Σε κρίση οι σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ;

Ο ισραηλινός λαός εξακολουθεί να υφίσταται τις καταστροφικές συνέπειες της πιο κολοσσιαίας αποτυχίας των υπηρεσιών πληροφοριών και της μεγαλύτερης επιχειρησιακής ανικανότητας στην 75χρονη ιστορία του εβραϊκού κράτους, αφού η μακροχρόνια “πεποίθηση” του Ισραήλ πως οι “έξυπνοι φράχτες” και άφθονη ξένη χρηματοδότηση θα επέτρεπαν τον περιορισμό της Χαμάς κατέρρευσε στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Η επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ είχε ως αποτέλεσμα μεγάλο αριθμό θυμάτων – περίπου 1.200 νεκρούς, χιλιάδες τραυματίες, περισσότερες από 240 απαγωγές, ομήρους στη Λωρίδα της Γάζας και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους. Το εθνικό τραύμα του Ισραήλ θα είναι μακροχρόνιο. Αμέσως μετά την επίθεση, η ισραηλινή κυβέρνηση κήρυξε έκτακτη κινητοποίηση των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) και ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεσμεύτηκε να “τερματίσει” τον πόλεμο που ο ισραηλινός λαός “δεν ήθελε”.

Η ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα, η οποία αρχικά ονομάστηκε Επιχείρηση Σιδερένια Σπαθιά, ανεστάλη στα τέλη Νοεμβρίου, οπότε απελευθερώθηκαν 105 όμηροι από τη Χαμάς. Ο πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι οι στόχοι της επιχείρησης ήταν να εξαλειφθεί η Χαμάς, να επιστραφούν όλοι οι απαχθέντες Ισραηλινοί πολίτες και να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα απειλήσει ξανά το Ισραήλ στη Γάζα.

Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της φιλόδοξης επίθεσης των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας παραμένει ασαφές, όπως και το περίγραμμα ενός εφικτού “τέλος παιχνιδιού” για τη Γάζα. Αυτό που είναι σαφές, όμως, είναι ότι χωρίς την ισχυρή υποστήριξη των ΗΠΑ, η ικανότητα του Ισραήλ να επιδιώξει τους πολεμικούς του στόχους θα περιοριστεί σημαντικά.

Καθώς οι μάχες συνεχίζονται και αναπτύσσεται ένα χάσμα μεταξύ των θέσεων των ΗΠΑ και του Ισραήλ, το Τελ Αβίβ έχει ισχυρούς λόγους να επενδύσει στη διατήρηση βασικών συμμαχιών. Για να διασφαλίσει ότι οι δεσμοί του με τις ΗΠΑ θα επιβιώσουν από αυτόν τον πόλεμο, το Ισραήλ πρέπει όχι μόνο να διαχειριστεί με σύνεση τις τρέχουσες στρατιωτικές επιχειρήσεις του, αλλά και να ασχοληθεί με τα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα και να αποφασίσει μια για πάντα πώς σκοπεύει να επιλύσει τη σύγκρουση με τους Παλαιστίνιους, σύμφωνα με την ανάλυση του Foreign Affairs.

Το σημερινό κεφάλαιο στη σχέση δεκαετιών μεταξύ του Νετανιάχου, ο οποίος επέστρεψε για την τελευταία του θητεία ως πρωθυπουργός του Ισραήλ τον περασμένο Δεκέμβριο, και του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ξεκίνησε δύσκολα.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά της για την επιλογή της ακροδεξιάς του Ισραήλ, ιδίως του υπουργού Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν – Γβιρ και του υπουργού Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς, ως εταίρων συνασπισμού του Νετανιάχου, υποσχόμενη να καταστήσει προσωπικά υπεύθυνο τον πρωθυπουργό.

Ο Σμότριτς αντιμετωπίστηκε ως persona non grata κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον τον Μάρτιο. Αυτός και ο Μπεν Γβιρ απέφυγαν τη διακομματική ισραηλινή αντιπροσωπεία του Κογκρέσου και, μαζί με άλλα μέλη του Κογκρέσου, αποκλείστηκαν από τη λίστα των προσκεκλημένων για την ετήσια δεξίωση της 4ης Ιουλίου που διοργάνωσε η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ.

Το εξτρεμιστικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου άλλαξε την κατάσταση. Η εχθρότητα μεταξύ του προέδρου Μπάιντεν και του πρωθυπουργού Νετανιάχου δεν εξαφανίστηκε, αλλά η συμπάθεια για τη δεινή θέση του Ισραήλ υπερίσχυσε των όποιων παρατεταμένων διαφωνιών. Ο Μπάιντεν έφτασε στο Ισραήλ στις 18 Οκτωβρίου ως ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου, υποσχόμενος στο ισραηλινό κοινό ότι οι ΗΠΑ θα “συμπαρασταθούν” στο Ισραήλ.

Γενικά, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ διατήρησαν την υποστήριξή τους στην επιχείρηση των IDF στη Γάζα, υποκύπτοντας συχνά στα ισραηλινά προνόμια- στις 8 Δεκεμβρίου, ασκώντας βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε άμεση κατάπαυση του πυρός, ο αναπληρωτής πρέσβης των ΗΠΑ υποστήριξε ότι μια τέτοια προσωρινή κατάπαυση του πυρός θα “έσπερνε μόνο τους σπόρους του επόμενου πολέμου”.

Η Ουάσιγκτον εκδίδει τακτικά προειδοποιήσεις, όπως η δήλωση του υπουργού Άμυνας Λόιντ Όστιν στις 2 Δεκεμβρίου ότι η προστασία των Παλαιστινίων αμάχων στη Γάζα αποτελεί ηθική υποχρέωση και στρατηγική επιταγή.

Ωστόσο, οι δηλώσεις αυτές δεν υπονόμευσαν, όπως επιβεβαίωσε ο Όστιν, τη συνολική επιρροή της αμερικανικής πολιτικής υπέρ “του θεμελιώδους δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα”. Ο Μπάιντεν “αγκάλιασε” δημόσια το Ισραήλ και προτίμησε να μεταφέρει τις επιφυλάξεις των ΗΠΑ σε ιδιωτικές συζητήσεις με Ισραηλινούς ηγέτες. Η προσωπική προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου είχε κάποια επιτυχία, για παράδειγμα, στο να κάνει το Ισραήλ να ανακαλέσει τα σχέδια για προληπτικό χτύπημα κατά της Χεζμπολάχ στο Λίβανο λίγες ημέρες μετά την πρώτη επίθεση της Χαμάς. Οι σκεπτικιστές των μεθόδων του Μπάιντεν επισημαίνουν το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσαν στη Γάζα οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας, παρά τις παρασκηνιακές προσπάθειες της αμερικανικής διπλωματίας. Σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ έχει επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από τη φιλία των συμμάχων του.