Πώς ο ανταγωνισμός των τραπεζών ρίχνει τα επιτόκια δανείων

Σύγκριση με την Ευρώπη.

Ξεκίνησε ο ανταγωνισμός των τραπεζών για τα επιτόκια των δανείων στην ελληνική αγορά, ο οποίος σε συνδυασμό με την παύση της ΕΚΤ έχει φέρει σταδιακά εδώ και περίπου δύο μήνες, τις πρώτες μικρές, αλλά ορατές μειώσεις στα επιτόκια κυρίως των επιχειρηματικών δανείων. Η μέση μείωση των επιτοκίων σε όλα τα δάνεια μετρήθηκε σε 0,19%.

Η μείωση σε δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων έφθασε κατά μέσο όρο το 0,28%, φέρνοντας το μέσο κυμαινόμενο επιτόκιο δανείου τακτής λήξης κάτω από το 6% στο 5,95%.

Οι μειώσεις είναι κυρίως σε επιχειρηματικά δάνεια και αναφέρονται αναλυτικά οι μεγαλύτερες παρακάτω, αλλά υπάρχουν κι άλλες μικρές μειώσεις στα καταναλωτικά δάνεια, που ως μεμονωμένη κατηγορία παραμένουν πάντως, από τα ακριβότερα στην Ευρώπη. Υπάρχει επίσης μικρή μείωση στα περιθώρια καταθέσεων και δανείων και μικρή μείωση της ψαλίδας με την Ευρώπη.

Ο ανταγωνισμός των τραπεζών για τα επιτόκια των δανείων, αναμένεται να χαρακτηρίσει τη χρονιά, σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών παραγόντων και θα είναι σημαντικό τμήμα της στρατηγικής των τραπεζών φέτος, καθώς η αγορά προεξοφλεί τη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ από τον Ιούνιο. Η τάση, είναι φανερή τόσο στην πορεία του euribor, όσο και στο βραχυχρόνιο διατραπεζικό overnight eSTR, που είναι το αντίστοιχο (δειλό και πολύ μικρό πλην υπαρκτό) «στοίχημα» το οποίο παίρνει η αγορά στην Ευρώπη, όπως γίνεται στη Wall Street με τα επιτόκια της Fed.

Η αγορά τιμολογεί μειώσεις επιτοκίων και τα επιτόκια euribor τριμήνου κορύφωσαν και έφθασαν, εδώ και τέσσερις μήνες λίγο κάτω από 4% ενώ εδώ και δύο μήνες παρατηρείται ελαφρά πλαγιοκαθοδική πορεία, με τιμές πέριξ του 3,90%.

Ο ανταγωνισμός στα επιτόκια είναι πραγματικός κι έχει να κάνει με τα πλεονεκτήματα και τις ανάγκες του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, σε αντιδιαστολή με τα ισχυρά και τα πιο αδύναμα στοιχεία των ευρωπαϊκών τραπεζών. Η διαφορά είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να διαθέσουν δάνεια για συνεχίσουν να αναπτύσσονται, να μεγαλώσουν τα έσοδα και τα κέρδη τους και να προσελκύσουν νέους μακροπρόθεσμους επενδυτές.

Οι συστημικές ελληνικές τράπεζες έχουν μεγάλη ρευστότητα για να αξιοποιήσουν καθώς στο εννεάμηνο του 2023, κινητοποιούσαν μόλις το 59,24% των καταθέσεων τους έναντι 104,44% μέσου όρου στις καταθέσεις των συστημικών ευρωπαϊκών τραπεζών.

Αυτό εξηγεί γιατί στην Ευρώπη ο ανταγωνισμός είναι στα επιτόκια των καταθέσεων. Χρειάζονται περισσότερη ρευστότητα και προσφέρουν αυξημένα επιτόκια. Αντίθετα, στην Ελλάδα, αν οι τράπεζες θέλουν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να βγάζουν κέρδη, πρέπει να δίνουν δάνεια.

Στην πορεία όταν η ΕΚΤ θα ξεκινήσει τις μειώσεις, τα δάνεια κυμαινόμενα επιτόκια θα αρχίσουν να γίνονται πιο φθηνά, καθώς βασίζονται κατά κανόνα στα επιτόκια του τρίμηνου euribor.

Σε ποια δάνεια και πόσο μειώθηκαν τα επιτόκια

Οι μεγαλύτερες μειώσεις επιτοκίων στα δάνεια παρατηρήθηκαν στις παρακάτω κατηγορίες δανείων, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η ΤτΕ. Τα στοιχεία για την Ευρώπη, είναι αυτά που ανακοίνωσε η ΕΚΤ:

• Στα επιχειρηματικά δάνεια με κυμαινόμενο και συγκεκριμένη διάρκεια, το μέσο επιτόκιο για νέα δάνεια μειώθηκε κατά 26 μονάδες βάσης (-0,26%), τον Δεκέμβριο και διαμορφώθηκε στο 5,78%.
• Για ΜμΕ το μέσο επιτόκιο δανείων με συγκεκριμένη διάρκεια και κυμαινόμενο μειώθηκε κατά 28 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 5,95%.
• Για δάνεια με ποσό από 250.001 ευρώ, μέχρι 1 εκατ. ευρώ το επιτόκιο μειώθηκε κατά 14 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 6,01%. (Το αντίστοιχο μέσο δάνειο στην Ευρώπη, με σταθερό για τρεις μήνες και κυμαινόμενο ήταν 5,49%).
• Για δάνεια πάνω από 1 εκατ. ευρώ το επιτόκιο μειώθηκε κατά 27 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 5,77%. (Στην Ευρώπη το μέσο επιτόκιο για αντίστοιχο δάνειο σταθερό για 3 μήνες και μετά κυμαινόμενο ήταν 5,24%).
• Για καταναλωτικά δάνεια με κυμαινόμενο (με συγκεκριμένη διάρκεια όχι πιστωτικές κάρτες και ανοιχτού τύπου δάνεια), το μέσο επιτόκιο μειώθηκε κατά 51 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 12,10%.
• Το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 5,08% (εφόσον ισχύει και θα παραταθεί το προστατευτικό πλαφόν για μία κατηγορία δανείων που παρατηρείται πιστωτική συρρίκνωση, με περίπου 80-90 εκατ. ευρώ λιγότερα στεγαστικά δάνεια ανά τη χώρα το 2023, αλλά αντίστοιχη εικόνα ήταν το 2023 και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες). Στην Ευρώπη για νέα στεγαστικά δάνεια, το επιτόκιο υποχώρησε 4 μονάδες βάσης και το μέσο επιτόκιο ήταν 3,97% από 4,01%
• Για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων δανείων μειώθηκε κατά 19 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 6,06%.

Οι διαφορές στα επιτόκια καταθέσεων

Επίσης, αυξήθηκαν λίγο τα επιτόκια των καταθέσεων, αν και αυτή προβλέπεται να είναι μάλλον η τελευταία αύξηση, αφού οι αγορές έχουν αντίθετη τάση και οι ελληνικές τράπεζες έχουν άφθονη ρευστότητα.

Πάντως, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων προθεσμίας ενός έτους για τα νοικοκυριά, αυξήθηκε κατά 4 μονάδες βάσης (0,04%) και διαμορφώθηκε στο 1,83%. Το αντίστοιχο επιτόκιο για επιχειρηματικές καταθέσεις αυξήθηκε κατά 11 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,25%.

Τα μέσα επιτόκια στην Ευρώπη σύμφωνα με την ΕΚΤ

• Ο σύνθετος δείκτης κόστους δανεισμού για νέα δάνεια προς επιχειρήσεις σε γενικές γραμμές έμεινε το Δεκέμβριο αμετάβλητος στο 5,22%.
• Ο δείκτης για νέα δάνεια προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας μειώθηκε κατά 4 μονάδες βάσης στο 3,97%, λόγω της επίδρασης των επιτοκίων.
• Ο σύνθετος δείκτης κόστους δανεισμού, ο οποίος συνδυάζει τα επιτόκια όλων των δανείων προς εταιρείες, παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητος τον Δεκέμβριο του 2023.
• Το επιτόκιο νέων δανείων άνω του 1 εκατ. ευρώ με κυμαινόμενο επιτόκιο και αρχική περίοδο καθορισμένου επιτοκίου έως τρεις μήνες αυξήθηκε κατά 12 μονάδες βάσης στο 5,24%.
• Το επιτόκιο για νέα δάνεια ίδιου μεγέθους με αρχική περίοδο καθορισμένου επιτοκίου άνω των τριών μηνών και έως ένα έτος μειώθηκε κατά 8 μονάδες βάσης στο 5,09%.
• Το επιτόκιο νέων δανείων άνω του 1 εκατ. ευρώ με αρχική περίοδο καθορισμένου επιτοκίου άνω των δέκα ετών δεν παρουσίασε μεταβολή στο 3,87%. Στην περίπτωση νέων δανείων έως 250.000 ευρώ με κυμαινόμενο επιτόκιο και αρχική περίοδο καθορισμένου επιτοκίου έως τρεις μήνες, το μέσο επιτόκιο που χρεώθηκε μειώθηκε κατά 21 μονάδες βάσης στο 5,49%.
• Το επιτόκιο των καταθέσεων από εταιρείες με συμφωνημένη διάρκεια έως ένα έτος παρέμεινε σχεδόν σταθερό στο 3,70%.
• Το επιτόκιο των καταθέσεων μίας ημέρας από επιχειρήσεις παρέμεινε σχεδόν σταθερό στο 0,84%.
• Το επιτόκιο των νέων δανείων σε ατομικές επιχειρήσεις για δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο και αρχική περίοδο καθορισμού επιτοκίου έως ένα έτος μειώθηκε κατά 14 μονάδες βάσης στο 5,67%.