2024: Οι κορυφαίες διεθνείς προκλήσεις

Γνωρίζουμε ήδη με βεβαιότητα τον βασικό καμβά πάνω στον οποίο θα “κεντηθούν” οι σημαντικότερες διεθνείς πολιτικές εξελίξεις για το 2024. Πρόκειται για την αντιπαράθεση μεταξύ των δυτικών δυνάμεων και των ευρασιατικών δυνάμεων (Ρωσία, Κίνα και Ιράν), οι δεσμοί των οποίων όχι μόνο ενισχύθηκαν περαιτέρω τον τελευταίο χρόνο, αλλά και οι φιλοδοξίες τους να επιφέρουν την ανατροπή της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων έγιναν σαφέστερες.

Οι δυτικές χώρες θα αντιμετωπίσουν κορυφαίες εκλογικές προκλήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους. Ωστόσο, τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν μόνο απαισιοδοξία.

Ευρωεκλογές και λαϊκισμός 

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ευρωεκλογές του Ιουνίου αναμένεται να αντανακλούν την αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια, την οποία αναμένεται να καρπωθούν σε μεγάλο βαθμό λαϊκιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις διαφόρων αποχρώσεων. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια περαιτέρω πολιτική αποδυνάμωση των υφιστάμενων εθνικών κυβερνήσεων και ένα περισσότερο κατακερματισμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με αποτέλεσμα έναν πιο άκαμπτο ορισμό των νέων θεσμικών οργάνων της ΕΕ και μια χαλάρωση των διατλαντικών δεσμών.

Ενώ μόνο η αυξανόμενη αίσθηση της γεωπολιτικής απειλής φαίνεται να συγκρατεί τις φυγόκεντρες δυνάμεις της ΕΕ, ο αντίκτυπος των κυρώσεων κατά της Ρωσίας βρίσκεται στο επίκεντρο μιας αυξανόμενης κοινωνικής δυσφορίας. Αν και δεν βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος όσον αφορά την ατλαντική υποταγή (βλ. την απόκλιση της ευρωομάδας υπό την ηγεσία της Γεωργίας Μελώνη και της Μαρίν Λεπέν), οι ακραίοι καλοθελητές, εκτός από το γνωστό ρεπερτόριό τους σχετικά με τη μετανάστευση και την υπεράσπιση της εθνικής ταυτότητας, έχουν επίσης γίνει όλο και πιο ηχηροί στην υπεράσπιση των πολιτικών πράσινης μετάβασης και του εγχώριου τρόπου ζωής και καταγγέλλουν όλο και πιο έντονα την υπεράσπιση του “πράσινου”. Και αυτό το “κύμα” κατακλύζει όλο και περισσότερο την κεντροδεξιά. Το αποτέλεσμα θα είναι ένα “ατύχημα που περιμένει να συμβεί”, με όλο και περισσότερα ακροδεξιά κόμματα να “αποδεξιώνονται” και να καλούνται να συμμετάσχουν για να αναλάβουν κυβερνητικές ευθύνες. Το πρόσφατο ξέσπασμα του ολλανδικού κόμματος Γκ. Βίλντερς είναι διδακτικό. Ειδικότερα στη Γερμανία, με την “Επιλογή για τη Γερμανία” να αναμένεται να φέρει συγκλονιστικά αποτελέσματα στις εκλογές της Θουριγγίας και της Σαξονίας τον Σεπτέμβριο, η συνοχή του συνασπισμού του Όλαφ Σολτς είναι πιθανό να δοκιμαστεί και το τέλος της τετραετούς θητείας του δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο.

ΗΠΑ: Όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά

Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου αποτελούν ταυτόχρονα πολιτικό και διαδικαστικό θρίλερ. Οι πρωτοβουλίες πολιτειών όπως το Κολοράντο και το Μέιν να αποκλείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ από το ψηφοδέλτιο των προκριματικών εκλογών των Ρεπουμπλικανών, επικαλούμενες τη συμμετοχή του στα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021 ως “εξέγερση” κατά του πρώην προέδρου, θα ανοίξουν την πόρτα της κόλασης, αν το Ανώτατο Δικαστήριο δεν απαντήσει εγκαίρως και με σαφήνεια. Η χρησιμοποίηση της παραπομπής του Τραμπ (η οποία δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε καταδίκη) για να κλείσει την πόρτα σε ενδεχόμενη επιστροφή του στον Λευκό Οίκο είναι μια πραγματική πολιτική αμηχανία μπροστά σε ένα “φαινόμενο”, μια απόπειρα διεξαγωγής ενός επικίνδυνου πειράματος σχετικά με τα συνταγματικά θεμέλια και πολλές εκπλήξεις μπορεί να βρίσκονται μπροστά μας Η προσήλωση σε έναν αυτοδύναμο κύκλο εκτροπής, που δεν αποτελεί έκπληξη, είναι εμφανής. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια αποκλεισμού του σημερινού προέδρου Τζο Μπάιντεν από το ψηφοδέλτιο με παρόμοιο τρόπο σε νότιες πολιτείες όπως το Τέξας. Η εκκρεμής υπόθεση του γιου του Προέδρου Χ. Μπάιντεν με το Υπουργείο Δικαιοσύνης σχετικά με επιχειρηματικές δραστηριότητες για τις οποίες ήταν ενήμερος ο πατέρας του έχει τονώσει την όρεξη των Ρεπουμπλικάνων του Κογκρέσου για μομφή κατά του κατοίκου του Λευκού Οίκου.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Μπάιντεν (και σε μικρότερο βαθμό η αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις) δέχεται κριτική στο μέτωπο της εσωτερικής πολιτικής με φόντο τα πολύ χαμηλά ποσοστά αποδοχής, ενώ το συνεχιζόμενο μακελειό στη Γάζα απωθεί όλο και μεγαλύτερο μέρος της εκλογικής βάσης των Δημοκρατικών, ενώ το θέμα της στήριξης της Ουκρανίας γίνεται μέρος της εσωτερικής αντιπαράθεσης του Ρεπουμπλικανικού κόμματος.

Σε αναζήτηση πολιτικών λύσεων

Με άλλες λέξεις, οι εσωτερικές προκλήσεις επιδεινώνουν και περιπλέκουν τις εξωτερικές και το αντίστροφο. Σαν να είχαν προετοιμαστεί από πριν, οι νεοσυντηρητικοί τρέφουν την ιδέα της κλιμάκωσης της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή μέσω μιας στρατιωτικής αντιπαράθεσης με το Ιράν, τον πραγματικό “εγκέφαλο” των Χούθις, της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και άλλων, και αναντικατάστατο οχυρό της “ευρασιατικής ολοκλήρωσης”.

Οι πιο συνεπείς φωνές στην Ουάσιγκτον προσανατολίζονται στην αποκλιμάκωση και το πάγωμα του μετώπου, ξεκινώντας από την Ουκρανία, αναντικατάστατο προπύργιο της “ευρασιατικής ολοκλήρωσης”.

Είναι όμως η Ρωσία αυτή που διαμηνύει (λ.χ. διά του Ντμίτρι Μεντβέντεφ) ότι σκοπεύει να φτάσει μέχρι το Κίεβο και εξαπολύει, όπως συνέβη χθες, το μεγαλύτερο εδώ και μήνες κύμα βομβαρδισμών της ουκρανικής επικράτειας, ακυρώνοντας στην πράξη τη φιλολογία περί συμβιβασμού.