ΗΠΑ: Οι προϋποθέσεις για τα F-16 στην Τουρκία

Ακόμη και την αναστολή ή την ακύρωση του συνόλου ή µέρους της παράδοσης του αμυντικού υλικού των ΗΠΑ που παρέχεται σε συµµάχους του ΝΑΤΟ µπορεί να ενεργοποιήσει η χρήση του για µη «νόµιµους στρατιωτικούς σκοπούς», σύµφωνα µε το τελικό προσχέδιο της επιστολής που συντάχθηκε από το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ το καλοκαίρι, κατόπιν απαίτησης του Κογκρέσου, στο πλαίσιο των διαπραγµατεύσεων κατά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους.

Το τελικό σχέδιο του Ιουλίου αναφέρει πως “είναι σαφές ότι ο αμυντικός εξοπλισμός των ΗΠΑ που παρέχεται στους συμμάχους του ΝΑΤΟ πρέπει να χρησιμοποιείται για τον νόμιμο στρατιωτικό σκοπό για τον οποίο παρέχεται και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ”. Πράγματι, η επιστολή περιγράφει λεπτομερώς τα ακριβή μέτρα που προτίθεται να λάβει το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, εάν ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ χρησιμοποιήσει αθέμιτα τον αμυντικό εξοπλισμό, που έλαβε από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην εν λόγω επιστολή, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διαβεβαιώνει το Κογκρέσο πως “εάν ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ παραβιάζει επανειλημμένα τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα ενός άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προσπαθήσουν να επιλύσουν την κατάσταση με διπλωματικό τρόπο”. Εάν η κατάσταση δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω της συνήθους διπλωματικής οδού, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εφαρμόσουν, εάν είναι απαραίτητο, τις σχετικές διατάξεις της συμφωνίας μεταφοράς αμυντικού εξοπλισμού με την ενδιαφερόμενη χώρα και, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας, θα χρησιμοποιήσουν πρόσθετα πολιτικά και οικονομικά μέσα για την επίλυση της κατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής ή της ανάκλησης του συνόλου ή μέρους της παράδοσης του σχετικού αμυντικού εξοπλισμού”.  Και συνεχίζει: “Θα τα χρησιμοποιήσουμε. Μέσω των λέξεων “επανειλημμένες παραβιάσεις”, οι Αμερικανοί διπλωμάτες δεν προειδοποιούν απλώς για υπερπτήσεις, αλλά για οποιαδήποτε προκλητική στρατιωτική δραστηριότητα είτε της Τουρκίας είτε της Ελλάδας εναντίον άλλων συμμάχων στο ΝΑΤΟ. ‘Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιήσουν όλα τα απαραίτητα διαθέσιμα μέσα για να διασφαλίσουν ότι το αμυντικό υλικό θα χρησιμοποιηθεί για τους νόμιμους στρατιωτικούς σκοπούς για τους οποίους παραχωρήθηκε και, στην περίπτωση της Τουρκίας και της Ελλάδας ειδικότερα, για να διασφαλίσουν ότι δεν θα αναληφθούν προκλητικές στρατιωτικές δραστηριότητες εναντίον άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ”.

Σε περίπτωση που, όπως αναφέρουν, αντιληφθούν ότι γίνεται χρήση του συγκεκριμένου εξοπλισμού με τρόπο αντίθετο από τον προβλεπόμενο, θα επικοινωνήσουν εκ των προτέρων απευθείας με τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου για να τις ενημερώσουν για οποιεσδήποτε ενέργειες ενδεχομένως ακολουθήσουν. «Εάν δούμε ότι αυτός ο εξοπλισμός χρησιμοποιείται με αντίθετο τρόπο, θα εξετάσουμε σθεναρά το πλήρες φάσμα των επιλογών που έχουμε στη διάθεσή μας, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής ή της ακύρωσης κατά περίπτωση, και θα επικοινωνήσουμε απευθείας μαζί σας εκ των προτέρων σχετικά με οποιεσδήποτε ενέργειες ενδέχεται να αναλάβουμε».

Στο σχέδιο της επιστολής του καλοκαιριού, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει πως εξετάζει το ενδεχόμενο να συμπεριλάβει πρόσθετες ρήτρες σε μελλοντικές πωλήσεις αμυντικού εξοπλισμού για την προστασία από την εσφαλμένη εντύπωση στις δύο χώρες ότι τέτοιες δραστηριότητες δεν επιτρέπονται, ιδίως στην περίπτωση της Τουρκίας και της Ελλάδας. “Θα εξετάσουμε επίσης το ενδεχόμενο να συμπεριλάβουμε πρόσθετες ρήτρες σε μελλοντικές πωλήσεις για την προστασία από τέτοιες δραστηριότητες και από την εσφαλμένη εντύπωση στην Τουρκία και την Ελλάδα ότι τέτοιες δραστηριότητες δεν απαγορεύονται”. Τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν με συνετό τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη την περιφερειακή πολιτική των ΗΠΑ, την παγκόσμια στάση του αμυντικού εμπορίου τους και όλο το φάσμα των οικονομικών τους υποχρεώσεων.

Η σταθερή πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι να διασφαλίζει ότι ο αμυντικός εξοπλισμός, που παρέχεται στους συμμάχους, δεν οδηγεί σε κούρσα εξοπλισμών ούτε διαταράσσει την περιφερειακή σταθερότητα ή την ισορροπία μεταξύ των συμμάχων. Στο πλαίσιο αυτό, “σύμφωνα με τον νόμο περί ελέγχου των εξαγωγών όπλων και την πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ σχετικά με τις μεταφορές συμβατικών όπλων, η πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι να διασφαλίζει ότι η αμυντική συνεργασία με τους συμμάχους είναι κατάλληλα ισορροπημένη και δεν συμβάλλει σε κούρσα εξοπλισμών, δεν αυξάνει την πιθανότητα κλιμάκωσης ή σύγκρουσης, δεν συμβάλλει σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δεν δημιουργεί περιφερειακά συμφέροντα ασφαλείας μέσω διμερών ή πολυμερών συμφωνιών ή διακανονισμών, τα οποία θα ωφελούσαν την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα».

Εκτιμάται ότι οι συγκεκριμένες διατυπώσεις και το πλαίσιο των διασφαλίσεων που παρέχονται στο προσχέδιο, ενδεχομένως να περιλαμβάνονται και στην εγγυήτρια επιστολή που εστάλη τελικά από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στο Κογκρέσο, και πιο συγκεκριμένα στις Επιτροπές Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης της διαδικασίας πώλησης των F-16 και των F-35 σε Τουρκία και Ελλάδα, αντίστοιχα.

Με βάση αξιόπιστες πηγές, ενώ στο παρελθόν έχουν επισυναφθεί εγγυητικές επιστολές σε πωλήσεις αμυντικού εξοπλισμού των ΗΠΑ σε συμμάχους στις χώρες του Κόλπου, είναι η πρώτη φορά που επισυνάπτεται εγγυητική επιστολή σε συμφωνία πώλησης αμυντικού εξοπλισμού σε σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Υπενθυμίζεται ότι πριν από λίγες εβδομάδες, όταν αποκαλύφθηκε ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ βρισκόταν στη διαδικασία αποστολής εγγυητικής επιστολής στο Κογκρέσο, τα τουρκικά υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία αρνούνταν την ύπαρξη εγγυητικής επιστολής ή ότι επισυνάπτεται αστερίσκος στη σύμβαση για νέα και βελτιωμένα μαχητικά αεροσκάφη.