Ελληνοτουρκικά: Οι προοπτικές για το 2024

Θετικό κλίμα και εντός του 2024;

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έκαναν ένα θετικό βήμα προς τα εμπρός το 2023 σε ένα ταξίδι που ξεκίνησε με τη “διπλωματία των σεισμών” τον Φεβρουάριο και ολοκληρώθηκε “πανηγυρικά” με την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 7 Δεκεμβρίου και τη διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στην Αθήνα.

Η Διακήρυξη των Αθηνών περιγράφεται ως πολιτική δέσμευση για την αποφυγή εντάσεων.

Το 2023, έμεινε μια δήλωση για το θετικό κλίμα και την ανάγκη διατήρησής του. Υπήρξε επίσης μεγάλη συζήτηση για την ανάγκη οικοδόμησης εμπιστοσύνης ως απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση του διαλόγου ανάμεσα στις δύο χώρες, καθώς και για την αποφυγή απειλών και εμπρηστικών δηλώσεων. Οι διερευνητικές συνομιλίες εντάχθηκαν στον εν εξελίξει πολιτικό διάλογο μεταξύ της Υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Μπουράκ Ακτσαπάρ, προκειμένου να γίνει ένα βήμα προς την κατεύθυνση του διαλόγου, υπό την εποπτεία των Υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν και υπό την καθοδήγηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. ‘Αν οι συνθήκες το επιτρέψουν’, θα κάνουν ένα βήμα στο δύσκολο θέμα των διαφορών για τις υφαλοκρηπίδες και τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες.

Με διπλωματικούς όρους, πρόκειται για “εποικοδομητική ασάφεια”, που δίνει χώρο και χρόνο και στις δύο πλευρές. Η Διακήρυξη των Αθηνών, που υπογράφουν ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν, ήρθε σε μια στιγμή που όλοι χρειάζονταν ένα θετικό βήμα προς τα εμπρός, ωστόσο υπήρχαν πολλοί “πρόθυμοι” που εξέφραζαν ανησυχίες και προσπαθούσαν να την υπονομεύσουν.

Και τώρα έχουμε εισέλθει επίσημα σε μια διαφορετική φάση αναμονής όσον αφορά τις σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας. Οι μακροχρόνιες εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν καθιστούν προφανές το τέλος της καχυποψίας. Αντιθέτως. Η τοξική ρητορική που δημιουργείται και στις δύο πλευρές ως αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων εντάσεων, ενώ ευνοεί την εθνικιστική ρητορική, δεν επιτρέπει το τέλος της καχυποψίας. Σε αυτό το στάδιο της αναμονής, και οι δύο πλευρές έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν έχουν υποχωρήσει από μια σταθερή και σταθερή θέση. Η θέση αυτή είναι η συνεχής ανταλλαγή απόψεων μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, η οποία είναι η αιτία της τεταμένης και εν πολλοίς συγκρουσιακής ατμόσφαιρας.

Οι διαφωνίες αυτές δεν πρέπει να οδηγήσουν σε κρίσεις, όπως έχουν επανειλημμένα δηλώσει κυβερνητικοί αξιωματούχοι και των δύο χωρών. Η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα, το casus belli, η “γαλάζια πατρίδα”, το τουρκο – λιβυκό μνημόνιο, οι “γκρίζες ζώνες”, η επιμονή στην αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, το Κυπριακό κ.ά. είναι μερικά μόνο από τα σύννεφα που παραμένουν στο προσκήνιο και θα μπορούσαν πάντα να αποτελέσουν αφορμή για νέες επιθετικές ρητορικές.