Ο ακροδεξιός κίνδυνος στην κάλπη του Ιουνίου

Με βάση τον ιστοχώρο “Politico” οι δύο δεξιές λαϊκιστικές έως ακροδεξιές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενδέχεται να λάβουν περισσότερες έδρες στις εκλογές του Ιουνίου – οι «Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές» (ECR) αναμένεται να λάβουν 76 έδρες ενώ το πιο ακραίο κόμμα «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID), στο οποίο ανήκει και η AfD, εκτιμάται πως θα εκλέξει 84 από τους 720 βουλευτές.

Έτσι τα δύο κόμματα θα ενισχυθούν συγκριτικά με τις προηγούμενες εκλογές, τη στιγμή που αμφότερες οι μεγάλες παρατάξεις, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες θα παραμείνουν πάνω-κάτω στις ίδιες έδρες. Οι Αριστεροί, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι εκτιμάται πως θα είναι οι χαμένοι των εκλογών.

Ωστόσο, μακριά από το να διαδραματίσει επιδραστικό και καταλυτικό ρόλο, ούτε το ECR ούτε το ID μπορούν να συγκεντρώσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Επιπλέον, φαίνεται απίθανο τα δύο κόμματα να συνεργαστούν για να σχηματίσουν ένα ενιαίο πολιτικό κόμμα. Όπως πιστεύει ο πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης Φρανκ Ντέκερ, “το σύνολο ενισχύεται αλλά δεν ενοποιείται και επομένως δεν υπάρχει ούτε ένα ισχυρό δεξιό λαϊκιστικό κόμμα ούτε ένα ισχυρό ακροδεξιό κόμμα”. Υπάρχουν επίσης σημαντικές προγραμματικές διαφορές μεταξύ των δύο κομμάτων, οι οποίες “δεν πρόκειται να ξεπεραστούν”. ‘Η αυξημένη υποστήριξη από τους ψηφοφόρους δεν σημαίνει αυτόματα αυξημένη πολιτική δύναμη’, τονίζει ο καθηγητής.

Ο αντιπρόεδρος του ID και βουλευτής του AfD Γκούναρ Μπεκ φαίνεται σίγουρα να θέλει να δημιουργήσει ένα κοινό πολιτικό μέτωπο. ‘Η ιδέα έχει νόημα”, υποστηρίζει ο Μπεκ, αλλά προσθέτει ότι σε κάθε περίπτωση “μια επίσημη συγχώνευση είναι απίθανη προς το παρόν”.

Η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων έγκειται στη στάση τους σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, η ιταλική Λέγκα και το FPÖ της Αυστρίας στέκονται στο πλευρό του Πούτιν, ενώ το PiS της Πολωνίας και το Fratelli d’Italia της Ιταλίας στέκονται στο πλευρό της Ουκρανίας. Επιπλέον, ο ανταγωνισμός μεταξύ των δεξιών λαϊκιστικών παρατάξεων είναι έντονος και σε εθνικό επίπεδο. Στη Γαλλία, την Ιταλία και το Βέλγιο, για παράδειγμα, υπάρχουν δύο δεξιά κόμματα που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η κατάσταση στο δεξιό λαϊκιστικό στρατόπεδο είναι κάπως αβέβαιη. Όπως αναγνώρισε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά τις ευρωεκλογές ενδέχεται να υπάρξουν κάποιες ανταλλαγές και μετατοπίσεις μελών μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών της και των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων. Για παράδειγμα, υπάρχουν φήμες ότι η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και το Fratelli d’Italia θα μετακινηθούν προς τους Χριστιανοδημοκράτες.

Ο Φρανκ Ντέκερ δεν εκπλήσσεται από το γεγονός ότι τα δεξιά λαϊκιστικά έως ακροδεξιά κόμματα δεν μπορούν να καταλήξουν σε έναν κοινό παρονομαστή διότι όπως εξηγεί, «πρόκειται για κόμματα που είναι πρωτίστως εθνικά, θέτουν δηλαδή τα εκάστοτε εθνικά συμφέρονται στο προσκήνιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και η σύνθεση αυτών των συμφερόντων σε ένα κοινό ευρωπαϊκό μέτωπο μοιάζει με κάτι σχεδόν αδύνατο».

Τέτοια κόμματα από τη Δεξιά διαγράφουν εδώ και πολλά χρόνια ανοδική πορεία στην Ευρώπη. Στην Ουγγαρία και την Ιταλία έχουν και τον πρώτο λόγο στη διακυβέρνηση. Στη Σουηδία και τη Φινλανδία συμμετέχουν στις κυβερνήσεις. Στην Ολλανδία ένας δεξιός λαϊκιστής έχει κερδίσει τις τελευταίες εκλογές, απλώς δεν έχει καταφέρει ακόμη να σχηματίσει κυβέρνηση. Στις δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές οι δεξιοί προηγούνται στην Αυστρία και τη Γαλλία, ενώ στη Γερμανία η AfD είναι δεύτερη δύναμη. Και η λίστα συνεχίζεται.

Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; «Περνούν στους ανθρώπους την ιδέα πως ίσως μπορούμε να γυρίσουμε σε μία εποχή που υπήρχε μεγαλύτερη ασφάλεια στην κοινωνία. Μέρος αυτού είναι βεβαίως και το καταπληκτικό έθνος-κράτος, στο οποίο δεν χρειάζεται να γίνονται περίπλοκες διαβουλεύσεις με άλλους εταίρους όπου δεν υπάρχουν μεγάλες μεταναστευτικές ροές που φυσικά αλλάζουν την κοινωνία μας». Η μεταναστευτική κρίση, η οικονομική κρίση, η κρίση χρέους, η πανδημία, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι θεμελιώδεις αλλαγές μέσω της κλιματικής πολιτικής έχουν προκαλέσει ανασφάλεια στους πολίτες – οι οποίοι εν συνεχεία στρέφονται συχνά στη Δεξιά, όπως αναλύει ο Ντέκερ.