Γιατί επιμένουν τα αγροτικά ζητήματα;

Στην Ελλάδα, οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις υπολογίζονται περίπου στις 685.000, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, περί το 80% πρόκειται για μικρές εκμεταλλεύσεις, έως 5 εκτάρια, που σε οικονομικά μεγέθη παράγουν λιγότερα από 8.000€ τον χρόνο.

Ωστόσο, η συμβολή του γεωργικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας πλησιάζει το 4% και οι γεωργικές εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 8% των συνολικών εξαγωγών- τα στοιχεία αυτά για το 2022 δίνουν μια “πλήρη εικόνα” του γεωργικού τομέα της χώρας, η γεωργική παραγωγή του οποίου ανέρχεται σε 12 δισ. ευρώ ετησίως επί συνολικής παραγωγής 413 δισ. ευρώ για τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Η χώρα χρειάζεται επίσης να εισάγει αγροτικά προϊόντα για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση, η αξία της οποίας έχει αυξηθεί κατά 62% τα τελευταία χρόνια.

Οι διαμαρτυρίες των αγροτών αποτελούν κάτι σαν καθιερωμένο ετήσιο ραντεβού. Το γεγονός ότι τα αιτήματα παραμένουν λίγο πολύ τα ίδια, μάλλον δείχνει τη διαχρονικότητα των προβλημάτων, που ο αγροτικός κόσμος αντιμετωπίζει σε μια χώρα, όπου η παραγωγή, που έχει να επιδείξει σχεδόν περιορίζεται στον πρωτογενή τομέα.

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), σε συνδυασμό με την ενεργειακή κρίση και τις πληθωριστικές πιέσεις, που έχουν αυξήσει το κόστος παραγωγής από τον πρώτο κρίκο της αλυσίδας εφοδιασμού, και οι γνωστές επιπτώσεις στους καταναλωτές μέσω της “στρεβλής” διαδρομής κάθε προϊόντος από το χωράφι στο ράφι, προκαλούν νέα προβλήματα και επιδεινώνουν τις χρόνιες δυσκολίες.

Η συνάντηση του πρωθυπουργού με τους εκπροσώπους των αγροτών θα κριθεί στα «μπλόκα» και στην απόφαση για συνέχιση ή τερματισμό των αγροτικών κινητοποιήσεων. Η κυβέρνηση επιχείρησε να δώσει ό,τι τα δημοσιονομικά περιθώρια της οικονομίας της επέτρεπαν, διευκολύνσεις στην τιμή του ρεύματος και την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο. Το ερώτημα, που προκύπτει, είναι κατά πόσο τελικά τέτοιου είδους μέτρα αρκούν για να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του το αγροτικό ζήτημα στη χώρα.

Τώρα που το επίκεντρο έχει μετατοπιστεί στην πράσινη μετάβαση και οι νέες τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο στα χέρια των παραγωγών, η συζήτηση επιστρέφει στο κατά πόσον, ως χώρα, διαθέτουμε ένα μακροπρόθεσμο εθνικό σχέδιο για το μέλλον του γεωργικού τομέα. Όσοι ασχολούνται στενά με τον πρωτογενή τομέα επισημαίνουν την ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τις επόμενες ημέρες. Το σχέδιο αυτό όχι μόνο θα δημιουργούσε ένα πλαίσιο για την εφαρμογή των απαιτήσεων της νέας ΚΑΠ, αλλά θα έλυνε και μακροχρόνια προβλήματα, όπως τα ζητήματα άρδευσης. Ωστόσο, δεν μπορεί να υπάρξει “επόμενη μέρα” χωρίς την ταυτόχρονη εισαγωγή νέων τεχνολογιών και τεχνολογικής καινοτομίας και την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της γεωργικής παραγωγής.

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, που φτάνουν τα 500 εκατομμύρια ευρώ για τους αγρότες, η ενασχόληση νέων επιστημόνων με τον πρωτογενή τομέα, η απαίτηση των καιρών για την πράσινη μετάβαση της παραγωγής, η προσαρμογή και η προστασία από την κλιματική κρίση, η χρήση της τεχνολογίας και η δημιουργία τελικά μιας «ευφυούς γεωργίας» αποτελούν ένα νέο σκηνικό, που για να αναπτυχθεί χρειάζεται συγκεκριμένες πολιτικές και συγκεκριμένο σχέδιο.

Στο παρελθόν, οι αγροτικές κινητοποιήσεις έληγαν με τη μερική εκπλήρωση της απαίτησης του “μπλόκου” και ο διορισμός των αγροτών στον κόμβο Βιοκαρπέτ ανανεωνόταν για τον επόμενο χειμώνα. Το πρόβλημα παρέμενε και επεκτεινόταν, μαζί με τα δεδομένα που δημιουργούσε η τόνωση του ανταγωνισμού και η διεθνής κατάσταση. Το μοτίβο αυτό προφανώς δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν αλλάξει ο πρωτογενής τομέας με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης των δυνατοτήτων που υπάρχουν σήμερα.