Επανέρχεται το “Σχέδιο Αμπντουλλάχ” για το Μεσανατολικό;

Σε ποιον απαντούσε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου με τις κατηγορηματικές δηλώσεις του κατά της προοπτικής ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους;

Εκ πρώτης όψεως, στον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν – εξ ου και η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ανδρών για να γεφυρωθούν οι διαφορές.

Κατά βάθος, ωστόσο, το μήνυμα του Νετανιάχου αφορούσε τη Σαουδική Αραβία και τον de facto κυβερνήτη της, πρίγκηπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Και ο λόγος για αυτό είναι ότι το Ριάντ προσανατολίζεται σε μια ειρηνευτική πρόταση την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει κάθε λόγο να φοβάται περισσότερο από την ένοπλη δράση της Χαμάς ή της Χεζμπολλάχ.

Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για νεκρανάσταση του “Σχεδίου Αμπντουλλάχ”.

Το 2002, μεσούσης της “δεύτερης Ιντιφάντα”, ο Αραβικός Σύνδεσμος ενέκρινε στη Σύνοδό του στη Βηρυτό μία πρόταση οριστικής επίλυσης του Μεσανατολικού, την οποία είχε επεξεργασθεί ο τότε διάδοχος και ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας και μετέπειτα βασιλέας της, Αμπντουλλάχ μπιν Αμπντουλαζίζ.

Το σχέδιο προέβλεπε τη διμερή και πολυμερή αποκατάσταση των σχέσεων των αραβικών κρατών με το Ισραήλ, υπό τον όρο της δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 (με ελάσσονες αμοιβαίες τροποποιήσεις) και με συμφωνημένη επίλυση του προσφυγικού ζητήματος. Επρόκειτο για τομή σε σχέση με τα “Τρία Όχι” της Συνόδου του Αραβικού Συνδέσμου στο Χαρτούμ το 1967 που μέχρι τότε περιέγραφαν, τουλάχιστον θεωρητικώς, τη σχέση των κρατών-μελών με το Ισραήλ.

Ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ, Αριέλ Σαρόν, απέρριψε το σχέδιο, ενώ οι ΗΠΑ παρέμειναν απορροφημένες από τις προετοιμασίες εισβολής στο Ιράκ.

Έκτοτε το “Σχέδιο Αμπντουλλάχ”, το οποίο επαναβεβαιώθηκε στη Σύνοδο του Ριάντ το 2007, μοιάζει σαν να ξεχάστηκε, καίτοι καμία αραβική χώρα δεν έχει ανακαλέσει την υπογραφή της.

Άλλωστε, η αμερικανική διπλωματία, τόσο επί Ντόναλντ Τραμπ όσο και επί Τζο Μπάιντεν, ήταν προσανατολισμένη στην προώθηση των “Συμφωνιών του Αβράαμ”. Όμως αυτές αποτελούν τρόπον τινά την αντιστροφή του “Σχεδίου Αμπντουλλάχ”: Αντί για αραβο-ισραηλινή συμφιλίωση με επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος, προβλέπουν αραβο-ισραηλινή συμφιλίωση (προφανώς μερική, εφόσον χώρες σαν τη Συρία ή την Αλγερία δεν επρόκειτο να προσχωρήσουν) με ενταφιασμό του παλαιστινιακού ζητήματος, στο όνομα της παροχής κάποιων οικονομικών ανταλλαγμάτων στους Παλαιστίνιους.

Είναι σε αυτή την προοπτική που παρεμβλήθηκε αιματηρά η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου και είναι αυτή η μείζον αντίφαση την οποία αντιμετωπίζει ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Το μεταρρυθμιστικό “Όραμα 2030” του Σαουδάραβα διαδόχου για τη διαφοροποίηση της οικονομίας της χώρας του, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική συνεργασία με το Ισραήλ, όπως μαρτυρεί και το φουτουριστικό σχέδιο δημιουργίας της πόλης Neom κοντά στον Κόλπο της Άκαμπα. Όμως είναι πολιτικά απαγορευτικό για τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ιδίως μετά την 7η Οκτωβρίου, να ξανανοίξει τον φάκελο της εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ.

Τις πιέσεις των ΗΠΑ να προσχωρήσει στο Σύμφωνο του Αβραάμ (μόνο τους τελευταίους 12 μήνες ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιχαμ έχει επισκεφθεί το βασίλειο τρεις φορές), η Σαουδική Αραβία τις στρέφει προς την κατεύθυνση της αναβίωσης του Σχεδίου Αμπντουλλάχ.

Χαρακτηριστικά είναι όσα είπε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός η πρεσβευτής της Σαουδικής Αραβίας στις ΗΠΑ, πριγκίπισσα Ρίμα μπιντ Μπαντάρ αλ Σαούντ.

Η πριγκίπισσα Ρίμα χαρακτήρισε άτοπη οποιαδήποτε συζήτηση για την “επόμενη μέρα” της Γάζας προτού υπάρξει εκεχειρία και πρόσθεσε ότι μολονότι η χώρα της τείνει χείρα φιλίας προς το Ισραήλ έχει ταυτοχρόνως ευθύνη έναντι των Παλαιστινίων. Η σαουδο-ισραηλινή συμφιλίωση προϋποθέτει την δρομολόγηση μιας μη αντιστρεπτής διαδικασίας προς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.

Πρόκειται ασφαλώς για πρόσθετο πονοκέφαλο για την αμερικανική πλευρά, η οποία στην έως τώρα προσπάθειά της να επιτύχει τη σαουδο-ισραηλινή συμφιλίωση, με αντάλλαγμα την υπογραφή ενός σαουδο-αμερικανικού συμφώνου άμυνας, προσέκρουε στην απαίτηση του Ριάντ να του δοθεί η δυνατότητα να αποκτήσει πυρηνικό πρόγραμμα. Η απαίτηση αυτή δεν σχετίζεται μόνο με την επιθυμία εξισορρόπησης του Ιράν, αλλά με το βασικό ερμηνευτικό κλειδί όλων των επιλογών του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν: Σε συνθήκες κλιματικής κρίσης η Σαουδική Αραβία των 30 εκατ. κατοίκων ακολουθεί μη βιώσιμη πορεία, καθώς μόνο για τις ανάγκες κλιματισμού και αφαλάτωσης του νερού θα βρεθεί να καταναλώνει το πλείστον της πετρελαϊκής παραγωγής της, αν δεν ανατρέψει τις οικονομικές και ενεργειακές της επιλογές.

Ωστόσο, σε σύγκριση με προηγούμενες διπλωματικές προσπάθειες, που μετέθεταν στο μέλλον και καθιστούσαν ασαφή την τελική έκβαση, το Σχέδιο Αμπντουλάχ έχει το πλεονέκτημα να περιγράφει ευκρινώς τους στόχους του και παρακολουθεί τη διεθνή συναίνεση για μία “λύση δύο κρατών”. Θα αποτελούσε δε μία οδό διαφυγής και για τον Τζο Μπάιντεν – πράγμα που εξηγεί την αντίδραση του Νετανιάχου. Άλλωστε, όσο περνά ο καιρός, η πολιτική επιβίωση του ενός καθίσταται ασύμβατη με την πολιτική επιβίωση του άλλου.

Πηγή: capital.gr//Κώστας Ράπτης