Ρουμανικά ΜΜΕ: Η Τουρκία θα δώσει άδεια σε νατοϊκά πλοία να μπουν στη Μαύρη Θάλασσα

Ο υπουργός Άμυνας της Βουλγαρίας Τόντορ Ταγκάρεφ ανακοίνωσε ότι αυτή την εβδομάδα, και συγκεκριμένα την Πέμπτη, θα υπογραφεί στην Κωνσταντινούπολη συμφωνία με την Τουρκία και τη Ρουμανία για την εκκαθάριση των αδέσποτων ναρκών στη Μαύρη Θάλασσα, σύμφωνα με το Βουλγαρικό Πρακτορείο Ειδήσεων (BTA).

Εν τω μεταξύ, η Τουρκία αρνήθηκε να επιτρέψει σε δύο ναρκαλιευτικά πλοία που δωρήθηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ουκρανία, να περάσουν μέσα από τα στενά, επικαλούμενη το άρθρο 19 της Σύμβασης του Μοντρέ σχετικά με το καθεστώς των Στενών. Αναγνωρίζοντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ως “πόλεμο”, η Τουρκία έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στα ρωσικά και ουκρανικά πολεμικά πλοία, εφαρμόζοντας το άρθρο 19 της σύμβασης, σύμφωνα με το οποίο τα πολεμικά πλοία που ανήκουν σε εμπόλεμες δυνάμεις δεν μπορούν να περάσουν από τα στενά. Το άρθρο 19 δεν δίνει στην Τουρκία το δικαίωμα να κλείσει τα στενά σε όλα τα πολεμικά πλοία, κάτι που θα απαιτούσε την επίκληση του άρθρου 21. Εν μέσω διεθνούς εστίασης στη σύγκρουση μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας εκτυλίσσονται σημαντικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να έχουν βαθιές επιπτώσεις για την ασφάλεια τόσο της Μαύρης Θάλασσας όσο και της Τουρκίας.

Η Σύμβαση του Μοντρέ συντάχθηκε καλά λαμβάνοντας υπόψη το δικαίωμα της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, που είναι μια από τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου, και την ασφάλεια της Τουρκίας και των χωρών της Μαύρης Θάλασσας. Η Τουρκία εξουσιοδοτείται να επιβλέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων μη παρόχθιων χωρών μέσω των στενών σε περίπτωση πολέμου και ειρήνης σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη σύμβαση. Η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να ενημερώσει τους εκπροσώπους της Άγκυρας των Υψηλών Συμβαλλόμενων Μερών για αιτήματα διέλευσης πολεμικών πλοίων. Εάν τα μέρη θεωρούν ότι τα αιτήματα για διέλευση είναι αντίθετα με τη σύμβαση, μπορούν να προβάλουν αντιρρήσεις. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να ισχυριστεί κανείς ότι η Τουρκία ενήργησε αυθαίρετα για να επιτρέψει τη διέλευση πολεμικών πλοίων, διότι στη διαδικασία επικύρωσης εμπλέκονται και τα συμβαλλόμενα κράτη, καθώς ενημερώνονται από την Τουρκία για τις διελεύσεις και έχουν δικαίωμα αντίρρησης.

Μετά την απόφαση της Τουρκίας, ο Αμερικανός ναύαρχος εν αποστρατεία Τζέιμς Τζωρτζ Σταυρίδης, πρώην Διοικητής Συμμαχικών Δυνάμεων του ΝΑΤΟ για την Ευρώπη, υποστήριξε ότι πρόκειται για “κατάχρηση της Σύμβασης του Μοντρέ” και ότι η Τουρκία θα πρέπει να αλλάξει την απόφασή της. Σύμφωνα, ωστόσο, με τη Σύμβαση του Μοντρέ για τα Στενά, δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ αμυντικών και επιθετικών πλοίων για την άδεια διέλευσης από τα Στενά σε καιρό πολέμου.

Η Σύμβαση του Μοντρέ, η οποία είχε αρχικά οριστεί για περίοδο 20 ετών, παραμένει σε ισχύ καθώς κανένα από τα υπογράφοντα μέρη δεν έχει προχωρήσει στην καταγγελία της. Αυτή η αντοχή υπογραμμίζει τη γενική ικανοποίηση για τη σύμβαση, η οποία μέχρι στιγμής ανταποκρίνεται στις ανάγκες ασφαλείας των μερών της, με την Τουρκία να τηρεί σχολαστικά τους όρους της. Ωστόσο, το γεωπολιτικό τοπίο της Μαύρης Θάλασσας έχει αλλάξει σημαντικά από τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, που ξεκίνησαν στις 22 Φεβρουαρίου 2022. Αυτά τα γεγονότα έχουν φέρει στο προσκήνιο για άλλη μια φορά την ασφάλεια της Μαύρης Θάλασσας και τη Σύμβαση του Μοντρέ.

Οι πλωτές νάρκες στη Μαύρη Θάλασσα αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τα εμπορικά πλοία, ειδικά εκείνα που μεταφέρουν ουκρανικά σιτηρά από την Οδησσό, γεγονός που καθιστά αναγκαία την απομάκρυνσή τους. Η ανάπτυξη της Μόνιμης Ομάδας Αντιμετώπισης Ναρκών του ΝΑΤΟ (SNMCMG-2) για την εκκαθάριση ναρκών θα μπορούσε να κλιμακώσει τις εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, οδηγώντας ενδεχομένως την Τουρκία σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Ωστόσο, η εκκαθάριση αυτών των ναρκών είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Ουκρανίας. Οι ναυτικές δυνατότητες της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου του στόλου των ναρκαλιευτικών, είναι κατάλληλες για τέτοιες επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, η δημιουργία μιας Ομάδας Αντιμετώπισης Ναρκών υπό την ηγεσία της Τουρκίας, με τη συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, θα μπορούσε να εξουδετερώσει αποτελεσματικά την απειλή ναρκών χωρίς να απαιτείται η παρουσία του SNMCMG-2. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια όλων των εμπλεκόμενων μερών. 

Με τα παραπάνω ως δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψιν, τον πόθο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για αναβάθμιση του στόλου των F-16 του, μέσω απόκτησης νέων από τις ΗΠΑ, το Newsweek Romania με τίτλο “Η Τουρκία παραδίδεται στον πόλεμο στη Μαύρη Θάλασσα” υποστηρίζει ότι η Τουρκία, η οποία είχε αντιταχθεί στη συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ στις σχετικές επιχειρήσεις στη Μαύρη Θάλασσα, άλλαξε τη θέση της και επιτρέπει πλέον τη διέλευση από τα Στενά άλλων μελών του ΝΑΤΟ εκτός της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας: “Τα πλοία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούν να περάσουν για επιχειρήσεις και ο λόγος για την αλλαγή στάσης είναι τα F-16. Η Τουρκία διαπραγματεύτηκε τη θέση της να επιτρέψει τη διέλευση αμερικανικών και βρετανικών πλοίων “εν αναμονή των θετικών και αποφασιστικών βημάτων των ΗΠΑ για την απόκτηση και τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών αεροσκαφών F-16”, ένας στόχος που οι Αμερικανοί ανέβαλαν επί μακρόν”, αναφέρει το δημοσίευμα.

Από την άλλη, μιλώντας στην τελετή για την 133η επέτειο της ίδρυσης των Σχολών Υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού στις 28 Νοεμβρίου 2023, ο αρχηγός του πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας, ναύαρχος Ερτζουμέντ Τατλίογλου, είχε δηλώσει ότι δεν θέλουν τις χώρες του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα: “Ως Τουρκία, διασφαλίζουμε την ασφάλεια της Μαύρης Θάλασσας. Δεν πρέπει να μετατρέψουν τη Μαύρη Θάλασσα σε Μέση Ανατολή”, είχε δηλώσει.

Το βουλγαρικό υπουργείο Άμυνας τόνισε ότι οι δραστηριότητες της κοινής δύναμης αποναρκοθέτησης δεν θα στρέφονται εναντίον καμίας άλλης χώρας και η επιχείρηση αποναρκοθέτησης της Μαύρης Θάλασσας αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων.

Σε τελική ανάλυση, η διατήρηση της ακεραιότητας της Σύμβασης του Μοντρέ είναι απαραίτητη για την Τουρκία. Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη για την Τουρκία να αξιολογήσει προσεκτικά την εξελισσόμενη δυναμική στη Μαύρη Θάλασσα και τις πρωτοβουλίες που προστατεύουν τα συμφέροντα ασφάλειας όλων των παράκτιων χωρών.

Πηγή: capital.gr//Πέτρος Κράνιας