Τι σηματοδοτούν για την Ελλάδα τα εύσημα του Economist και οι ανακοινώσεις του Ecofin

Η εμπειρία της ελληνικής οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία επανέφερε τη λογική στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων: οι νέοι κανόνες που ισχύουν από το 2024 και μετά εγκαταλείπουν την κυκλική εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων στην ΕΕ και προσθέτουν ορισμένους βαθμούς ελευθερίας. Έτσι, εγκαταλείφθηκε η βασική αρχή της “ομοιομορφίας” και έγιναν ειδικές προβλέψεις για χώρες που αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα, όπως η Ελλάδα με υψηλές αμυντικές δαπάνες.

Με βάση τα όσα έχουν ανακοινωθεί έως τώρα, δεν θα ήταν υπερβολή να πει κάποιος ότι η (εξ αποστάσεως) συνεδρίαση του ECOFIN της περασμένης Τετάρτης ήταν πραγματικά σημαντική για όλη την ευρωζώνη. Ειδικά, όμως, για την Ελλάδα, που δεινοπάθησε την προηγούμενη δεκαετία με τα Μνημόνια (αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση), η εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων αποτελεί τεράστια βελτίωση της μακροοικονομικής πορείας της και, επομένως, δικαίως πανηγυρίζει η ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, αλλά και η κυβέρνηση. Και αυτό καθώς η χώρα αποκτά μεγαλύτερη ευελιξία στη χάραξη της δημοσιονομικής της πολιτικής. Με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, η Ελλάδα αποκτά τρεις πολύ σημαντικές δικλίδες ασφαλείας στη δημοσιονομική της πολιτική:

Oι δαπάνες στην Αμυνα για πρώτη φορά στην ιστορία της Ε.Ε. μπορούν να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του (υπερβολικού) ελλείμματος. Ως τέτοιες δαπάνες είναι οι αγορές αμυντικού εξοπλισμού (όπλα, πλοία, αεροσκάφη κ.λπ.), στις οποίες ωστόσο δεν περιλαμβάνονται λειτουργικές δαπάνες, όπως είναι οι αμοιβές ένστολου προσωπικού κ.λπ. Σημειώνεται ότι οι δαπάνες αυτές θα εξαιρούνται από την ένταξη της χώρας-μέλους στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος μόνον εφόσον το έλλειμμα ξεπερνά το 3%. Όσο το έλλειμμα παραμένει κάτω του 3%, οι συγκεκριμένες δαπάνες θα προσμετρώνται σε αυτό. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα πρωτοστάτησε στην υιοθέτηση του μέτρου μαζί με άλλες χώρες (Πολωνία, Ιταλία, Γαλλία, Εσθονία κ.ά.), σπάζοντας την παραδοσιακή εθνική της μοναξιά στην Ε.Ε. Καταλύτης στην αλλαγή αυτή ήταν αναμφίβολα η ρωσο-ουκρανική κρίση και το γεγονός ότι, εκτός από την Ελλάδα, και άλλες χώρες της Ε.Ε. πλέον βρίσκονται σε «καυτές» αμυντικά ζώνες.

Η μείωση του χρέους στις χώρες με υπερβολικό χρέος (άνω του 60% του ΑΕΠ) θα είναι σταδιακή και ορθολογική. Το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί και στη χώρα μας με χρέος 160% του ΑΕΠ, η οποία σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να μειώσει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ κατά περίπου 5 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως. Επί του παρόντος, για τα κράτη μέλη με χρέος άνω του 90% του ΑΕΠ, η ετήσια προσαρμογή περιορίζεται στο 1%, το οποίο είναι βιώσιμο. Φυσικά, η Ελλάδα έχει ισχυρότερες φιλοδοξίες για τη μείωση του χρέους της και θέλει να το μειώσει κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες στην τρέχουσα διετία, από 172% το 2022 σε 152% το 2024. Ωστόσο, πρόκειται για δική της επιλογή και όχι για επιλογή που της επιβάλλεται από τα πάνω: μετά το 2033, οι τόκοι των δημόσιων δανείων (προς άλλα κράτη μέλη της ΕΕ) δεν θα περιλαμβάνονται στο δημόσιο χρέος. Πρόκειται για ένα “ad hoc” μέτρο δημοσιονομικού κανόνα για την Ελλάδα, που την εμποδίζει να αναλάβει υπερβολικό χρέος μετά το 2033. Αυτό δεν σημαίνει ότι το χρέος αυτό δεν υπάρχει, αλλά απλώς ότι δεν υπολογίζεται στο υπερβολικό χρέος της χώρας.

Υπάρχουν και άλλα μέτρα που παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία, καταργώντας τον ένα και ενιαίο “κορσέ” που ίσχυε για τις δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών μελών μέχρι σήμερα, δηλαδή πριν από την πανδημία. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να επιστρέψουν στις δημοσιονομικές πολιτικές της δεκαετίας του 2000, όταν υπήρχε “πάρτι με δανεικά”.

Η Ελλάδα ανακηρύχθηκε Χώρα της Χρονιάς από τον Economist ως η χώρα με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη το 2023. Η σημαντική αυτή τιμή έρχεται λίγες μόλις ημέρες αφότου ο Economist ανακήρυξε την ελληνική οικονομία ως πρωταθλήτρια μεταξύ των 35 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου για δεύτερη συνεχή χρονιά. Σύμφωνα με το περιοδικό, ξεχωρίζουν οι τρεις χώρες που “ανέκτησαν την πρόοδο μετά από μια δύσκολη περίοδο” – η Βραζιλία, η Πολωνία και η κορυφαία στην κατάταξη Ελλάδα. ‘Μετά από μια επώδυνη αναδιάρθρωση, η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομικής κατάταξης για το 2023. Η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ελλάδας επανεξελέγη τον Ιούνιο. Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας είναι φιλοαμερικανική, φιλοευρωπαϊκή και επιφυλακτική απέναντι στη Ρωσία. ‘Η Ελλάδα έδειξε ότι είναι δυνατόν να έρθει από το χείλος της κατάρρευσης για να εισαγάγει σκληρές και λογικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, να ανοικοδομήσει το κοινωνικό συμβόλαιο και να επιδείξει συγκρατημένο πατριωτισμό – ο μισός κόσμος θα ψηφίσει το 2024 και οι απανταχού δημοκράτες θα πρέπει να δώσουν προσοχή”, αναφέρει σχετικά.