστήριο, και ενώ το αίτημα για ορκωμοσία του εκλεγμένου δημάρχου της Χειμάρρας απορρίφθηκε σε πρώτο βαθμό, εξακολουθούν να αναζητούνται μάρτυρες κατηγορίας.

Οι δηλώσεις του Έντι Ράμα είναι προκλητικές και τροφοδοτούν απρόκλητα την ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες.

«Μας εμπόδισαν άδικα (σ.σ. στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ), αλλά εμείς θα συνεχίσουμε τη δουλειά μας. Είμαι πεπεισμένος ότι με τους γείτονές μας θα καταφέρουμε από κοινού να θέσουμε τους κύριους λόγους για αυτό το θέμα», τόνισε. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας πρόσθεσε ότι «σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητούμε τη σημασία που έχει για τους γείτονές μας και για την οποία είμαστε σίγουρα διαθέσιμοι σε οτιδήποτε δεν επηρεάζει την διαδικασία εδραίωσης του νέου μας συστήματος δικαιοσύνης. Εδώ δεν υπάρχει κανένας πιθανός συμβιβασμός, όχι γιατί δεν τον θέλουμε εμείς, αλλά γιατί η δικαιοσύνη που εμείς θέλουμε είναι πιο πεισματάρα από εμάς».

Πάντως, πριν από τη σύλληψη του Μπελέρη, οι ελληνοαλβανικές σχέσεις φαινόταν ότι είχαν εισέλθει σε νέα φάση, τουλάχιστον σύμφωνα με δηλώσεις των δύο κυβερνήσεων. Έστω και αν τα Τίρανα δεν είχαν προετοιμάσει την κατάρτιση κοινής συμφωνίας για την παραπομπή του ζητήματος των θαλάσσιων υδάτων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να επιλυθεί μέσω της δικαιοσύνης, η οποία είχε συμφωνηθεί από το 2020.

Υπενθυμίζεται ότι πριν από τη σύλληψη του Μπελέρη στις 20 Μαρτίου 2023, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα είχε επισκεφθεί την Αθήνα και είχε οργανώσει μια προσωπική έκθεση ζωγραφικής στο Ζάππειο σε εορταστική ατμόσφαιρα.

Λίγους μήνες νωρίτερα, στις 22 Δεκεμβρίου 2022, ο Κυριάκος Μητσοτάκης περιόδευσε στην Αλβανία και στα μειονοτικά ελληνικά χωριά της Χειμάρρας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας, ο Μητσοτάκης και ο Ράμα συναντήθηκαν στη Δερβιτσάνη, όπου ο Αλβανός πρωθυπουργός δήλωσε ότι “για εμάς οι μειονότητες αποτελούν μια αναντικατάστατη γέφυρα άρρηκτων δεσμών μεταξύ των δύο χωρών μας”.  Ενώ ο Μητσοτάκης δήλωνε ότι «με τον πρωθυπουργό, τον Έντι Ράμα, έχουμε μια πολύ στενή συνεργασία. Γνωρίζουμε τα ζητήματα που σας απασχολούν» και έκανε αναφορά στην ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας.

Είναι σαφές από τα χαμόγελα και τις αισιόδοξες δηλώσεις που συνόδευσαν τη σύλληψη του Μπελέρη τον Μάιο του 2023 ότι η ελληνική πλευρά κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα, προσφέροντας μια σειρά από λύσεις και επιλογές στην Αλβανία. Ωστόσο, τα Τίρανα δεν φαίνεται να προχωρούν μπροστά. Η Αθήνα προειδοποιεί ότι η στάση της Αλβανίας θα επηρεάσει την πορεία της Ευρώπης.

Για την Ελλάδα, δεν πρόκειται για παρέμβαση στο δικαστικό σύστημα της Αλβανίας, αλλά για διασφάλιση ότι ο Μπελέρη θα διοριστεί δήμαρχος Χειμάρρας και θα έχει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, καθώς και ακέραιο τεκμήριο αθωότητας, όπως αναφέρεται και στην επιστολή που εκφράζει σαφείς επιφυλάξεις για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας.