Αγκάθια στο δρόμο των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Τα όρια στα οποία μπορούν να κινηθούν ο ελληνοτουρκικός διάλογος και η προσπάθεια επαναπροσέγγισης, με δεδομένο ότι η Τουρκία διατηρεί όλη την αναθεωρητική ατζέντα και επιλέγει τώρα να σκληρύνει απολύτως τη θέση της στο Κυπριακό, έδειξε ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας πως «επιβάλλονται συνεχώς οι προσεγγίσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπονται οι ψευδαισθήσεις».

Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού στην τελετή παραλαβής τω ελικοπτέρων τύπου Romeo MH-60R ήταν ένα μήνυμα προς την άλλη πλευρά του Αιγαίου, ενώ σε διπλωματικό επίπεδο συνεχίζονται οι προετοιμασίες για την επίσκεψή του κ. Κυριάκου Μητσοτάκης στην Άγκυρα τον Μάιο και τη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο πρωθυπουργός τόνισε μάλιστα ότι “πρέπει να είμαστε προσηνείς, αλλά ποτέ αφελείς και να παραμένουμε πάντα προσηλωμένοι σε μια πυξίδα που δείχνει προς την ειρήνη, το διεθνές δίκαιο και τη συνεργασία. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να παραμένουμε πάντα σε εγρήγορση για την υπεράσπιση των δικών μας δικαιωμάτων”.

Το μήνυμα της Αθήνας σε ανώτατο επίπεδο είναι ότι η απουσία έντασης στο Αιγαίο είναι φυσικά σημαντική και ευπρόσδεκτη, αλλά σε καμία περίπτωση η Ελλάδα δεν ικανοποιείται με το status quo εγκαταλείποντας τα δικά της αποτρεπτικά σχέδια ή ακόμη και θεωρώντας ότι έχει επέλθει ουσιαστική εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η ελληνική κυβέρνηση επαναλαμβάνει συχνά πως στόχος της διαδικασίας που ξεκίνησε με τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη και κορυφώθηκε με τη Σύνοδο Κορυφής των Αθηνών και τη Διακήρυξη των Αθηνών τον Δεκέμβριο είναι, πάνω απ’ όλα, να διασφαλιστεί ότι οι δύο χώρες μπορούν να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται χωρίς να δημιουργούνται διαφορές, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες κρίσεις. Και δεύτερον, να δούμε αν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος για να ξεκινήσει η διαδικασία επίλυσης των πιο μακρινών, αλλά πλέον πολύπλοκων και πολυπαραγοντικών διαφορών ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Γεραπετρίτης παραδέχθηκε ότι το θέμα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας είναι το «υποκείμενο εκείνο θέμα από το οποίο δύσκολα μπορούμε να αποστούμε και είναι και η ρίζα, αν θέλετε, των προβλημάτων που ανακύπτουν», προσθέτοντας ότι η «δική μας πρόθεση είναι ότι εφόσον οι συνθήκες είναι ώριμες, δηλαδή εφόσον και οι δύο καταλήξουμε σε ένα πλαίσιο διαδικασίας που θα μπορέσουμε να συζητήσουμε για τα ζητήματα αυτά, να ξεκινήσουμε τη συζήτηση». Η στιγμή αυτή, ωστόσο. απέχει πολύ ακόμη. Στην τελευταία συνάντηση πολιτικού διαλόγου στην Άγκυρα υπό το συντονισμό της υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και του Τούρκου υφυπουργού Εξωτερικών Μπουράκ Ακσαπάρ, ανακοινώθηκε ότι ο πολιτικός διάλογος θα περιλαμβάνει και διερευνητικές επαφές, αλλά και οι δύο πλευρές απέφυγαν να αναφερθούν στο θέμα αυτό. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά έθεσε έντονα το θέμα της αναθεωρητικής ατζέντας της Τουρκίας σε σχέση με τα τρέχοντα ζητήματα NOTAM και NAVTEX, γεγονός που έδωσε στην ελληνική πλευρά μια πρώτη εικόνα για τις προθέσεις της Τουρκίας. Η τουρκική πλευρά απάντησε λέγοντας ότι δεν είναι η τουρκική πλευρά που δημιουργεί προβλήματα, αλλά η ελληνική, η οποία συνεχίζει να συμπεριλαμβάνει στις ασκήσεις της νησιά που θα έπρεπε να έχουν υποχρέωση αποστρατιωτικοποίησης και η χώρα μας συνεχίζει να διατηρεί εναέριο χώρο δέκα ναυτικών μιλίων. Επιπλέον, για την Αθήνα το τουρκικό μήνυμα ήταν απογοητευτικό και ως προς τη στάση που επιλέγει να τηρήσει η τουρκική ηγεσία στο Κυπριακό. Η γενική αντίληψη είναι ότι το άλυτο Κυπριακό δεν εμποδίζει τις ομαλές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αντίθετα η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα συνέβαλε και στην επίλυση του Κυπριακού.

Ωστόσο, ακόμη και οι πιο καλόπιστοι αντιλαμβάνονται ότι χωρίς ουσιαστική πρόοδο στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ο οποίος συνδέεται άμεσα με το Κυπριακό σε ό,τι αφορά τις οριοθετήσεις της Ανατολικής Μεσογείου, η κρίση του Κυπριακού δεν μπορεί παρά να επηρεάσει τη διαδικασία ελληνοτουρκικής συνεννόησης.