Είναι υπεκομματικές οι αγροτικές κινητοποιήσεις;

Δεν είναι άγνωστα τα μπλοκ των αγροτών στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα – η διαφορά των φετινών, που αποφασίστηκαν μετά από εβδομάδες παρόμοιων κινητοποιήσεων σε μια σειρά από χώρες της ΕΕ, είναι πως κανείς δεν μπορεί να τα αποδώσει σε κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης: κυβερνητικοί παράγοντες παρακολούθησαν σχεδόν έκπληκτοι πως στα παράθυρα των τηλεοπτικών δικτύων που κάλυπταν τις αγροτικές διαμαρτυρίες από την πρώτη στιγμή δεν παρήλαυναν μόνο κόκκινοι ή πράσινοι αγροτοπατέρες, όπως συνηθιζόταν σε μικρότερης κλίμακας πιο «παραδοσιακές» κινητοποιήσεις, αλλά και γνωστοί γαλάζιοι.

Η δεκαετία της κρίσης έπαιξε μοναδικό ρόλο. Οι αγρότες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση στους κλυδωνισμούς που υπέστη η ελληνική κοινωνία. Στην αρχή της οικονομικής στενότητας, το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα αλλαγής ήταν το πρόγραμμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης “2009 Νέοι Αγρότες”, το οποίο επιδοτούσε νέους ηλικίας 18 έως 40 ετών για να ξεκινήσουν τη γεωργία.

Τα επιδόματα που καταβάλλονταν μειώθηκαν στο μισό και οι συμμετέχοντες σε αυτό το πρόγραμμα έχουν τώρα προσφύγει στη δικαιοσύνη και διεκδικούν τα υπόλοιπα χρήματα μέχρι το 2018 από το ελληνικό κράτος.

Την περίοδο του αντιμνημονιακού μένους, οι πασόκοι αγροτοσυνδικαλιστές που ήταν υπολογίσιμη δύναμη για δεκαετίες σκόρπισαν: η εικόνα του Αλέξη Τσίπρα πάνω στο τρακτέρ τον Φεβρουάριο του 2013 ήταν η συμβολική επισφράγιση μιας πολιτικής σχέσης που είχε διαμορφωθεί και θα κορυφωνόταν δύο χρόνια αργότερα. Με τη σειρά του, ο ΣΥΡΙΖΑ απογοήτευσε και αυτός τον αγροτικό κόσμο, κυρίως μετά την υπογραφή του δικού του μνημονίου, μεταξύ άλλων με αύξηση του φορολογικού συντελεστή, του ΦΠΑ και των ασφαλιστικών εισφορών.

Παρότι είχαν πικρή πείρα από τα λεγόμενα «συστημικά» κόμματα, οι αγρότες το 2019 εμπιστεύθηκαν τη ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία προχώρησε σε μια σειρά μέτρων ανακούφισης του αγροτικού κόσμου μετά την πανδημία. Λίγους μήνες μετά από μια ακόμα εκλογική νίκη, ωστόσο, είναι ο σημερινός Πρωθυπουργός που βρίσκεται αντιμέτωπος με τις κινητοποιήσεις – τα συσσωρευμένα προβλήματα, η ενεργειακή ακρίβεια και το κόστος παραγωγής, λένε, δεν αντιμετωπίζονται ούτε με τα μέτρα που ήδη εξήγγειλε εκ νέου η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να αποφύγει το κλείσιμο των δρόμων και την κάθοδο των τρακτέρ στην Αθήνα, όπως συμβαίνει στο Παρίσι ή το Βερολίνο.

Η έλλειψη πολιτικού χρώματος στη φετινή αγροτική κινητοποίηση δεν οφείλεται μόνο στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς όλα τα κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία. Το σημείο καμπής ήταν οι πλημμύρες στη Θεσσαλία. Δεν υπάρχει ούτε ένας πολιτικός αρχηγός που να μην φόρεσε μπότες και αντιανεμικό για να επισκεφθεί τις πληγείσες περιοχές.

Δεν υπήρχε ούτε ένας που να μην υποσχέθηκε πως θα ασκήσει πιέσεις για γρήγορη αποκατάσταση των ζημιών και γρήγορες αποζημιώσεις –την ώρα που και η κυβέρνηση θεώρησε πως δρούσε έγκαιρα, μοιράζοντας χρήματα που ωστόσο στους επαγγελματίες του Θεσσαλικού Κάμπου δεν φτάνουν για κανέναν, ό,τι κι αν έχει ψηφίσει. Οσο εκείνοι διεκδικούν πλήρεις αποζημιώσεις από το Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο έχει βάλει όριο στα μέτρα που δεν ικανοποιεί τους διαμαρτυρόμενους αγρότες, τα κόμματα που θα μπορούσαν να τους εκπροσωπήσουν δεν εμφανίζουν, σ’ αυτήν τη φάση, προοπτική εξουσίας. Χρησιμοποιούνται άρα ως μέσο πίεσης από τους αγρότες, αλλά δεν είναι εκείνα που καθορίζουν τις κινήσεις τους – οι οποίοι, προφανώς, επιλέγουν να συνομιλούν με όλους.

Η αποκομματικοποίηση των αγροτικών κινητοποιήσεων δεν είναι εύκολος γρίφος για τη ΝΔ, επειδή είναι υπερκομματική. Μάλλον το αντίθετο: σε πολλές συνεχιζόμενες παρόμοιες διαμαρτυρίες στην Ευρώπη, ακόμη και σε χώρες όπου οι αγρότες ήταν παραδοσιακά οι κύριοι φορείς του σοσιαλισμού, φαίνεται ότι η ακροδεξιά είναι αυτή που εισβάλλει στις τάξεις των διαμαρτυρόμενων αγροτών.