Στο σημείο μηδέν οι σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ

Την περασμένη Τετάρτη, ακριβώς την ημέρα που ο πόλεμος έμπαινε στον πέμπτο μήνα του, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν έκλεινε στο Τελ Αβίβ την πέμπτη μεσανατολική περιοδεία του από την έναρξη των εχθροπραξιών. Αυτή τη φορά το κλίμα ήταν πολύ διαφορετικό. Αντί για διαχυτικές αγκαλιές, μια αμήχανη χειραψία με τον Νετανιάχου, όπου τα παγωμένα πρόσωπα μιλούσαν από μόνα τους. Και αντί για κοινή συνέντευξη Τύπου, οι ξεχωριστές δηλώσεις σε εκπροσώπους του διεθνούς Τύπου, που ήρθαν να υπογραμμίσουν πόσα έτη φωτός μακριά απέχουν πλέον οι δύο στενοί σύμμαχοι.

Πρώτος στη σειρά, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου καταδίκασε τον Μπλίνκεν να επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες με άδεια χέρια και υποβάθμισε τον κύριο στόχο του – μια συμφωνία για μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε ορθά ότι “δεν υπάρχει άλλη λύση από την απόλυτη νίκη”, χαρακτήρισε “παράλογη” την πρόταση της Χαμάς για κατάπαυση του πυρός και ανακοίνωσε διευρυμένη ισραηλινή στρατιωτική επιδρομή στη Ράφα. Πρόκειται για την τελευταία ελεγχόμενη από τους Παλαιστίνιους πόλη στα σύνορα με την Αίγυπτο, γεμάτη με 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιους και με άμεσο κίνδυνο ανείπωτης ανθρωπιστικής καταστροφής και αναγκαστικού εκτοπισμού προς την Αίγυπτο.

Ο Άντονι Μπλίνκεν δεν άργησε να απαντήσει.  Η τυφλή αδιαλλαξία του Μπενιαμίν Νετανιάχου αυξάνει την πιθανότητα οι 105 όμηροι, που εκτιμάται ότι είναι ακόμη ζωντανοί, να πεθάνουν από μέρα σε μέρα.  Όσον αφορά την πρόταση της Χαμάς για κατάπαυση του πυρός, είπε πως περιέχει στοιχεία που δεν μπορούν να αποτελέσουν τη βάση μιας συζήτησης, αλλά εκτίμησε ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια συμφωνίας. Αφού εξέφρασε βαθιά ανησυχία για το μέλλον της Ράφα, εξέφρασε την πιο έντονη μέχρι σήμερα αποδοκιμασία των ΗΠΑ για τη μέθοδο διεξαγωγής του πολέμου από την ισραηλινή ηγεσία.

«Οι Ισραηλινοί απανθρωποιήθηκαν με τον πιο φρικτό τρόπο στις 7 Οκτωβρίου… Αυτό όμως δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως άδεια για να απανθρωποιούνται άλλοι», δήλωσε ο Μπλίνκεν, για να προσθέσει: «Οι οικογένειες της Γάζας, η επιβίωση των οποίων εξαρτάται από τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω Ισραήλ, είναι ακριβώς όπως οι δικές μας οικογένειες. Είναι μητέρες και πατέρες, γιοι και αδελφές, που εννοούν να ζουν με αξιοπρέπεια, θέλουν να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, να έχουν μια κανονική ζωή». Αυτονόητα πράγματα, αλλά το να τα λέει ο Άντονι Μπλίνκεν από το Τελ Αβίβ για να τα ακούσουν οι Ισραηλινοί και όλη η οικουμένη, προφανώς έχει τη σημασία του.

Είναι ακριβές πως η απάντηση της Χαμάςστην πρόταση που είχαν καταστρώσει προ δεκαημέρου οι μεσολαβητές (ΗΠΑ, Αίγυπτος, Κατάρ) στο Παρίσι άφηνε όντως ανοικτό το πεδίο για διαπραγμάτευση. Μπορεί, στο πλαίσιο ενός σκληρού παζαριού, να ζήτησε 135 ημέρες εκεχειρίας αντί των 45 που προτείνονταν, αλλά υπαναχώρησε από τη βασική της αξίωση, δηλαδή τον οριστικό τερματισμό του πολέμου, περιορίζοντας τις άμεσες απαιτήσεις της στην απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τα αστικά κέντρα. 

Σε αυτό το σημείο, τα σχέδια και οι επιδιώξεις του Μπάιντεν και του Νετανιάχου βρίσκονται σε άμεση σύγκρουση. Αν και δεν το λένε δημόσια, οι Αμερικανοί, ενώ αναγνωρίζουν ότι η Χαμάς θα έχει κάποιο (όχι ηγεμονικό, φυσικά) ρόλο στις μελλοντικές παλαιστινιακές υποθέσεις, πιέζουν για μια παρατεταμένη κατάπαυση του πυρός που θα είναι μόνιμη, με την Παλαιστινιακή Αρχή υπό νέα ηγεσία να αναλαμβάνει τη διοίκηση της Γάζας. Ζητούν επίσης ένα “συγκεκριμένο και χρονικά προσδιορισμένο πλαίσιο” για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους, ώστε να μπορέσει η Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει το Ισραήλ και να οικοδομήσει το αντι-ιρανικό μέτωπο που τόσο διακαώς επιθυμεί, όπως ξεκαθάρισε ο Μπλίνκεν. Αντίθετα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός επιμένει στην πλήρη καταστολή της Χαμάς, στη μόνιμη παρουσία ισραηλινών στρατευμάτων στη Γάζα και απορρίπτει ακόμη και τη διοίκηση από την Παλαιστινιακή Αρχή.