Γιατί η Κίνα “αναγνώρισε” τους Ταλιμπάν

Οι Ταλιμπάν απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο του Αφγανιστάν τον Αύγουστο του 2021 με την κατάληψη της Καμπούλ. Ωστόσο, η προσωρινή κυβέρνηση την οποία συγκρότησαν δεν έχαιρε επίσημης διεθνούς αναγνώρισης. Όμως την εβδομάδα αυτή έγινε το πρώτο βήμα – και αυτός που το έκανε ήταν η Κίνα.

Την Δευτέρα ο Κινέζος ηγέτης ΣΙ Τζινπινγκ δέχθηκε στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στο Πεκίνο τα διαπιστευτήρια των νέων πρεσβευτών 42 κρατών. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο πρεσβευτής του Αφγανιστάν, Ασαντουλλάχ Μπιλάλ Καρίμι.

Ερωτηθείς σχετικά ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Ουάνγκ Ουενμπίν, κατά την τακτική ενημέρωση των δημοσιογράφων την Τετάρτη, απέφυγε να απαντήσει ευθέως κατά πόσον η διαπίστευση του Καρίμι συνιστά αναγνώριση της κυβέρνησης των Ταλιμπάν, χαρακτηρίζοντάς την “συνήθη διπλωματική πρακτική”. Πρόσθεσε πάντως ότι ως παραδοσιακός φίλος και γείτονας του Αφγανιστάν η Κίνα ακολουθεί σταθερά φιλική πολιτική προς τον αφγανικό λαό στο σύνολό του και διατηρεί διπλωματικές σχέσεις και συνεργασία σε διάφορους τομείς.

Όπως τόνισε, η Κίνα πάντοτε πίστευε ότι το Αφγανιστάν δεν πρέπει να αποκλεισθεί από την διεθνή κοινότητα. Εξέφρασε δε την ελπίδα ότι το Αφγανιστάν θα ανταποκριθεί περαιτέρω στις προσδοκίες της διεθνούς κοινότητας, θα οικοδομήσει μια ανοικτή και συμπεριληπτική πολιτική δομή, θα ακολουθήσει μετριοπαθλη και συνετή εσωτερική και εξωτερική πολιτική, θα καταπολεμήσει αποφασιστικά τις διάφορες τρομοκρατικές δυνάμεις και θα έχει φιλικές σχέσεις με τις χώρες ανά τον κόσμο, ιδίως τις γειτονικές, ώστε να ενσωματωθεί στην διεθνή κοινότητα εγκαίρως.

Ακούγεται σαν “αναγνώριση υπό όρους” ή “υπό δοκιμασία”. Και πράγματι, η διεθνής πρακτική δεν εξισώνει την διατήρηση διπλωματικής συνεργασίας με την πλήρη αναγνώριση ενός καθεστώτος. Η ίδια η Κίνα, όπως άλλωστε η Ρωσία και το Ιράν, διατήρησαν εν λειτουργία τις πρεσβείες τους στην Καμπούλ και μετά τον Αύγουστο του 2021, χωρίς να έχουν προβεί σε ρητή αναγνώριση του νεοσύστατου “Εμιράτου του Αφγανιστάν”. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν έχουν αποκτήσει τον έλεγχο των πρεσβειών του Αφγανιστάν σε 14 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Πακιστάν, του Ουζμπεκιστάν και του Τουρκμενιστάν.

“Εμείς, όπως και τα υπόλοιπα μέλη του ΟΗΕ δεν τους αναγνωρίζουμε επισήμως” έχει δηλώσει ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ενώ τον περασμένο μήνα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξουσιοδότησε τον Γενικό Γραμματέα να ορίσει ειδικό απεσταλμένο για το Αφγανιστάν – κίνηση η οποία προκάλεσε την αντίδραση των Ταλιμπάν, οι οποίοι δεν δέχονται την αντιμετώπιση της χώρας τους ως “ανωμαλίας” στη διεθνή σκηνή.

Το γεγονός πάντως ότι ο Σι Τζινπινγκ δέχθηκε τα διαπιστευτήρια του Αφγανού πρεσβευτή με κάθε επισημότητα μαζί με αυτά άλλων 41 συναδέλφων του είναι δηλωτικό μιας αλλαγής στάσης.

Το κρίσιμο ζήτημα είναι ότι ο “κατάλογος συστάσεων” που απηύθυνε ο Ουάνγκ δεν μπορεί να υλοποιηθεί παρά σε επαφή και συνεργασία με τους Ταλιμπάν και όχι ερήμην τους. Η σταθερότητα της Κεντρικής Ασίας αφορά την Κίνα με πολλούς τρόπους: είτε από την άποψη των οικονομικών ευκαιριών στο πλαίσιο των “δρόμων του μεταξιού” είτε από την άποψη της δικής της ασφάλειας και της εξασφάλισης της νομιμοφροσύνης της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων. Και για τον σκοπό αυτό ο εναγκαλισμός (και “συνετισμός”) των Ταλιμπάν, που άλλωστε έχουν τις δικές τους επείγουσες οικονομικές ανάγκες, προβάλλει ως πρώτη προτεραιότητα.

Η παρουσία του “Ισλαμικού Κράτους στο Χορασάν”, που πραγματοποιεί αιματηρές επιθέσεις στο Αφγανιστάν, προκειμένου να στρέψει τη μία εθνοθρησκευτική κοινότητα εναντίον της άλλης, και το οποίο δείχνει να έχει εξεύρει ισχυρή βάση στο Τατζικιστάν εκαπλώνοντας τη διεθνή εμβέλεια της δράσης του (πρβ. την τατζίκικη υπηκοότητα ορισμένων εκ των δραστών των επιθέσεων στο Κερμάν του Ιράν και στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στο Μπουγιούκντερε του Βοσπόρου) ανησυχεί όλα τα γειτονικά κράτη.

Σε κάθε περίπτωση, Κίνα, Ρωσία και Ινδία προτιμούν την επίλυση των προβλημάτων του Αφγανιστάν σε περιφερειακό επίπεδο, χωρίς την έμμεση ή άμεση παρεμβολή του βορειοατλαντικού παράγοντα.