Μετά από προσπάθειες πολλών ετών, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατάφεραν χθες να «κλειδώσουν» ένα σημαντικό deal για το ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση. Η τελική εκδοχή του κειμένου έφερε χαμόγελα στην Αθήνα, καθώς ενσωματώνει μια σειρά από τις ελληνικές θέσεις που πέρασαν εν τελεί και περιλαμβάνουν και αυστηρούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης με έναν μηχανισμό διαχωρισμού ατόμων με προσφυγικό προφίλ από οικονομικούς μετανάστες, αλλά και έναν υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης που θα περιλαμβάνει οικονομικά penalties, αν μια χώρα δεν «παίζει μπάλα».
Ενδεικτικό της ελληνικής ικανοποίησης είναι το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε μια εμβόλιμη αναφορά στην εισήγησή του στο υπουργικό συμβούλιο, μετά την οριστικοποίηση της ευρωπαϊκής συμφωνίας μετά από μερόνυχτα διαπραγματεύσεων. Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «μία συμφωνία στην οποία η Ελλάδα είχε πρωτοστατήσει, όπου λαμβάνονται υπόψη και οι εθνικές ιδιαιτερότητες αλλά και οι ιδιαιτερότητες όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα». «Μια σημαντική ευρωπαϊκή απάντηση στη μεγάλη εθνική προσπάθεια για την εφαρμογή μιας αυστηρής αλλά δίκαιης πολιτικής στο μεταναστευτικό ζήτημα», προσέθεσε ο κ. Μητσοτάκης.
Διαχωρισμός στα σύνορα
Μια πρώτη εξαιρετικά σημαντική τομή με το παρελθόν είναι ότι πλέον, όποιος φτάνει σε ευρωπαϊκό έδαφος π.χ. σε ένα ελληνικό νησί, δεν θα έχει αυτομάτως δικαίωμα να υποβάλλει αίτηση ασύλου και άρα αυτομάτως να τυγχάνει διεθνούς προστασίας, όσο διαρκεί η επεξεργασία της αίτησης του.
«Όποιος φτάνει στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης θα ελέγχεται, θα προβλέπεται το λεγόμενο screening. Μέσα σε πέντε μέρες, θα υφίσταται έναν έλεγχο ασφάλειας, θα ταυτοποιείται, θα υπάρχει ένας έλεγχος των ατομικών του στοιχείων και της δυνατότητας ή όχι να λάβει προστασία ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο αν αυτή η δυνατότητα είναι υπαρκτή. Θα περνάει στο σύστημα και αν δεν είναι, θα επιστρέφει πίσω», υπογραμμίζει ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και Έλληνας επίτροπος στην Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος υπήρξε εκ των αρχιτεκτόνων της ευρωπαϊκής συμφωνίας.
Επί του πρακτέου, στα κλειστά κέντρα μεταναστών που υπάρχουν στα ελληνικά νησιά, αναμένεται να δημιουργηθούν ειδικοί χώροι για όσους φτάνουν, μέχρι να γίνει η εξέτασή τους. Εφόσον κάποιος έχει προφίλ οικονομικού μετανάστη, θα επιστρέφεται είτε στη χώρα διέλευσης π.χ. Τουρκία είτε απευθείας στη χώρα προέλευσης π.χ. Πακιστάν, ιδίως εφόσον υπάρχει διμερής συμφωνία επανεισδοχής. Αρμόδιες πηγές εκτιμούν ότι το εν λόγω μέτρο, συνδυαστικά με τη συνεργασία με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής που αποτελούν σημείο διέλευσης μεταναστών, θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά για το ενδεχόμενο αυξημένων ροών.
Η υποχρεωτική αλληλεγγύη
Από εκεί και πέρα, όμως, οι χώρες πρώτης υποδοχής δεν θα μείνουν μόνες τους σε περίπτωση αυξημένων ροών. Και αυτό γιατί, μετά από μακρόσυρτες διαπραγματεύσεις, δημιουργείται ένας μηχανισμός υποχρεωτικής αλληλεγγύης που περιλαμβάνει είτε την ετοιμότητα μιας χώρας να απορροφήσει μετανάστες με έναν αναλογικό τρόπο είτε την αναγκαιότητα να πληρώσει ένα σημαντικό οικονομικό penalty, εφόσον δεν ανταποκριθεί στο καθήκον της αλληλεγγύης.
«Πλέον, η αλληλεγγύη είναι υποχρεωτική, μέσα από ένα ισχυρο νομικά σύστημα που θα παρέχεται στα κράτη-μέλη. Αν έχουμε μαζικές εισόδους, τότε το μείγμα αλληλεγγύης θα έχει πολύ ισχυρό το στοιχείο της μετεγκατάστασης. Και αν κάποιες ευρωπαϊκές χώρες δεν δεχτούν μετεγκαταστάσεις αιτούντων άσυλο θα καταβάλουν χρήματα ως πρόστιμο», υπογραμμίζει ο κ. Σχοινάς.
Πρακτικά, σε περιπτώσεις έξαρσης των ροών έως και 30.000 μετανάστες θα μπορούν να μετεγκατασταθούν από χώρες πρώτης υποδοχής (Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Ισπανία και εσχάτως και Κύπρος), ενώ σε περίπτωση που υπάρξει μια υβριδική απειλή, όπως στον Έβρο το 2020,τότε οι χώρες της Ε.Ε. θα ενισχύουν το κράτος-μέλος με υλικοτεχνική υποδομή για να απορροφήσει τους κραδασμούς. Αν, πάντως, μια χώρα δεν συμμετάσχει στο σχήμα, τότε θα πρέπει να πληρώνει 20.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που της αναλογεί και δεν παίρνει στο έδαφος της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ουγγαρία που διαφωνεί με τον μηχανισμό και θα ήθελε να βάλει ακόμα και «μπλόκο» στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ακόμα και αν ο μηχανισμός περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο, όπως φαίνεται, με ευρεία πλειοψηφία. Απομένουν, άλλωστε, αρκετά ενδιάμεσα βήματα για να τεθεί ο εν λόγω μηχανισμός σε εφαρμογή, κάτι που αναμένεται να γίνει ως το τέλος του επόμενου έτους.
Πόροι για το μεταναστευτικό
Σε ερώτηση του protothema.gr προς αρμόδια κοινοτική πηγή για το τι θα γίνει με τα χρήματα που διεκδικεί η Ελλάδα για τη διαχείριση του μεταναστευτικού από την Ευρώπη, η εκτίμηση είναι ότι τα ελληνικά αιτήματα θα καλυφθούν μέσω της επιπλέον χρηματοδότησης στον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό που εκτιμάται ότι μπορεί να «κλειδώσει» στην έκτακτη Σύνοδος Κορυφής που θα γίνει την 1η Φεβρουαρίου.