Απολογισμός για τον ένα χρόνο ελληνοτουρκικής προσέγγισης

Συμπληρώνεται αυτές τις μέρες ένας χρόνος ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Με την Τουρκία όμως να διολισθαίνει στην παλαιά ρητορική / θέσεις / πράξεις (ακταιωρός σε Ίμια, Navtex, NOTAM, κ.λπ.) με αφορμή και τις ελληνικές αεροναυτικές ασκήσεις στο Αιγαίο Πέλαγος.

Φυσικά, αυτή η προσέγγιση δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε σταθερές και πάγιες θέσεις. Σημαίνει διαπραγμάτευση με διπλωματικά και πολιτισμένα μέσα.

Ωστόσο, προκύπτουν δύο ερωτήματα. Το πρώτο είναι γιατί, παρά τη συνεχιζόμενη και επιτυχημένη διευθέτηση, δεν υπάρχει συνολικό πάγωμα/αναστολή των αμοιβαίων στρατιωτικών ενεργειών/παραβάσεων/δηλώσεων. Αυτή θα ήταν μια φυσική κατάσταση, ειδικά μετά τη Διάσκεψη και τη Διακήρυξη των Αθηνών. Ωστόσο, δεν είναι.

Δεύτερον, γιατί να μην ξεκινήσει η διαδικασία αντιμετώπισης του πυρηνικού ζητήματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις (θαλάσσια ζώνη) ένα χρόνο αργότερα; Υπάρχει μια ανησυχητική αναζωπύρωση στερεοτυπικών τάσεων και αντιλήψεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν και τις δύο πλευρές μακριά από μια λύση (δραστηριότητες στο Αιγαίο, περίεργα βέτο στην Ε. Ε. κ.λπ). Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης συναντήθηκε (ευτυχώς) με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν.

Από την άλλη μεριά, η ταυτόχρονη πώληση των F – 35 στην Ελλάδα και F – 16 στην Τουρκία και οι παλινδρομικές κινήσεις Ερντογάν εγείρουν ένα τρίτο ερώτημα: ποια χώρα τελικά ισχυροποιείται περισσότερο, Ελλάδα ή Τουρκία;

Οπωσδήποτε σε όρους ισχύος με τα F-35 αλλά και τις γενικότερες εξελίξεις (συμμετοχή στο διαστημικό πρόγραμμα Αρτεμις, κ.λπ.) η Ελλάδα μεγιστοποιεί τη θέση της.

Αλλά και η Τουρκία εμφανίζεται επίσης ισχυροποιημένη σε σχέση με ορισμένους στόχους, τους οποίους είχε θέσει.

Ο πρόεδρος Ερντογάν συνέδεσε (ή απείλησε να συνδέσει) την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με τα F-16. Και κέρδισε. Επέτρεψε την ένταξη μόνο αν εξασφάλιζε την αγορά 40 F-16 και τον εκσυγχρονισμό 79 αεροσκαφών. Εν τω μεταξύ, η προοπτική επανένταξης στο πρόγραμμα F-35 έγινε σαφής. Επιπλέον, η Σουηδία, η Φινλανδία και ο Καναδάς ήραν τις απαγορεύσεις εξαγωγής όπλων στην Τουρκία. Και οι ΗΠΑ στοχεύουν στην ενίσχυση των σχέσεων με την Τουρκία λόγω της στρατηγικής της σημασίας.

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες δύο ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην πρώτη επέτειο της εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτές είναι η επανέναρξη των προσπαθειών για την επίλυση του Κυπριακού (αν και όχι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα) και η αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, οι οποίες ήταν τεταμένες επί 12 χρόνια. Αυτή η προσέγγιση και η συνεργασία σε πολλαπλά μέτωπα (οικονομικά, αμυντικά, ενεργειακά κ.λπ.) αλλάζει το γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής. Προς το παρόν, μπορεί να μην επηρεάζει αρνητικά τα ελληνικά συμφέροντα, αλλά έχει τη δυνατότητα να το κάνει, ειδικά αν επεκταθεί στο θέμα των θαλάσσιων συνόρων. Ωστόσο, η τουρκοαιγυπτιακή προσέγγιση δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η οικοδόμηση ιδιαίτερα προνομιακών σχέσεων με αυταρχικά καθεστώτα και ηγέτες που βασίζονται σε φιλοτουρκικές σχέσεις φίλου και εχθρού. Μπορούμε να οικοδομήσουμε τις απαραίτητες καλές σχέσεις με αυταρχικούς ή ημιαυταρχικούς ηγέτες, αλλά δεν μπορούμε να τους αγκαλιάσουμε σταθερά. Και πρόσφατα αγκαλιάσαμε με ενθουσιασμό κάποιους από αυτούς. Φυσικά, αγκαλιάσαμε πρόσφατα και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είναι ένας αναπόφευκτος γείτονας και θεσμικός εταίρος. Επομένως, δεν υπάρχει άλλη επιλογή για την επίλυση των προβλημάτων και την ειρήνη στην περιοχή.