Γιατί οι ΗΠΑ θέλουν να απαγορεύσουν το TikTok

Για θέματα κυβερνοασφάλειας και δεοντολογίας, με αφορμή τις προθέσεις των ΗΠΑ να απαγορεύσουν το TikTok μίλησαν στο ΕΡΤΝews και την εκπομπή News Room ο Βασίλης Βασιλόπουλος, διδάκτωρ Δεοντολογίας Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και ο Θανάσης Κοσμόπουλος εθνικός εκπρόσωπος στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ικανοτήτων Κυβερνοασφάλειας.

Όπως ανέφερε ο κ. Κοσμοπουλος: «Κοιτάξτε, η ηθική διάσταση της τεχνολογίας και της εξέλιξης είναι πάντοτε το ζητούμενο. Υπήρχε ανέκαθεν και στις προηγούμενες επαναστάσεις και στον ατμό και στον ηλεκτρισμό και στην πληροφορική και στην ενοποίηση των ψηφιακών συστημάτων την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, όμως πράγματι τα ζητήματα της ηθικής είναι πιο επίκαιρα και πιο καυτά. Και εκτός από την κλασική αν θέλετε, επίπτωση της βιομηχανικής επανάστασης, μιας επανάστασης στον επαγγελματικό, στον γνωσιακό, στον κοινωνικό τομέα, στον οικονομικό, υπάρχει βαθύτατα ανησυχία και για το ηθικό κομμάτι. Είναι προφανές ότι θα μας απασχολήσουν στο μέλλον πάρα πολύ σοβαρά».

Διότι και στην Ευρώπη έχει συμβεί και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει απαγορευτεί στους υπαλλήλους του Δημοσίου και δη σε κρίσιμες υποδομές, όπως είναι για παράδειγμα στον χώρο της Άμυνας, να χρησιμοποιούν την συγκεκριμένη εφαρμογή και να την έχουν κατεβάσει στο κινητό τους επειδή είναι πολύ επιδραστική πρώτον. Είναι επικίνδυνη για θέματα κυβερνοασφάλειας, κακομεταχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα τα οποία συγκεντρώνει, συγκεντρώνει υπερβολικά δεδομένα και όλα αυτά βεβαίως περνούν στα χέρια των Κινέζων, κάτι που δεν θέλουν να το ακούνε οι Αμερικάνοι. Κακομεταχειρίζεται σημαίνει ότι αν τα συλλέξεις τα προσωπικά δεδομένα δεν τα χρησιμοποιείς για τον σκοπό τον νόμιμο για τον οποίο τα συνέλεξε, που σημαίνει ότι μπορεί να οδηγηθεί μια τέτοια διαδικασία στην παρακολούθηση. Απλό είναι, δηλαδή να παρακολουθείς τον άνθρωπο και τις προτιμήσεις του και το τι κάνει. Αυτά στον χώρο της κυβερνοασφάλειας που ο κ. Κοσμόπουλος είναι πιο ειδικός από εμένα, είναι απαγορευτικά, αλλά έχει πολύ ενδιαφέρουσες άκρες».

Ακολούθως ο κ. Κοσμόπουλος, ανέφερε ότι: «Η εταιρία, η οποία είναι η εταιρία που ελέγχει και ουσιαστικά συντονίζει το TikTok, εδρεύει στην Κίνα, ελέγχεται, όπως είπε πολύ σωστά ο κ. Βασιλόπουλος, ο φίλος Βασίλης, από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτό σημαίνει ότι ελέγχεται από τις Ένοπλες δυνάμεις της Κίνας. Να το έχουμε υπόψη μας ότι εκεί καταλήγουν όλα τα δεδομένα για ανάλυση και στις κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών, οι οποίες σχετίζονται με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Πρώτον.

Δεύτερον, είναι αυτό που είπε και ο Βασίλης, ότι δηλαδή δημιουργεί λόγω του αλγορίθμου της τεχνητής νοημοσύνης που τροφοδοτεί με περιεχόμενο τον χρήστη, δημιουργεί έναν φοβερό εθισμό, μια προσκόλληση και ειδικά στη νεολαία. Αυτό είναι καταστροφικό. Μπορεί να χάσουν ώρες χωρίς να το καταλάβουν. Είναι πιο αγωνιστική πλατφόρμα από το Facebook γιατί έχει εικόνα. Δεύτερον, να σας τονίσω ότι η συλλογή των δεδομένων είναι η μία πλευρά της επικινδυνότητας, διότι φανταστείτε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια βάση δεδομένων με τα πρόσωπα όλων των χρηστών, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για πάρα πολλούς σκοπούς. Εάν κάποιος ζητούσε απ’ όλους τους πολίτες των χωρών να δώσουν οικειοθελώς το πρόσωπό τους και το όνομά τους, δεν θα το κάναμε.

Έχουν τροφοδοτηθεί λοιπόν οι βάσεις δεδομένων με τα πρόσωπα και με τις συγκεκριμένες εκφράσεις σε διάφορες φάσεις όλων των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το TikTok. Υποθετικά υπάρχει περίπτωση να το σκεφτεί κάποιος να φτιαχτεί ένα δυτικό TikTok.

Το τρίτο όμως που είναι το πιο επικίνδυνο είναι ότι μέσω της δραστηριότητας αυτής της πλατφόρμας μπορεί να ασκηθεί χειραγώγηση, μπορεί να ασκηθεί επηρεασμός προς καταναλωτικά πρότυπα, προς πολιτικά πρότυπα, προς προτιμήσεις εκλογικές και να ασκηθεί επιρροή η οποία είναι υβριδική επιρροή. Έχει δηλαδή και μια εξωστρεφή επικινδυνότητα αυτή η εφαρμογή, εκτός από την εσωστρεφή ότι μαζεύει δεδομένα, γιατί υπάρχει συμπεριφορική ανάλυση στον αλγόριθμο της τεχνητής νοημοσύνης.

Και ξέρετε, εν πάση περιπτώσει, επειδή μας ακούγεται περίεργο, μα είναι δυνατόν να απαγορευτεί σε μια χώρα το Google, το Facebook, το Twitter στην Κίνα, ξέρετε, έχουν προβλήματα, δεν εφαρμόζονται.

Και εν πάση περιπτώσει καταλήγω λέγοντας ότι στα ζητήματα εθνικής ασφαλείας, όπου εντάσσεται και ένα μέρος της κυβερνοασφάλειας, η εθνική αρμοδιότητα των κρατών – μελών και στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπερτερεί κάθε άλλης νομοθεσίας».

Συνεχίζοντας ο κ. Βασιλόπουλος δήλωσε πως: «Ήθελα να πω ότι δεν είναι εξ ορισμού προβληματικά αυτά, άρα μπορούμε να δημιουργήσουμε εμείς κάποιο το οποίο να είναι καλύτερο ευρωπαϊκό ή αμερικανικό, κάποιο νεότερο TikTok. Το βασικότερο πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο τον χρησιμοποιούμε. Άρα από τον σχεδιασμό ξεκινάει το πρόβλημα. Είναι παράνομη η επεξεργασία αυτών των προσωπικών δεδομένων. Το ίδιο κάνει και το Facebook, το Instagram ή οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή συλλέγει υπερβολικά δεδομένα. Το θέμα είναι ποιος επηρεάζει περισσότερο τις εκλογές και ποιος δεν τις επηρεάζει».

Γιατί γίνεται η εστίαση στο θέμα των εκλογών, ήταν το θέμα στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Κοσμόπουλος, λέγοντας: «Γιατί υπάρχει μια πάντοτε ενεργή συμμετοχή των κοινωνικών δικτύων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση τάσεων μέσω της εκμετάλλευσης των υφιστάμενων κοινωνικών κενών που υπάρχουν σε διάφορες χώρες. Συγκρουσιακές, εξοργιστικές καταστάσεις τις οποίες τα δίκτυα αυτά τροφοδοτούν με λόγο μίσους ή με συγκρουσιακού τύπου διλληματικές καταστάσεις και παραπληροφόρηση, έτσι ώστε να επηρεάσουν προς μια α’ η β’ κατάσταση.

Ο μέσος πολίτης προτιμάει το ευχάριστο και εύληπτο ψέμα από μία σκληρή και δυσνόητη αλήθεια».

Τη σκυτάλη πήρε ο κ. Βασιλόπουλος αναφέροντας πως: «Παράγουμε τεράστιες ποσότητες δεδομένων, ακόμη και τα άτομα και οι οντότητες. Δηλαδή ένα πρόσωπο φυσικό, παράγει δεκαπλάσια ποσότητα δεδομένων πριν από την εκκίνηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι πολύ εντυπωσιακό, αλλά που πάνε όλα αυτά; Όλα αυτά πάνε λοιπόν σε μία κατασκευή σαν αυτές που βλέπουμε στην οθόνη καθώς συζητούμε, η οποία χρησιμοποιείται για να εκπαιδεύσει έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης για να βοηθήσει κάποιον να εκλεγεί στις εκλογές, κάποιον άλλον να πουλήσει ένα προϊόν, κάποιον άλλον για να περάσει μια δημόσια θέση- άποψη».

Ως προς τα πλαίσια δεοντολογίας ο κ. Κοσμόπουλος, είπε ότι: «Υπάρχει ένα ρητό που συζητάγαμε προ ημερών στην Ισπανία που ήμουν στη σύσκεψη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ικανοτήτων Κυβερνοασφάλειας “Αν θέλεις να περιορίσεις το πρόβλημα, πρέπει να βγάλεις κανονιστικό περιεχόμενο”. Κατ αρχάς, από πλευράς δεοντολογίας, σίγουρα ο κ. Βασιλόπουλος, που εμείς μεταξύ μας τον λέμε γκουρού της δεοντολογίας, είναι άνθρωπος που μπορεί να σας πει πώς θα λειτουργήσει, αλλά για μένα προσωπικά, αν με ρωτάτε, η δεοντολογική πτυχή είναι πάντοτε επικουρική, συμπληρωματική μιας κανονιστικής νομοθετικής προσέγγισης. Εάν δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο, πιστεύω ότι και ένας κανόνας δεοντολογίας είναι δύσκολο στα πλαίσια της αυτορρύθμισης, αν θέλετε. Χρειάζεται ρυθμιστικό πλαίσιο, αυστηρό νομικές διατάξεις σε εθνικό πρώτα πλαίσιο και μετά σε ευρωπαϊκό.

Αρχίζει και υπάρχει. Βγήκε προχθές από την Ευρωπαϊκή Ένωση 85 άρθρα με 89 εισαγωγικές σκέψεις και 9 παραρτήματα. Σε λίγες μέρες αρχίζει η εφαρμογή των υπηρεσιών, όπου εκεί ρυθμίζονται κάποια ζητήματα πολύ σημαντικά».

Τέλος, ο κ. Βασιλόπουλος ανέφερε πως: Πρέπει να σας πω ότι η ηθική είναι μια διάσταση η ευρύτερη που κατά κάποιο τρόπο δικαιώνει το νόμο, αν μπορώ να το πω έτσι, δεν είναι επιστημονικό, αλλά μπορεί να σου πει αν ένας νόμος είναι δίκαιος ή άδικος. Λοιπόν, η ηθική είναι κάποιοι γενικότεροι κανόνες, κάποιες βασικές αρχές. Πρέπει να υπάρχει ρύθμιση, πρέπει να υπάρχει νόμος ο οποίος να κινείται βεβαίως στο πνεύμα των βασικών αρχών της ηθικής, για να μπορείς να πεις ότι έχεις ολοκληρωμένη προσέγγιση. Εδώ γίνονται προσπάθειες αποσπασματικές, αλλά πάρα πολύ σημαντικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επηρεάζουν την παγκόσμια αγορά, την παγκόσμια κοινότητα, ψηφιακή κοινότητα. Αντιλαμβάνεστε ότι οτιδήποτε ψηφίζει ένας ευρωβουλευτής σήμερα στις Βρυξέλλες ή στο Στρασβούργο επηρεάζει αγορές τρισεκατομμυρίων δολαρίων».