Ψήφος με κομματική πειθαρχία και ψήφος κατά συνείδηση

Είναι γνωστό ότι, στη συνταγματική μας τάξη, οι βουλευτές, ως εκπρόσωποι του Έθνους, πρέπει να ψηφίζουν κατά συνείδηση. Η ηγεσία κάθε πολιτικού κόμματος ψηφίζει για τα θέματα που θεωρεί σημαντικά, με την επιφύλαξη των κοινοβουλευτικών περιορισμών του κόμματος. Θέλουν να αποδείξουν με αυτόν τον τρόπο ότι, ακόμη και αν υπάρχουν αντιρρήσεις, η ενότητα του κόμματος και η ενιαία έκφραση είναι τελικά πάνω από όλα.

Η κομματική πειθαρχία είναι άσκηση εξουσίας από την ηγεσία του κόμματος επί των βουλευτών. Είναι μια τέτοια πρακτική πολιτικά αναγκαία; Σίγουρα είναι απαραίτητη από την άποψη της αποτροπής μιας κοινοβουλευτικής ήττας, δηλαδή της μη ψήφισης ενός νομοσχεδίου. Στις ανεπτυγμένες κοινοβουλευτικές χώρες, αν η κυβέρνηση αποφασίσει ότι ένα νομοσχέδιο κινδυνεύει λόγω της στάσης των δικών της μελών, διαβουλεύεται με την αντιπολίτευση για να δει αν οι ψήφοι των μελών της αντιπολίτευσης θα της επιτρέψουν να περάσει το νομοσχέδιο.

Αυτή η πολιτική συμπεριφορά προϋποθέτει μια κοινοβουλευτική κουλτούρα που διαφέρει από τη δική μας. Δεν είναι αντιληπτό γιατί είναι αρνητικό για την Κυβέρνηση ( για οποιαδήποτε Κυβέρνηση) να διαπραγματευτεί με την Αντιπολίτευση για τα επίμαχα άρθρα του νομοσχεδίου, ή γιατί είναι αρνητικό για τα μέλη της Κυβέρνησης να μην υποστηρίξουν την πρόταση του κόμματός τους.

Βέβαια, υπάρχει και επικρατεί η σολομώντεια λύση να καταθέτουν δημόσια τη διαφωνία και τις επιφυλάξεις τους αλλά, επικαλούμενοι την ενότητα της παράταξης, να ψηφίζουν το νομοσχέδιο με το οποίο διαφωνούν. Και όλοι είναι ευχαριστημένοι.

Η λογική της κομματικής γραμμής είναι η εξής. Αν διαφωνείς με την κεντρική πολιτική επιλογή του κόμματος, αναζητάς την τύχη σου αλλού. Το ερώτημα είναι ποιος και με ποια κριτήρια αποφασίζει ότι ένα νομοσχέδιο αγγίζει τις καταστατικές αρχές του κόμματος και άρα αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή. Η ηγεσία και τα κριτήρια είναι ξεκάθαρα η κυβερνητική αποτελεσματικότητα.

Είτε θεμιτή είτε αθέμιτη, η πρακτική αυτή υπάρχει. Επιμένοντας στους κομματικούς κανόνες για τον συγκεκριμένο μεταναστευτικό περιορισμό, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη θέλει να αποφύγει τη συσσώρευση θυμού μεταξύ ομάδων βουλευτών για τις υπερβολικά (κατά τη γνώμη τους) μεταρρυθμιστικές και κεντρώες τάσεις της κυβέρνησης.

Υπενθυμίζεται ότι στη Βουλή θα κατατεθεί και νομοσχέδιο για τον γάμο μεταξύ ομοφύλων.  Για να αποφύγει δυσάρεστες περιπέτειες, μήπως θα έπρεπε η κυβέρνηση να επιδιώξει ήδη μια ευρεία συναίνεση και να αφήσει τους βουλευτές να ψηφίσουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους;