Στο πλέον κρίσιμο στάδιο, αυτό της απόφασης για το εάν θα μπουν γεωτρύπανα στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης για να επιβεβαιώσουν εάν πράγματι οι ενδείξεις για δυνητικά κοιτάσματα φυσικού αερίου είναι ικανές να καταστήσουν τη χώρα παραγωγό και εξαγωγέα, βρίσκεται το εθνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων που επανεκκίνησε με απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη τον Απρίλιο του 2022. Οι γεωλόγοι της μεγαλύτερης πολυεθνικής παγκοσμίως, της ExxonMobil, έχουν ξεκινήσει την αξιολόγηση και των τελευταίων τρισδιάστατων δεδομένων που συνέλεξε το ερευνητικό σκάφος Ramform Hyperion της PGS το διάστημα 24 Φεβρουαρίου με 19 Μαρτίου 2024 στις περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης.
Η πρόσφατη τρισδιάστατη έρευνα επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες περιοχές ενδιαφέροντος και συνέλεξε όλα τα απαραίτητα δεδομένα για την αξιολόγηση των πιθανών γεωλογικών κινδύνων και τον ασφαλή σχεδιασμό πιθανών ερευνητικών γεωτρήσεων. Τους επόμενους μήνες θα ολοκληρωθεί η επεξεργασία και η ανάλυση των δεδομένων και η κοινοπραξία ExxonMobil (70%) – HELLENiQ ENERGY (30%) θα λάβει την τελική απόφαση για το αν θα προχωρήσει σε ερευνητική γεώτρηση.
Εάν η απόφαση είναι θετική, η πρώτη ερευνητική γεώτρηση στη χώρα μας θα πραγματοποιηθεί σε πολύ βαθιά νερά και πολύ μακριά από τις ακτές. Οι δύο περιφερειακοί στόχοι στην Κρήτη βρίσκονται σε βαθιά νερά έως και 2.000-3.000 μέτρα και το κόστος μιας ερευνητικής γεώτρησης κυμαίνεται μεταξύ 100-150 εκατ. δολαρίων.
Το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον και οι έρευνες των αμερικανικών πολυεθνικών εταιρειών έχουν ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία για την ελληνική πλευρά, καθώς και η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια ακόμη προεκλογική περίοδο. Είναι σύνηθες σε τέτοιες περιόδους οι γειτονικές χώρες να ενισχύουν την αναθεωρητική ρητορική και να προβαίνουν σε προκλητικές δηλώσεις, όπως έκανε πρόσφατα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφερόμενος στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Οι έρευνες στη νότια Κρήτη είναι επίσης η de facto δήλωση της Αθήνας ότι προχωρά όπως έχει σχεδιαστεί, σε συνεργασία με έναν ισχυρό σύμμαχο, ανεξάρτητα από τις διακυμάνσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η ExxonMobil προχώρησε σε τρισδιάστατη εξερεύνηση μετά από ελπιδοφόρα αποτελέσματα στην επεξεργασία και αξιολόγηση των δεδομένων που συλλέχθηκαν από σεισμική έρευνα 2D μεταξύ Νοεμβρίου 2022 και Φεβρουαρίου 2023. Δώδεκα μήνες επεξεργασίας και ερμηνείας των δεδομένων αυτών επιβεβαίωσαν τους στόχους που εντοπίστηκαν από τις σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησε η PGS για λογαριασμό της ΕΔΕΥΕΠ σε δύο περιοχές της Κρήτης το 2012. Τα δεδομένα αυτά αγοράστηκαν επίσης από την ExxonMobil λίγα χρόνια αργότερα, η οποία, μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος Zoll στην Αίγυπτο το 2015, έστρεψε την προσοχή της στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρώτο προορισμό την ΑΟΖ της Κύπρου.
Τα δισδιάστατα σεισμικά δεδομένα επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της γεωλογικής δομής «Τάλως» όπως ονομάστηκε από τη HELLENiQ ENERGY. Ο μόνος τρόπος να διαπιστωθεί εάν πράγματι η δομή «Τάλως» κρύβει μέσα της κοίτασμα φυσικού αερίου και μάλιστα μεγέθους Ζορ, είναι να τρυπηθεί, απόφαση που θα λάβει η ΕxxonMobil ως διαχειρίστρια της μισθώτριας κοινοπραξίας. Εάν η απόφαση που αναμένεται τον Οκτώβριο είναι θετική, η πρώτη ερευνητική γεώτρηση θα ξεκινήσει μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2025 και τα αποτελέσματα θα καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις της κοινοπραξίας. Κατά την πρακτική που ακολουθείται διεθνώς, ακόμη και στην περίπτωση θετικού αποτελέσματος θα χρειαστεί μια επιβεβαιωτική γεώτρηση για να ληφθεί επενδυτική απόφαση παραγωγής του κοιτάσματος.