Συμφωνία 5 δισ. ευρώ της ΕΕ για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε από τους πρεσβευτές στις Βρυξέλλες θα εισφέρει επιπλέον 5 δισεκατομμύρια ευρώ στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ειρήνης (European Peace Facility-EPF) μέχρι το τέλος του έτους, τα οποία θα προστεθούν στα 6,1 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν δεσμευτεί από τις αρχές του 2022.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο (ή Διευκόλυνση) Ειρήνης (ΕΤΠ) απέκτησε μεγάλη σημασία αμέσως μετά τον πόλεμο με τη Ρωσία, καθώς τα κράτη μέλη έσπευσαν να παράσχουν στο Κίεβο τον στρατιωτικό εξοπλισμό που διατηρούσαν στα εθνικά τους αποθέματα.

Η διευκόλυνση επιστρέφει εν μέρει το κόστος αυτών των δωρεών, επιτρέποντας σε όλες τις χώρες, από τις μεγαλύτερες έως τις μικρότερες, να συνεισφέρουν και να βοηθήσουν. Πρόκειται για ένα σύστημα «εκτός προϋπολογισμού», διότι τα ταμεία της ΕΕ δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν δαπάνες με στρατιωτικές επιπτώσεις.

Όμως, το 2023, το ΕΤΠ άρχισε να χάνει τη δυναμική του, καθώς τα αποθέματα εξαντλήθηκαν σταδιακά και οι κυβερνήσεις στράφηκαν σε διμερείς δωρεές προς την Ουκρανία, αντί για συλλογικές.

Η διευκόλυνση ουσιαστικά παρέλυσε τον Μάιο, αφού η Ουγγαρία άσκησε βέτο σε αντίποινα για τον χαρακτηρισμό της OTP Bank από το Κίεβο ως «διεθνούς χορηγού πολέμου».

Ο χαρακτηρισμός άρθηκε μήνες αργότερα μετά από έντονες διπλωματικές πιέσεις, αλλά η Βουδαπέστη συνέχισε να εμποδίζει την αποδέσμευση νέας δόσης 500 εκατ. ευρώ για την αναπλήρωση του μηχανισμού.

Στο μεταξύ, ξεκίνησε μια συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του ΕΤΠ και την αποτελεσματικότερη, πιο προβλέψιμη και καλύτερα προσαρμοσμένη στις ανάγκες της Ουκρανίας.

Οι συνομιλίες, ωστόσο, μπλέχτηκαν σε πολιτικές σκοπιμότητες και τράβηξαν περισσότερο χρόνο από το αναμενόμενο: Η Γερμανία επέμεινε στην έκπτωση των «συνεισφορών σε είδος» (διμερείς δωρεές) από την αναμενόμενη συνεισφορά της χώρας, ενώ η Γαλλία, με την υποστήριξη της Ελλάδας και της Κύπρου, απαίτησε το ΕΤΠ να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αγορά όπλων και πυρομαχικών που κατασκευάζονται στην ΕΕ.

Η συζήτηση στις Βρυξέλλες ήρθε σε πλήρη αντίθεση με τα γεγονότα στο πεδίο της μάχης: τον Φεβρουάριο, τα ουκρανικά στρατεύματα αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από την ανατολική πόλη Αβντίεβκα, σηματοδοτώντας μια μικρή αλλά στρατηγική νίκη για τη Ρωσία. Η οπισθοδρόμηση συνδέθηκε με τη συρρίκνωση των στρατιωτικών προμηθειών από τους δυτικούς συμμάχους, ιδίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ένα πακέτο στήριξης ύψους 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει κολλήσει σε διακομματικές εσωτερικές διαμάχες.

Οι συνθήκες άσκησαν πίεση στους πρεσβευτές για να βγουν από το αδιέξοδο μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες.

Συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με τη συμφωνία δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες.

Τα βαθιά κενά στη βοήθεια που χορηγούν τα κράτη μέλη έχουν γίνει πηγή τριβής: σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου, η Γερμανία προηγείται στο μπλοκ με 17,7 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από τη Δανία με 8,4 δισ. ευρώ και τις Κάτω Χώρες με 4,4 δισ. ευρώ. Αντίθετα, τρεις από τις μεγαλύτερες χώρες υστερούν περισσότερο: Ιταλία (0,67 δισ. ευρώ), Γαλλία (0,64 δισ. ευρώ) και Ισπανία (0,33 δισ. ευρώ). Το Παρίσι αμφισβήτησε τη μεθοδολογία του ινστιτούτου και υποστηρίζει ότι οι διμερείς δωρεές του ανέρχονται σε 2,61 δισ. ευρώ, που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από εκείνες του Βερολίνου.

Παράλληλα, η Τσεχία έχει ξεκινήσει μια πρωτοβουλία για την προμήθεια 800.000 βλημάτων πυροβολικού από παραγωγούς εκτός ΕΕ, τα οποία θα μπορούσαν να παραδοθούν στο Κίεβο σε ταχύτερο χρονικό διάστημα. Το σχέδιο, το οποίο έχει συσταθεί εκτός του ΕΠΑ, έχει κερδίσει την έγκριση 18 χωρών, σύμφωνα με τον πρόεδρο Petr Pavel.

Ωστόσο, ο Τσέχος πρωθυπουργός Πιετρ Φάλα υποβάθμισε αργότερα τον αριθμό σε 300.000 σφαίρες.

Συμφωνία 5 δισ. ευρώ της ΕΕ για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία https://t.co/EdTERjXT87

— BusinessDaily (@BusinessDaily9) March 13, 2024