Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη: Κέντρο ή Αριστερά;

Η συζήτηση στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία δεν είναι καινούργια. Έχει ξαναγίνει σε δόσεις και έχει απασχολήσει τα κομματικά όργαα. Το βασικό ζήτημα είναι αν το κόμμα της Κουμουνδούρου θα πρέπει να παραμείνει μέρος της αριστερής ευρωοικογένειας ή να μετακινηθεί προς τον ευρωσοσιαλισμό. Η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα έχει επιλύσει σε κάποιο βαθμό αυτό το ζήτημα. Ο πρώην πρωθυπουργός προσκαλείτο στην προπαρασκευαστική συνεδρίαση του PES με την ιδιότητα ως πρώην πρωθυπουργός, ενώ ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε στην αριστερά. Η θέση του Τσίπρα είχε βρει απήχηση στο εσωτερικό του κόμματος και ήταν ότι τα ελληνικά κόμματα, λόγω του δυναμισμού και της κυβερνητικής τους εμπειρίας, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλο γέφυρας μεταξύ της πλουραλιστικής αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας. Πράγματι, αυτή η στάση εξυπηρετούσε πολλούς σκοπούς. Και ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε να παίζει το ρόλο του ενοποιητή δυνάμεων. Και ο Αλέξης Τσίπρας έγινε ένας άνθρωπος που ενίσχυσε τα συμφέροντά του στην Ευρώπη και ερχόταν σε επαφή με ηγέτες όπως ο Κόστα στην Πορτογαλία. Και την ομάδα της Αριστεράς που έναν εξέχον μέλος της κρατούσε ανοιχτή την πόρτα με τους όμορους σοσιαλιστές και παρά τις κατά καιρούς άτυπες γκρίνιες από το ΠΑΣΟΚ.

Αυτή είναι αλλιώς και η συζήτηση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ανοίγει σε ένα εντελώς άλλο περιβάλλον. Η παρέμβαση-επιστολή στα συλλογικά όργανα και στον Στέφανο Κασσελάκη των τριών μελών της Πολιτικής Γραμματείας του κόμματος (Θανάσης Θεοχαρόπουλος, Γιάννης Ραγκούσης, Κώστας Ζαχαριάδης) με πρόταση για την ένταξη του ΣΥΡΙΖΑ στο PES γίνεται σε μια ρευστή και κρίσιμη υπαρξιακά στιγμή για τον χώρο. Συνδυαστικά η συνεδριακή τροχιά που βρίσκεται και επίσημα το κόμμα, προσθέτει ρευστότητα στην όλη κουβέντα που πάντως είναι πολιτική και σύμφωνα με τους υποστηρικτές των τριών – σήμερα γίνεται η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ στο Μεταξουργείο και όπως όλα δείχνουν  θα τεθεί και αυτό το θέμα έστω επί τάπητος από πολλές μεριές και όχι απλώς από τους 3 υπογράφοντες – είναι και προωθητική. Από την άλλη το ρευστό περιβάλλον όπου στο έδαφός του διεξάγεται η κουβέντα, αρχίζει να στοιχίζει τα στελέχη. Μία σειρά εξ αυτών βλέπουν θετικά μια δυνητική μεταγραφή του ΣΥΡΙΖΑ στους ευρωσοσιαλιστές. Από την άλλη υπάρχουν στελέχη που διαφωνούν, όπως ο ευρωβουλευτής Κώστας Αρβανίτης ή ο Θόδωρος Δουλουμπέκης. Ο τελευταίος και ενώ προέρχεται από τους νέους ακτιβιστές του PES και από τις δυνάμεις τις διεύρυνσης. «Στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, το μεγαλύτερο κόμμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς, με τους ανοιχτούς διαύλους στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, αυτή τη στιγμή αρμόζει ο ρόλος του μεγάλου συνθέτη των προοδευτικών δυνάμεων της Ευρώπης», έγραψε ο Θ. Δουλουμπέκης.

Βέβαια και εδώ είναι το δύσκολο για την Κουμουνδούρου, πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να αποσαφηνίσει την δική του πολιτική ταυτότητα στο νέο τοπίο και υπό τον Κασσελάκη. Αυτό εν πολλοίς περνά και από τη στρατηγική του κόμματος σε σχέση με το πολιτικό του σχέδιο, το ύφος των εκφωνήσεων και μια νέα στρατηγική που θα εκπονηθεί από το προσεχές συνέδριο. Η πίεση από τους άλλους χώρους επίσης είναι καθοριστική. Μια απομάκρυνση για παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ από την αριστερή ταυτότητα θα έδιδε χώρο στη Νέα Αριστερά και προφανώς στο ΚΚΕ. Μια κεντρώα μετατόπιση θα αποδέσμευε μέρος του εκλογικού σώματος. Μια μη μετεξέλιξη θα έχει τον κίνδυνο της στασιμότητας του χώρου.

Ο Τσίπρας και η σημερινή ηγεσία επιμένουν ότι το κόμμα έχει ρόλο γέφυρας, ενώ η συμμετοχή του ως ιδρυτικό μέλος της αριστερής ευρωομάδας αποφασίστηκε ομόφωνα στο τελευταίο συνέδριο. Το θέμα είναι, βέβαια, ανοιχτό. Η βάση του κόμματος δεν το βλέπει αρνητικά σήμερα και μάλιστα μετά τις πολλές αλλαγές που έχουν επισυμβεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Δυνάμεις που μπορεί να ήταν σκληρή διαφωνία έχουν περάσει στις περιπέτειες της Νέας Αριστεράς. Και το επερχόμενο Συνέδριο είναι πρόσφορο έδαφος για μια αναγέννηση του . Μένει να δούμε ποιες είναι εδώ οι προθέσεις της σημερινής ηγεσίας. Αλλά και πώς η πιθανή τυπική μεταβίβαση του ΣΥΡΙΖΑ στις Σοσιαλδημοκρατικές Δυνάμεις μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση του ΠΑΣΟΚ. Την εβδομάδα που διανύσαμε είδαμε κάποιες, όπως από τον Δημήτρη Μάντζο («οι ευρωομάδες συναπαρτίζονται από κόμματα με ίδιες αρχές και αξίες που ενώνονται γύρω από έναν κοινό σκοπό. Δεν είναι ξενοδοχεία για να βρεις δωμάτιο ή να στεγαστείς προσωρινά»). Υπάρχουν βέβαια δυνάμεις εντός ΕΕ που υπό τις ευλογίες της θα έβλεπε θετικά μια συμπόρευση και εντός Ελλάδας και υπό όρους. Κοινώς πως μέσω ΕΕ θα επιταχυνόταν μια συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ.

Βέβαια, και εδώ είναι που δυσκολεύεται η Κουμουνδούρου, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ξεκαθαρίσει τη δική του πολιτική ταυτότητα στα νέα δεδομένα και υπό την κυβέρνηση Κασσελάκη. Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πολιτικό πρόγραμμα του κόμματος, το ύφος του λόγου και τη στρατηγική που θα εκπονηθεί πριν από το επόμενο συνέδριο του κόμματος. Η πίεση από άλλους χώρους είναι επίσης καθοριστική. Για παράδειγμα, η απομάκρυνση του ΣΥΡΙΖΑ από μια αριστερή ταυτότητα θα δώσει χώρο στη Νέα Αριστερά και προφανώς στο ΚΚΕ. Μια στροφή προς ένα κεντρώο κόμμα θα απελευθερώσει ένα τμήμα του εκλογικού σώματος. Ο μη μετασχηματισμός εγκυμονεί κινδύνους στασιμότητας στην αντιπολίτευση.