Τα διεθνή γεγονότα που σφράγισαν το 2023

Στρατιωτικό αδιέξοδο στο ουκρανικό έδαφος και απίστευτα βίαιες τρομοκρατικές επιθέσεις στο ισραηλινό έδαφος που αλλάζουν τα δεδομένα στη Μέση Ανατολή. Η γεωπολιτική σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Η επανεμφάνιση του Ντόναλντ Τραμπ που απειλεί τη δημοκρατία στις ΗΠΑ και η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Γεγονότα που σφράγισαν τη χρονιά που αποχαιρετάμε.

Ισραήλ, 80 ημέρες πολέμου

Μια μέρα μετά τη συμπλήρωση ακριβώς μισού αιώνα από την έναρξη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, το Ισραήλ συγκλονίστηκε από μια τρομοκρατική επίθεση κατά αμάχων από τη Χαμάς. Υπήρχαν 1.200 νεκροί και εκατοντάδες όμηροι, μεταξύ των οποίων παιδιά και ηλικιωμένοι. Η απάντηση ήταν συντριπτική: αεροπορικές επιδρομές και χερσαία εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας. Η επίσκεψη του Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου είναι η πιο απτή απόδειξη της υποστήριξης των ΗΠΑ. Μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση περισσότερων από 100 ομήρων, αλλά για πολλούς άλλους ο εφιάλτης συνεχίζεται. Η ανθρωπιστική κρίση και η αιματηρή θυσία Παλαιστινίων πολιτών έχουν οδηγήσει σε ισχυρή διεθνή πίεση για κατάπαυση του πυρός. Οι αρχικοί φόβοι για έναν ευρύτερο πόλεμο υποχωρούν, αλλά δεν έχουν εξαφανιστεί. Το Ιράν “βρυχάται” μέσω των πληρεξουσίων του, της Χεζμπολάχ και των Χούθι, στο Λίβανο και την Υεμένη αντίστοιχα. Οι Χούτι απειλούν την Ερυθρά Θάλασσα και την παγκόσμια ναυτιλία. Το τι θα συμβεί στη συνέχεια είναι άγνωστο. Όπως η μεταπολεμική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας είναι άγνωστη, έτσι και η τύχη της εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας που ξεκίνησε μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ.

Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία

Η ουκρανική αντεπίθεση δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες. Τα παράλληλα μέτωπα που άνοιξαν στη Μέση Ανατολή, η ήδη υπάρχουσα κόπωση της Δύσης και, κυρίως, η προοπτική πιθανής εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ έχουν κάνει το Κίεβο να ανησυχεί για τη ροή της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ποντάρει στην εξάντληση τόσο της Ουκρανίας όσο και της Δύσης, ενισχύοντας ανίερες συμμαχίες με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Ο σινορωσικός άξονας ενισχύεται από την επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στη Μόσχα. Η Φινλανδία έγινε το 31ο μέλος του ΝΑΤΟ στη σκιά της Ουκρανίας, ενώ η Σουηδία περιμένει το τελικό “πράσινο φως” του Ερντογάν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) χάρισε στην Ουκρανία μια συμβολική νίκη με την εξουδετέρωση του Βίκτορ Όρμπαν και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, σε μια εποχή που η Ουκρανία χρειάζεται την ΕΕ περισσότερο από ποτέ μετά την έναρξη επιθετικού πολέμου, υποσχόμενη να παρακάμψει το βέτο της σε ένα κονδύλι ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για το Κίεβο. Ωστόσο, το 2024 είναι μια σημαντική δοκιμασία για τη δυτική ενότητα, που αλλάζει ριζικά τη δυναμική του πολέμου και ενδεχομένως να έχει συνέπειες πολύ πέρα από την Ουκρανία.

Η πιθανή ολική επαναφορά του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει τέσσερις ποινικές κατηγορίες και συνολικά 91 κακουργήματα, μεταξύ των οποίων συνωμοσία με σκοπό την ανατροπή των αποτελεσμάτων των εκλογών του 2020 που τροφοδότησε την εισβολή στο Καπιτώλιο και τα απόρρητα έγγραφα του Μαρ-α-Λάγκο, καθώς και αστική απάτη, συμπεριλαμβανομένης της παραποίησης οικονομικών στοιχείων. Σχεδιάζει “εκδίκηση” για να “περάσει” τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών και υιοθετεί φασιστική ρητορική. Για πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων απομακρύνεται από το αξίωμά του από το ίδιο του το κόμμα. Οι Δημοκρατικοί συνεννοούνται επιτέλους για μια νέα υποψηφιότητα του Τζο Μπάιντεν και οι ΗΠΑ φαίνεται να οδεύουν προς μια “ανανέωση” το 2020. Ωστόσο, το δικαστικό σώμα του Κολοράντο απέκλεισε τον Τραμπ από τη λίστα υποψηφιοτήτων των Ρεπουμπλικάνων και ο λόγος πάει στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι αντιδράσεις των Δημοκρατικών στο “αίτημα” του Ανωτάτου Δικαστηρίου συνεχίζονται, με τα δικαιώματα των γυναικών στις αμβλώσεις και τα σημαντικά επιτεύγματα στον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών και των Ισπανόφωνων να βρίσκονται στο στόχαστρο.

Η δυναμική επιστροφή της άκρας δεξιάς

Για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της Ολλανδίας, ένα ακροδεξιό κόμμα με επικεφαλής τον Γκ. Βίλντερς αναδείχθηκε πρώτο κόμμα. Μια απροσδόκητη νίκη, η οποία όμως αντανακλά τους επικρατούντες ανέμους της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, ιδίως στην Ολλανδία, η οποία θεωρείται εδώ και καιρό μια από τις πιο φιλελεύθερες χώρες του δυτικού μπλοκ. Το μεταναστευτικό και η οικονομία έχουν σταθερά “πριμοδοτήσει” την ακροδεξιά στην Ευρώπη και το μεγάλο στοίχημα για τους ηγέτες είναι η εφαρμογή του συμφώνου για το μεταναστευτικό και το άσυλο. Ο λαϊκισμός κερδίζει επίσης στη Σλοβακία, όπου ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έχει βρει έναν “συνταξιδιώτη” στο πρόσωπο του Ρόμπερτ Φίτσο. Η εθνολαϊκιστική “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (Afd) βρίσκεται στο απόγειο της δημοτικότητάς της και έχει κερδίσει σημαντικό έδαφος στις τοπικές εκλογές στην Έσση και τη Βαυαρία. 

Επανεκλογή του Ερντογάν

Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βαδίζει μέσα σε κινούμενη άμμο ενόψει της προεδρικής ψηφοφορίας. Η οικονομική κρίση που ήδη απειλούσε το πολιτικό του μέλλον έχει επιδεινωθεί από τις πρωτοφανείς ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός, ενώ στο εξωτερικό βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τους δυτικούς συμμάχους του. Όλες οι συνθήκες είναι εναντίον του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι για πρώτη φορά στα 21 χρόνια της εξουσίας του, υπάρχουν “ρωγμές” στην πολιτική ηγεμονία του. Η προσήλωσή του σε μια “ανορθόδοξη” πολιτική χαμηλών επιτοκίων έχει τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό σε δυσθεώρητα ύψη. Η οικονομία οδεύει προς την άβυσσο: ένας ανομοιογενής πολιτικός συνασπισμός έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης έχει συσπειρωθεί γύρω από την υποψηφιότητα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, προέδρου του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Ο Ερντογάν απευθύνεται στα εθνικιστικά αντανακλαστικά και πείθει τους ψηφοφόρους ότι η Τουρκία μετατρέπεται σε παγκόσμια υπερδύναμη, ενώ επιτίθεται στις ΗΠΑ, τις οποίες κατηγορεί για ανάμιξη στις εκλογές. Η στρατηγική αυτή αποδίδει. Επανεξελέγη με 52,18% των ψήφων στον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 28 Μαΐου, εξασφαλίζοντας την προεδρία του για άλλα πέντε χρόνια. Τώρα διεκδικεί τις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου για να πάρει πίσω την Κωνσταντινούπολη από τον Εκρέμ Ιμάμογλου.

Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σούδαν

Δύο αδίστακτοι στρατηγοί που από σύμμαχοι έγιναν εχθροί σέρνουν το Σουδάν σε αιματηρό εμφύλιο πόλεμο που έως τα τέλη του έτους έχει κοστίσει 10.000 ζωές προκαλώντας τον εκτοπισμό άνω των επτά εκατομμυρίων ανθρώπων. Η σύγκρουση έχει τις ρίζες της στην ανατροπή του δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ από το στρατό το 2019 κατόπιν διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας.