Σύρος: Τα επόμενα χρόνια περιμένουμε ραγδαίες εξελίξεις στη ναυτιλία

Στα τέλη Ιουνίου του 2022, το μη επανδρωμένο σκάφος «Mayflower» κατέπλεε με επιτυχία στο λιμάνι του Πλίμουθ της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ) από το Πλίμουθ της νοτιοδυτικής Αγγλίας, έχοντας διασχίσει τον Ατλαντικό ωκεανό, πλήρως αυτόνομο. Hταν ένα ταξίδι 3.500 μιλίων που θα έγραφε ιστορία στις ναυτιλιακές μεταφορές, καθώς το –μήκους 15 μέτρων– σκάφος με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης λάμβανε καθ’ όλη τη διάρκεια του 40ήμερου ταξιδιού του κρίσιμες αποφάσεις, αποφεύγοντας κινδύνους και αλλάζοντας πορεία, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση.

«Τα επόμενα χρόνια περιμένουμε ραγδαίες εξελίξεις στη ναυτιλία, ανάλογες με αυτές που συνέβησαν στις αρχές του 20ού αιώνα κατά τη μετάβαση από τα ιστία στον ατμό», λέει ο καθηγητής στο αντικείμενο των Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων και διευθυντής του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρο, Δημήτρης Ζήσης. Δίνοντας το στίγμα της νέας εποχής πάνω στα πλοία διευκρινίζει πως οι εξελίξεις αυτές θα προέρχονται από τον χώρο της Αναλυτικής Μεγάλων Δεδομένων (Big Data), της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και της Ρομποτικής.

Τα επόμενα χρόνια περιμένουμε ραγδαίες εξελίξεις στη ναυτιλία, ανάλογες με αυτές που συνέβησαν στις αρχές του 20ού αιώνα κατά τη μετάβαση από τα ιστία στον ατμό.

«Εχουμε μπροστά μας μια σημαντική παγκόσμια πρόκληση. Στα επόμενα 10-15 χρόνια, ο παγκόσμιος στόλος θα πρέπει να ανανεωθεί. Υπάρχει τεράστια πίεση ώστε να γίνει πιο πράσινος, πιο ασφαλής, πιο αποδοτικός. Και αυτό να συμβεί άμεσα», εξηγεί στην «Κ» ο Δ. Ζήσης.

Η διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον χώρο της ναυτιλίας αναμένεται να φέρει τα «πάνω κάτω» σε αυτά που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε, εφαρμόζοντας αλλαγές όχι μόνο πάνω στο πλοίο, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα λιμάνια και οι ναυτιλιακές εταιρείες.

«Πλέον θεωρείται δεδομένο πως από ένα γραφείο στην Αθήνα, κάποιος μπορεί να παρακολουθεί έναν στόλο και να τον διαχειρίζεται σε πραγματικό χρόνο, την ώρα που τα πλοία ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να διαμορφώσουν ένα ευφυές σύστημα υποστήριξης αποφάσεων, το οποίο μέσω της Τ.Ν. θα κάνει συστάσεις που θα αφορούν τον ασφαλή πλου του σκάφους, θα προτείνει εναλλακτικές διαδρομές, προβλεπτική συντήρηση κ.λπ.» τονίζει ο καθηγητής. Ξεκαθαρίζει πάντως ότι αν και δεν αναμένεται να δούμε σύντομα πλήρως αυτόνομα μη επανδρωμένα πλοία στη θάλασσα, σίγουρα θα δούμε ακόμη περισσότερες αποφάσεις να λαμβάνονται από την ξηρά και να μεταδίδονται εν πλω, σε πραγματικό χρόνο.

Η Σύρος στο επίκεντρο των εξελίξεων

Καθώς οι εξελίξεις στη ναυτιλία «τρέχουν», η Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρο αποφάσισε να μη μείνει πίσω. Μέσω του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών –το μοναδικό που σήμερα λειτουργεί στην Ελλάδα– που έχει την έδρα του στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων, μία ομάδα επιστημόνων συνδυάζοντας την εφαρμογή τεχνολογιών πληροφορικής, ρομποτικής, Τ.Ν. και επικοινωνιών στον τομέα των μεταφορών, προσπαθεί να ερευνήσει τις συνθήκες για την ασφαλέστερη και ταυτόχρονα πιο αποδοτική και οικονομική μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων στη ναυτιλία. Οι σπουδαστές, μέσω της βιωματικής μάθησης, συμμετέχουν σε εργαστηριακές ασκήσεις και σεμινάρια κάνοντας χρήση πραγματικών δεδομένων που συλλέγονται από τους αισθητήρες πάνω στα σκάφη.

«Σήμερα υπάρχουν ελάχιστα διαθέσιμα επιμορφωτικά προγράμματα ή προγράμματα σπουδών τα οποία προετοιμάζουν τους σπουδαστές για αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις», τονίζει ο Δημήτρης Ζήσης, προσθέτοντας πως η επιλογή της Σύρου ως έδρας του συγκεκριμένου Τμήματος και του Εργαστηρίου, μόνο τυχαία δεν ήταν.

Οι σπουδαστές, μέσω της βιωματικής μάθησης, συμμετέχουν σε εργαστηριακές ασκήσεις και σεμινάρια κάνοντας χρήση πραγματικών δεδομένων που συλλέγονται από τους αισθητήρες πάνω στα σκάφη.

«Η Ερμούπολη υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά και βιομηχανικά κέντρα της Ελλάδας, κυρίως λόγω του λιμένα της και της ναυτιλίας. Η πρώτη ατμοπλοϊκή εταιρεία της Ελλάδος ιδρύθηκε το 1857 με έδρα τη Σύρο, ενώ το 1902 πραγματοποιήθηκε στην Ερμούπολη το πρώτο Ναυτικό Συνέδριο. Η εισαγωγή, όμως, ριζοσπαστικών τεχνολογιών και καινοτομιών στη ναυτιλία, όπως η έλευση του ατμόπλοιου, ουσιαστικά οδήγησε στον παραγκωνισμό της Σύρου ως διαμετακομιστικού κέντρου. Αξιοποιώντας σήμερα όλη αυτή την κληρονομιά, προετοιμαζόμαστε και σχεδιάζουμε το μέλλον, τοποθετώντας τη Σύρο και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο επίκεντρο αυτών των εξελίξεων».

Αγώνας αυτόνομων ρομποτικών σκαφών στα νερά του Αιγαίου

Προς αυτή την κατεύθυνση λειτούργησε, για πρώτη φορά πέρσι, το Διεθνές Θερινό Σχολείο, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας μίας εβδομάδας, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας. Στο πλαίσιο της λειτουργίας του Σχολείου προγραμματίζεται και φέτος (1 – 5/7) να διεξαχθεί ένας αγώνας αυτόνομων ρομποτικών σκαφών. Στόχος της δράσης Aegean RoBoat Race είναι μέσα από την εξοικείωση των εκπαιδευόμενων στη ναυτιλιακή πληροφορική και τεχνολογία να αναδειχθούν οι καινοτόμες ιδέες που εντέλει θα βρουν εφαρμογή στη ναυτιλία.

Οι ομάδες των φοιτητών που θα λάβουν μέρος στο 2ο Aegean RoBoat Race θα κληθούν να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν ένα πλήρως αυτόνομο σκάφος (ρομπότ), το οποίο θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσει διαφορετικές αποστολές, σε πραγματικές συνθήκες μέσα στη θάλασσα.

«Ο περσινός αγώνας μού έδειξε πόσο δύσκολο είναι να συγχωνεύσει κανείς διεπιστημονικές γνώσεις που χρειάζονται για ένα πολύπλοκο πρότζεκτ σε ένα τελικό προϊόν. Εχουμε μάθει μεταξύ άλλων στο Τμήμα μας για υλικά, προγραμματισμό και σχεδίαση προϊόντων. Το να τα συνδυάσει κάνεις σε ένα σύστημα το οποίο να λειτουργεί καλά, δεν φαινόταν τόσο δύσκολο μέσα στην αίθουσα. Η δυσκολία φάνηκε λίγο πριν τον αγώνα καθώς το “πολύ εύκολο” κομμάτι του πρότζεκτ ξαφνικά ήταν το μεγαλύτερό μας εμπόδιο», αναφέρει στην «Κ» ο Νίκος Σαπουντζής, φοιτητής στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων περιγράφοντας την περσινή εμπειρία του από τον αγώνα αυτόνομων σκαφών με την ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Καθώς ήδη σχεδιάζεται το 2ο Aegean RoBoat Race, οι ομάδες των φοιτητών που θα λάβουν μέρος σε αυτόν θα κληθούν και φέτος να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν ένα πλήρως αυτόνομο σκάφος (ρομπότ), το οποίο θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσει διαφορετικές αποστολές, σε πραγματικές συνθήκες μέσα στη θάλασσα. Εκτός από τον αγώνα ταχύτητας, οι φοιτητές θα δοκιμαστούν στην παρουσίαση ενός επιτυχημένου συστήματος ασφαλούς πλεύσης, αποφεύγοντας να συγκρουστούν με άλλα σκάφη, καθώς και στην ανάδειξη της αντοχής του σκάφους και των συστημάτων του για μακρινές πλεύσεις.