2024: Γεωπολιτικές αναταραχές που προκαλούν οικονομικούς κλυδωνισμούς

Οι επιθέσεις των Χούθι σε εμπορικές ναυτιλιακές οδούς στην Ερυθρά Θάλασσα, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του παγκόσμιου εμπορίου, προκαλούν άλλη μια αναταραχή σε μια παγκόσμια οικονομία που έχει ήδη κλονιστεί από μια σειρά γεωπολιτικών κρίσεων. Ο κίνδυνος κλιμάκωσης και εξάπλωσης της σύγκρουσης στη Γάζα στη Μέση Ανατολή είναι η τελευταία από μια σειρά απρόβλεπτων κρίσεων που έχουν πλήξει, εκτρέψει και διαταράξει την παγκόσμια οικονομία, μετά την πανδημία του κοροναϊού και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Εκτός όμως από αυτές, το νέο έτος που πρόκειται να υποδεχθεί η ανθρωπότητα θα φέρει ένα κύμα πολιτικής αστάθειας με δυνητικά σοβαρές και διαρκείς συνέπειες ενόψει δεκάδων εκλογικών διαδικασιών. Περισσότεροι από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα προσέλθουν στις κάλπες σε περίπου 50 χώρες, από την Ινδία, το Μεξικό και τη Νότια Αφρική μέχρι τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Συνολικά, οι ψηφοφόροι του 2024 θα αντιπροσωπεύουν το 60% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής. Οι νικητές θα κληθούν να καθορίσουν βασικές πολιτικές που θα καθορίσουν τις επιδοτήσεις της βιομηχανίας, τις φορολογικές περικοπές, τις τεχνολογικές μεταβάσεις, τις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης, τους ρυθμιστικούς ελέγχους, τους εμπορικούς δρόμους, τις επενδύσεις, την ελάφρυνση του χρέους και τις ενεργειακές μεταβάσεις.

Σε πολλές περιοχές, η στασιμότητα των εισοδημάτων, η πτώση του βιοτικού επιπέδου και η διεύρυνση των ανισοτήτων έχουν αυξήσει τον σκεπτικισμό για την παγκοσμιοποίηση. Αλλά ένας κόσμος συρρικνούμενου εμπορίου είναι επίσης ένας κόσμος συρρικνούμενων εισοδημάτων.

Το επόμενο έτος, η Ινδία θα φιλοξενήσει τις μεγαλύτερες εκλογές από άποψη πληθυσμού. Η Ινδία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο και προσπαθεί να ανταγωνιστεί την Κίνα ως παγκόσμιο κέντρο παραγωγής. Ωστόσο, οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι αυτές που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία για την παγκόσμια οικονομία. Για παράδειγμα, την περασμένη εβδομάδα η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες συμφώνησαν να αναστείλουν τους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο στην Ευρώπη και στο ουίσκι και τις μοτοσικλέτες στις ΗΠΑ μέχρι τις εκλογές. Η συμφωνία φέρεται να ευνοεί τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος φαίνεται να τηρεί σκληρή στάση στις εμπορικές συμφωνίες προκειμένου να κερδίσει ψήφους. Εν τω μεταξύ, ο επικρατέστερος υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών, ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, υπέρμαχος του προστατευτισμού στην εμπορική πολιτική, έχει προτείνει φόρο 10% σε όλα τα αγαθά που εισάγονται στις ΗΠΑ.

Οι προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν τον Μάιο θα μπορούσαν να κλιμακώσουν τις εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Στο Μεξικό, η εκλογική διαδικασία θα καθορίσει την προσέγγιση της κυβέρνησης για την ενέργεια και τις ξένες επενδύσεις. Στην Ινδονησία, ένας νέος πρόεδρος θα μπορούσε να αλλάξει την πολιτική για βασικούς ορυκτούς πόρους, όπως το νικέλιο. Ο Τραμπ, όπως και άλλοι ηγέτες αυταρχικών κυβερνήσεων, έχει επίσης αφήσει να εννοηθεί το ενδεχόμενο να “παγώσει” τη συνεργασία των ΗΠΑ με την Ευρώπη, να αποσύρει τη στήριξη προς την Ουκρανία και να υιοθετήσει μια πιο συγκρουσιακή στάση απέναντι στην Κίνα. Τα αποτελέσματα των εκλογών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλαγές τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική, μεταξύ άλλων όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, τη ρύθμιση της αγοράς και τις παγκόσμιες συμμαχίες. Με μια πρώτη ματιά, οι προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία το επόμενο έτος είναι μικτές. Η ανάπτυξη επιβραδύνεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ενώ δεκάδες αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας. Από τη θετική πλευρά, η ταχεία πτώση του πληθωρισμού ωθεί τις κεντρικές τράπεζες να μειώσουν τα επιτόκια ή τουλάχιστον να παγώσουν τις αυξήσεις των επιτοκίων. Το χαμηλότερο κόστος δανεισμού παρέχει γενικά κίνητρο για επενδύσεις και αγορά κατοικιών. Εν τω μεταξύ, τους τελευταίους μήνες εμφανίστηκαν μικρότεροι γεωπολιτικοί παράγοντες που προσπαθούν να αλλάξουν το status quo, όπως η Υεμένη, η Χαμάς, το Αζερμπαϊτζάν και η Βενεζουέλα. Ακόμη και αν αυτές οι συγκρούσεις είναι μικρής κλίμακας, μπορεί να έχουν απρόβλεπτες επιπτώσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Η γεωπολιτική ισχύς γίνεται όλο και πιο κατακερματισμένη. Και αυτό εντείνει την αστάθεια. Στο στενό Bab el-Mandeb στο νότιο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας, οι Χούθι επιτίθενται σε πλοία από όλο τον κόσμο, ανεβάζοντας τις τιμές των ναύλων, τα ασφάλιστρα και τις τιμές του πετρελαίου. Ωστόσο, η αβεβαιότητα επιδρά ανασταλτικά στην οικονομία. Οι επιχειρήσεις τείνουν να υιοθετούν στάση αναμονής όσον αφορά τις επενδύσεις, την επέκταση και την απασχόληση. Η συνεχιζόμενη αστάθεια στις γεωπολιτικές και γεωοικονομικές σχέσεις μεταξύ των μεγάλων χωρών προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στους υπεύθυνους των εταιρειών διαχείρισης κινδύνων τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.