Όλο και πιο ακριβό πληρώνουν το αγελαδινό γάλα οι καταναλωτές

Στην αιχμή των ανατιμήσεων που καταγράφονται στον κλάδο των τροφίμων και ειδικότερα στα γαλακτοκομικά βρίσκονται προϊόντα όπως το φρέσκο αγελαδινό γάλα, η τιμή του οποίου κινείται στην Ελλάδα σε υψηλότερο επίπεδο από άλλες χώρες της Ε.Ε. Οι Ελληνες φαίνεται πως πληρώνουν ακριβά το γάλα συγκριτικά με άλλους Ευρωπαίους, κάτι που είχε διαπιστώσει σε προηγούμενη έρευνα αγοράς η Επιτροπή Ανταγωνισμού εξετάζοντας την τιμή του φρέσκου γάλακτος χαμηλών λιπαρών σε ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα και σε 17 χώρες της Ε.Ε. Ενδεικτικά, από τη σύγκριση των χαμηλότερων τιμών σε κάθε χώρα, η Ε.Α. είχε διαπιστώσει πως η Ελλάδα έχει την τρίτη υψηλότερη τιμή (1,12 ευρώ/λίτρο) μετά την Εσθονία και τη Σουηδία, ενώ σε σύγκριση με τις υψηλότερες τιμές που παρουσιάζει κάθε χώρα, η Ελλάδα καταλήγει να είναι η δεύτερη ακριβότερη (2,22 ευρώ/λίτρο).

Ποια είναι η μέση τιμή πώλησης του αγελαδινού γάλακτος στη χώρα μας; Το πρώτο εξάμηνο του 2023 αυτή διαμορφώθηκε στο 1,57 ευρώ/λίτρο από 1,39 ευρώ/λίτρο το αντίστοιχο περυσινό διάστημα και 1,34 ευρώ/λίτρο το 2020 (τιμή με ΦΠΑ). Από τον Φεβρουάριο του 2022 έως τον Ιανουάριο του 2023 η μέση σταθμισμένη τιμή (προ ΦΠΑ) έχει αυξηθεί κατά 20%, από 1,04 ευρώ/λίτρο σε 1,25 ευρώ/λίτρο.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι αυτής της αύξησης; Σύμφωνα με τα ευρήματα της Επιτροπής Ανταγωνισμού από τη χαρτογράφηση των συνθηκών ανταγωνισμού στο φρέσκο αγελαδινό γάλα, η αύξηση αυτή οφείλεται στο σερί ανατιμήσεων που παρατηρούνται στα περισσότερα στάδια της αλυσίδας αξίας, με τη μεγαλύτερη ωστόσο συμμετοχή στη διαμόρφωση της τελικής τιμής του (33,9%) να έχουν οι παραγωγοί. Η μέση τιμή πώλησης γάλακτος από τον παραγωγό αυξήθηκε από 0,39 ευρώ/λίτρο το 2020-2021 σε 0,52 ευρώ/λίτρο το 2022 και 0,53 ευρώ/λίτρο το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Η αυξημένη συμμετοχή του παραγωγού γάλακτος στη διαμόρφωση της τελικής τιμής μπορεί να εξηγηθεί πρωτίστως από τη σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής, κυρίως του κόστους των ζωοτροφών και των κτηνιατρικών φαρμάκων, και σε δεύτερο επίπεδο από την αύξηση του κόστους ενέργειας αλλά και του εργατικού κόστους. Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται η Επιτροπή Ανταγωνισμού, από το 2020 η ελληνική κτηνοτροφία επιβαρύνεται με αυξημένα κόστη τόσο στην ενέργεια όσο και στις ζωοτροφές και στο εργατικό δυναμικό. Το 2022 ο δείκτης ενέργειας στην κτηνοτροφία αυξήθηκε κατά 40%, ο δείκτης κόστους των ζωοτροφών κατά 24% και ο δείκτης εργατικού κόστους κατά 17%.

Τα αυξημένα κόστη παραγωγής για τους κτηνοτρόφους σημειώθηκαν σε μια εποχή που ο κλάδος της κτηνοτροφίας διαρκώς συρρικνώνεται, μετρώντας απώλειες τόσο σε ζωικό όσο και σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των παραγωγών αγελαδινού γάλακτος μειώθηκε κατά 1.351 παραγωγούς, ενώ ο πληθυσμός των αγελάδων μειώθηκε μεταξύ 2013-2022 κατά 49.000 κεφάλια. Ολα αυτά έχουν αντίκτυπο και στην τιμή του αγελαδινού γάλακτος, που στον τομέα παραγωγού κυμαίνεται στο υψηλότερο επίπεδο από άλλες χώρες που εξετάζει η Ε.Α. (Γερμανία, Κροατία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ρουμανία), πλην της Ιταλίας. Αμέσως μετά τους παραγωγούς, συμβολή στη διαμόρφωση της τιμής έχει ο κλάδος της μεταποίησης, με το ποσοστό του να μειώνεται από 30% το 2020 σε 25,4% το 2022.

Παρατηρείται ωστόσο αύξηση στο 28% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023. Μικρότερες, αλλά σημαντικές μεταβολές παρατηρήθηκαν στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, καθώς το ποσοστό συμμετοχής του στη διαμόρφωση της τελικής τιμής μειώθηκε από 18,8% το 2020 σε 15,1% το 2022 (-3,7%). Αντίθετα, το πρώτο εξάμηνο του 2023 το αντίστοιχο ποσοστό ανήλθε στο 18,2% από 15,1% το αντίστοιχο περυσινό εξάμηνο.