Μπλίνκεν: Ταξίδι ισορροπιών σε Ελλάδα και Τουρκία

Η Ουάσινγκτον προσπαθεί να διαχειριστεί μια δύσκολη σχέση με τον Ρετζέπ Ταγίιπ Ερντογάν, ο οποίος απειλεί τη διαδικασία ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ απαιτώντας το ξεπάγωμα της πώλησης των F-16. Αυτή η διαδικασία διαπραγμάτευσης λαμβάνει χώρα και στον πόλεμο στη Γάζα, ενώ η αντιαμερικανική ρητορική της τουρκικής ηγεσίας κλιμακώνεται.

Συγκεκριμένα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ετοιμάζεται για μια ακόμη εξόρμηση στην περιοχή, ενδεχομένως με στάσεις στην Κωνσταντινούπολη (δεν έχει κλείσει ακόμη ραντεβού με τον Τ. Ερντογάν) και στο Τελ Αβίβ.

Προβλέπεται επίσης συνάντηση με τον πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη.

Στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει κλιμακώσει τις επιθέσεις του κατά της κυβέρνησης Μπάιντεν λόγω της υποστήριξής της τελευταίας προς το Ισραήλ και δεν έχει καμία διάθεση για συμβιβασμό.

Στη συνάντησή του με τον κ. Μητσοτάκη αναμένεται να συζητηθούν οι περιφερειακές εξελίξεις και ο ρόλος της Ελλάδας στην παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και η συμμετοχή στην επιχείρηση “Φύλακας Ευημερίας” για την αντιμετώπιση της απειλής των Χούθι και την αποκατάσταση της ελεύθερης και ασφαλούς ναυσιπλοΐας από τη σημαντικότερη οδό του παγκόσμιου εμπορίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας.

Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αναμένεται επίσης να αναδείξει τη διαδικασία επαναπροσέγγισης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα και της έγκρισης της Διακήρυξης των Αθηνών.

Το ερώτημα είναι, τι ακριβώς πρόκειται να προσφέρει ο Μπλίνκεν στην ελληνική κυβέρνηση για να πείσει την Τουρκία και να την πιέσει να τερματίσει τον πολύμηνο εκβιασμό της, αν εγκριθεί το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ;

Η Τουρκία συνδέει άμεσα την κοινοβουλευτική έγκριση της πώλησης των νέων F-16 και της αναβάθμισης των παλαιότερων F-16 με την έγκριση του πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας από την ολομέλεια της τουρκικής εθνοσυνέλευσης, η οποία θα επαναληφθεί στις 15 Ιανουαρίου, αλλά απαιτεί οι διαδικασίες να γίνουν ταυτόχρονα, καθώς δεν υπάρχει η αναγκαία εμπιστοσύνη στις σχέσεις των δύο χωρών

Η ατμόσφαιρα στο Κοινοβούλιο είναι αρνητική για την Τουρκία λόγω της στάσης της στον πόλεμο της Γάζας, της υποστήριξής της προς τη Χαμάς, των σχέσεών της με τη Μόσχα και της επιθετικής στάσης της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Εκκρεμεί επίσης το αίτημα της Ελλάδας για την αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-35 πέμπτης γενιάς, οπότε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξετάζει προφανώς το ενδεχόμενο να αρχίσει να συνδέει το πακέτο των F-16 προς την Τουρκία με το πακέτο των F-35 προς την Ελλάδα, εφόσον βέβαια η Τουρκία το δεχθεί.

Βασικός στόχος είναι να διασκεδαστούν οι ανησυχίες των Αμερικανών νομοθετών στο Κογκρέσο ότι η ισορροπία δεν θα είναι εις βάρος της Ελλάδας, παρά την ενίσχυση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. Φυσικά, η έγκριση του πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας παραμένει σημαντική προϋπόθεση. Είναι απίθανο οι κοινοβουλευτικοί ηγέτες να δώσουν το πράσινο φως για τα F-16 χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αναφορικά με την Σουηδία, διαφορετικά θα έδινε την εντύπωση ότι εργάζονται υπό την απειλή ή τον εκφοβισμό του Ερντογάν.

Ωστόσο, ο χειρισμός που επιχειρεί ο Α. Μπλίνκεν είναι προβληματικός, καθώς ο Τ. Ερντογάν είναι εξαιρετικά απίθανο να δεχθεί ότι η Ουάσιγκτον συνδέει τα δυο εξοπλιστικά προγράμματα προς τις δυο χώρες πολύ περισσότερο όταν σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα πρόκειται για τα πέμπτης γενιάς F-35, από τα οποία έχει αποκλεισθεί η Τουρκία.

Επίσης, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ ουσιαστικά απαιτούν την προέγκριση της ένταξης της Σουηδίας, η Άγκυρα θα ήθελε εγγυήσεις που η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν μπορεί να προσφέρει αυτή τη στιγμή.

Από την άλλη πλευρά βεβαίως, θα ήταν προβληματικό για την Αθήνα, να τεθεί εμμέσως υπό την αίρεση των διαθέσεων της Άγκυρας η Συμφωνία για τα F-35.

 Οι ελληνοαμερικανικές στρατηγικές σχέσεις και η στρατιωτική συνεργασία, που έχουν φθάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, πρέπει να είναι ανεξάρτητες και δεν μπορούν να συνδέουν την πώληση προηγμένου αμυντικού εξοπλισμού με ένα πρόγραμμα αντίδρασης τρίτης χώρας.

Ένας τέτοιος σχεδιασμός από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εάν δεν έχει απλώς τη μορφή άσκησης πίεσης προς την Τουρκία «εγκρίνετε την ένταξη της Σουηδίας και παίρνετε F-16 και η Ελλάδα τα F-35, σε διαφορετική περίπτωση προχωρά μόνο η συμφωνία με την Ελλάδα» και οδηγήσει σε μόνιμη σύνδεση των συμφωνιών με τις δυο χώρες για προμήθεια εξοπλιστικών από τις ΗΠΑ, θα είναι κίνηση που δεν εξυπηρετεί την ελληνοαμερικανική συνεργασία, ούτε τη σταθερότητα στην περιοχή.

Η Ουάσιγκτον προτίθεται να στείλει εντός των ημερών επιστολή στο Κογκρέσο με την οποία θα εγκρίνει τη συμφωνία με την Ελλάδα για την πώληση των F-35, εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία με την Τουρκία.