Μπάιντεν ή Τραμπ; Αυτή είναι η αγωνία του Πούτιν

Οι εκλογές-κλειδί για τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην πραγματικότητα δεν ήταν οι προεδρικές που πραγματοποιήθηκαν στη Ρωσία πριν από μερικές ημέρες -και τις οποίες κέρδισε με 88%- αλλά οι εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο. Αυτό σημειώνει σε άρθρο του δημοσιογράφου Λεονίντ Ραγκόζιν το Al Jazeera και προσθέτει ότι το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι αυτό που θα μπορούσε «να αλλάξει το status quo στη Ρωσία». Οπως ανέφερε το αραβικό Μέσο, η νίκη του ρώσου προέδρου εξασφαλίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την απουσία εγγεγραμμένων υποψηφίων που θα μπορούσαν πραγματικά να αμφισβητήσουν την επανεκλογή του. Ωστόσο, είναι ένα σημαντικό ορόσημο που σηματοδοτεί άλλα έξι χρόνια Πούτιν στην εξουσία –και μάλιστα στην πιο μαχητική και «επιθετική» εκδοχή του. Το Κρεμλίνο παρουσίασε τις εκλογές ως ένα δημοψήφισμα για τον πόλεμο στην Ουκρανία, μια προσεκτικά χορογραφημένη παράσταση που στοχεύει να πείσει τόσο το ρωσικό όσο και το δυτικό κοινό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων στηρίζει την προσπάθεια του καθεστώτος να νικήσει την Ουκρανία και να υπονομεύσει τη Δύση.

Στη μετεκλογική συνέντευξη Τύπου αργά την Κυριακή, ο Πούτιν είπε ότι ο κόσμος προσήλθε στις κάλπες σε μεγάλους αριθμούς προκειμένου «να δημιουργήσει συνθήκες για εσωτερική πολιτική εξυγίανση». Την παραμονή των εκλογών, πηγές του Κρεμλίνου έλεγαν σε διάφορα ρωσικά ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης ότι η ανάγκη επίδειξης εθνικής ενότητας ώθησε την κυβέρνηση να θέσει τον πρωτοφανή στόχο του 80% των ψήφων υπέρ του Πούτιν.

Το τελικό ποσοστό ήταν ακόμη υψηλότερο. Κατά τον αρθρογράφο, αρκετοί παράγοντες συνέβαλαν στην επίτευξη αυτού του «σουρεαλιστικού» αποτελέσματος: η πλύση εγκεφάλου μέσω ρωσικών κρατικών ΜΜΕ που διοχετεύουν την τοξική προπαγάνδα του Κρεμλίνου, η εξαγορά ψήφων μέσω της επέκτασης του κοινωνικού κράτους και διαφόρων κοινωνικών παροχών την παραμονή των εκλογών και η απροκάλυπτη νοθεία μέσω των αδιαφανών συστημάτων πρόωρης και ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Το Κρεμλίνο έχει μετατρέψει το εκλογικό σύστημα σε απόρθητο φρούριο, αποκλείοντας αυτή τη φορά ακόμη και τους πιο νομιμόφρονες υποψηφίους της αντιπολίτευσης να θέσουν υποψηφιότητα. Η συντριπτική πλειονότητα των πραγματικών, αντικομφορμιστών πολιτικών και ακτιβιστών της αντιπολίτευσης έχουν εξοριστεί από την έναρξη της ευρείας κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία. Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, πέθανε σε μια ρωσική φυλακή κάτω από ύποπτες συνθήκες τον περασμένο μήνα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η μετεκλογική ομιλία του Πούτιν ήταν η πρώτη φορά που αναφέρθηκε στον Ναβάλνι με το όνομά του –κάτι που απέφευγε να κάνει κατά τη διάρκεια της δεκαετούς σκληρής αντιπαλότητάς τους. Αλλά αυτή η εικόνα δεν θα ήταν πλήρης χωρίς να ληφθεί υπόψη ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που ώθησε τους Ρώσους να ψηφίσουν τον Πούτιν, επισημαίνει το Al Jazeera: τον ιστορικό φόβο και τη δυσπιστία προς τη Δύση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν κάνει πολύ λίγα για να πείσουν τον ρωσικό πληθυσμό για τις καλές τους προθέσεις και αντ’ αυτού προσπάθησαν να απομονώσουν τη Ρωσία από τους άμεσους γείτονές της επιδιώκοντας την ευρωατλαντική ολοκλήρωση που καλωσόριζε οποιονδήποτε, εκτός από τη Ρωσία.

Αυτός ο αποκλεισμός, ο οποίος απορρέει από τις «ανόητες δυτικές θριαμβολογίες» στις δεκαετίες που ακολούθησαν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αποτελεί ένα οργανικό συστατικό της υποστήριξης του Πούτιν στη Ρωσία, τονίζει ο αρθρογράφος. Εξηγεί επίσης, γιατί τόσοι πολλοί Ρώσοι πιστεύουν τις αφηγήσεις του Κρεμλίνου ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι αναπόφευκτος και υπαρξιακός για τη Ρωσία. Ανεξάρτητα από το ποια πλευρά συνέβαλε περισσότερο στη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, ο Πούτιν εμφανίζεται ως ο κύριος δικαιούχος της χώρας. Κατάφερε να παρατείνει την πολιτική του ζωή κατά δεκαετίες. Τον βοήθησε ακόμη και να διατηρήσει ένα ισχυρό έρεισμα στην εξουσία όταν η εισβολή στην Ουκρανία απείλησε να ανατρέψει το «κοινωνικό του συμβόλαιο» με τον ρωσικό λαό –δηλαδή την άτυπη συμφωνία ότι η ηγεσία του δεν θα αμφισβητηθεί με αντάλλαγμα την παροχή σταθερότητας και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Αν και το εύρος αυτού του συναισθήματος είναι δύσκολο να μετρηθεί, είναι ασφαλές να πούμε ότι θα έπαιζε ακόμα ρόλο, ακόμα κι αν το ρωσικό πολιτικό σύστημα ήταν ανοιχτό στον πλουραλισμό, συνεχίζει το άρθρο. Προς το παρόν, το Κρεμλίνο έχει καταφέρει να προστατεύσει την πλειοψηφία από τις επιπτώσεις του πολέμου, με μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού –το πιο αδύναμο, φτωχό και περιθωριοποιημένο– να υποφέρει από τις συνέπειες των καταστροφικών ανθρώπινων απωλειών του. Το αν θα παραμείνει έτσι κατά τη νέα θητεία του Πούτιν είναι ένα ανοιχτό ερώτημα.

Ολα εξαρτώνται από την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, τον οποίο ο ρώσος πρόεδρος έχει πολλές πιθανότητες να τελειώσει με τους δικούς του όρους, καθώς τα πράγματα βρίσκονται πλέον «στην τελική ευθεία», σύμφωνα με το Al Jazeera. Φανταστική ή πραγματική, η εκλαμβανόμενη εθνική ενότητα πίσω από την πολεμική προσπάθεια, παρέχει στον Πούτιν την εντολή να αυξήσει την κινητοποίηση προκειμένου να σημειώσει σημαντική πρόοδο στην Ουκρανία που θα μπορούσε να πιέσει το Κίεβο σε συνθηκολόγηση. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν η Ουκρανία έχει απάντηση σε αυτό –οι νομοθέτες της δεν βιάζονται να υιοθετήσουν έναν αντιδημοφιλή νόμο επιστράτευσης, ενώ η παροχή κρίσιμης βοήθειας των ΗΠΑ εμποδίζεται στο Κογκρέσο από τους Ρεπουμπλικανούς που στηρίζουν τον Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμη και αν τελικά εκταμιευθούν αυτά τα χρήματα, τα τρέχοντα προβλήματα υποδηλώνουν ότι θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να χρηματοδοτηθεί η πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας πέραν του 2024, ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επί του παρόντος τον Τραμπ, ως τον πιθανό νικητή της προεδρικής κούρσας των ΗΠΑ. Εάν εκλεγεί, μπορεί να μεταβάλλει ή όχι την πορεία των γεγονότων στην Ουκρανία. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ έχει υποσχεθεί να τερματίσει τον πόλεμο «μέσα σε 24 ώρες», αλλά η πρώτη του θητεία έδειξε ξεκάθαρα ότι η στάση του για την υποστήριξη της Ουκρανίας θα μπορούσε επίσης να ευθυγραμμιστεί σε κάποιο βαθμό με τη στάση του Μπάιντεν. Ο Τραμπ ενέκρινε την προμήθεια φονικών όπλων στην Ουκρανία –κάτι που η κυβέρνηση Ομπάμα ήταν απρόθυμη να κάνει– και ξεκίνησε μια εκστρατεία κατά του αγωγού Nord Stream 2 που υποτίθεται ότι προμήθευε ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Η εκλογική νίκη του Τραμπ θα μπορούσε να είναι πιο σημαντική για τη Ρωσία με διαφορετικό τρόπο.

Η επιστροφή του στην εξουσία θα σήμαινε ότι το αμερικανικό κοινό έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τον δρόμο των εθνικών συμφερόντων, που ανά πάσα στιγμή υπερισχύουν ρητά έναντι των αξιών. Αυτό θα σηματοδοτούσε μια νέα εποχή για τον υπόλοιπο κόσμο, ειδικά για την Ευρώπη, τονίζει το αραβικό ΜΜΕ. Σε αυτόν τον νέο κόσμο, ο Πούτιν θα θεωρείται λιγότερο ως ένας απατεώνας ηγέτης και περισσότερο ως ένας πρωτοπόρος του νέου παγκόσμιου πολιτικού παραδείγματος και σίγουρα ως κάποιος με τον οποίο οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συνάψουν μια πραγματιστική συμφωνία –και όχι μόνο για την Ουκρανία. Θα δικαιώσει έτσι τη θέση του μετά από δεκαετίες απομόνωσης και εξοστρακισμού και θα αποκαταστήσει τη συμμετοχή του στη λέσχη των παγκόσμιων ηγετών.

Υπό αυτή την έννοια, διακυβεύονται περισσότερα στις αμερικανικές εκλογές για τον Πούτιν και τη Ρωσία παρά από τις εκλογές της Ρωσίας, εξηγεί ο αρθρογράφος. Το Al Jazeera βλέπει και μία θετική πλευρά της υπόθεσης: η καθυστερημένη συνειδητοποίηση ότι η Ρωσία αντιπροσωπεύει μια «τραγελαφική εκδήλωση της δυτικής κρίσης αξιών», και όχι τη δική της «εγγενή κακία», μπορεί να βοηθήσει όσους στη Δύση εξακολουθούν να στηρίζουν τις παγκόσμιες αξίες, να ξεκινήσουν μια κριτική επανεκτίμηση των δυτικών πολιτικών απέναντι στη Ρωσία τα τελευταία 30 χρόνια. Η ρωσική αντιπολίτευση έχει πολλά να πει για το πώς η ανίερη συμμαχία μεταξύ της ανεύθυνης ολιγαρχίας και των παρανοϊκών πρώην πρακτόρων της KGB μπορεί να αναιρέσει τους δημοκρατικούς θεσμούς και άλλα επιτεύγματα του πολιτισμού. Η εμπειρία της θα έχει μεγάλη αξία στη διαδικασία σχηματισμού ενός παγκόσμιου συνασπισμού για να αντιταχθεί στον υφέρποντα αυταρχισμό υποστηρίζοντας τις παγκόσμιες αξίες και όχι τα γεωπολιτικά συμφέροντα, καταλήγει το Al Jazeera.