Χένρι Φορντ: Σε 100 χρόνια θα γνωρίζουμε αν μας βοήθησε ή μας έκανε ζημιά

Έζησε σε υψηλές ταχύτητες και με «θόρυβο», αλλά πέθανε ήσυχα. Ο Χένρι Φορντ, τολμηρός επιχειρηματίας και πρωτοπόρος της αυτοκινητοβιομηχανίας, χάραξε τον δικό του δρόμο και άφησε αναμφίβολα το αποτύπωμά του στον κόσμο.

«Έφυγε» από τη ζωή στις 7 Απριλίου 1947. O Γουίλ Ρότζερς είχε πει για αυτόν: «Θα χρειαστεί να περάσουν 100 χρόνια για να πούμε εάν μας βοήθησε ή μας έκανε ζημιά, αλλά σίγουρα δεν μας άφησε εκεί που μας βρήκε».

Ο ιμάντας παραγωγής, το ημερομίσθιο των 5 δολαρίων και ο… Χίτλερ

Δεν έχει περάσει ακόμη ένας αιώνας, αλλά και τα 77 χρόνια είναι μάλλον αρκετά για να πούμε ότι ο ιδρυτής της Ford Motor Company και «πατέρας» της γραμμής συναρμολόγησης που χρησιμοποιείται στη μαζική παραγωγή, με τις καινοτομίες του και το πρώτο «αυτοκίνητο για τον λαό», το Ford Model T (1908 -1927), πήγε τον καπιταλισμό τουλάχιστον μπροστά.

Η υιοθέτηση του ιμάντα παραγωγής, που μετέφερε ασταμάτητα από τον έναν εργάτη στον άλλο το προϊόν, έως ότου τοποθετηθούν όλα τα εξαρτήματα και αυτό ολοκληρωθεί, αύξησε δραστικά την ταχύτητα παραγωγής αυτοκινήτων, μείωσε δραστικά το κόστος της και χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα στη βιομηχανία.

Ήταν επίσης από τους πρώτους εργοδότες που καθιέρωσαν το 8ωρο και την αμοιβή των 5 δολαρίων την ημέρα (σε μία εποχή που το μέσο ημερομίσθιο ήταν περίπου 50% χαμηλότερο). Και από τους πρώτους που προσέλαβε στα εργοστάσιά του μαύρες εργάτες. Ήταν υπέρμαχος του «κοινωνικού καπιταλισμού», αλλά και πολέμιος των συνδικάτων.

Από την άλλη ήταν γνωστός για τις αντισημιτικές θέσεις του και τη διάδοση θεωριών συνωμοσίας μέσα από εφημερίδες που είχε αγοράσει, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι ήταν ο μόνος Αμερικανός που αναφέρεται στο «πόνημα» του Χίτλερ «Ο Αγών μου».

Το πρώτο προσιτό αυτοκίνητο για τη μεσαία τάξη

Κατά κάποιο τρόπο ως εργοδότης βοήθησε να σχηματιστεί η μεσαία τάξη στις ΗΠΑ. Και σε αυτή την τάξη ήταν που απευθύνονταν τα αυτοκίνητά του.

Το Model T κυκλοφόρησε στην αγορά το 1908 με τιμή εκκίνησης στα 825 δολάρια. Το 1912 η τιμή του είχε μειωθεί στα 575 δολάρια και οι πωλήσεις είχαν πατήσει γκάζι. Έως το 1915 το μερίδιο του Model T στην αμερικανική αγορά προσέγγιζε το 50%.

Αλλά πώς έφτασε εκεί;

Γεννήθηκε στο Ντίαρμπορν του Μίσιγκαν στις 30 Ιουλίου 1863. Στα 12α γενέθλία του έλαβε ως δώρο από τον πατέρα του ένα ρολόι τσέπης. Στα 15, Φορντ  αποσυναρμολόγησε και συναρμολόγησε ξανά τα ρολόγια φίλων και γειτόνων δεκάδες φορές, αποκτώντας τη φήμη του ερασιτέχνη ωρολογοποιού.

Ο Φορντ είχε χάσει τη μητέρα του από το 1876. Ο πατέρας του περίμενε να αναλάβει τελικά το οικογενειακό αγρόκτημα, αλλά ο ίδιος περιφρονούσε τις αγροτικές εργασίες. Αργότερα έγραψε, «Ποτέ δεν είχα κάποια ιδιαίτερη αγάπη για το αγρόκτημα — ήταν η μητέρα στο αγρόκτημα που αγάπησα».

Το 1879, ο Ford έφυγε από το σπίτι για να εργαστεί ως μαθητευόμενος μηχανικός στο Ντιτρόιτ. Το 1882, επέστρεψε στο Ντίαρμπορν για να εργαστεί στη φάρμα, όπου και χειριζόταν τη φορητή ατμομηχανή Westinghouse.

Στο εργαστήριο της φάρμας του, ο Φορντ κατασκεύασε ένα «ατμοκίνητο τρακτέρ» και ένα ατμοκίνητο αυτοκίνητο, αλλά σκέφτηκε ότι «ο ατμός δεν ήταν κατάλληλος για ελαφρά οχήματα», καθώς «ο λέβητας ήταν επικίνδυνος». Το 1885 επισκεύασε έναν κινητήρα Otto και το 1887 κατασκεύασε ένα μοντέλο τεσσάρων κύκλων με οπή μίας ίντσας. Το 1890 άρχισε να εργάζεται σε έναν δικύλινδρο κινητήρα.

Το 1892 ολοκλήρωσε το πρώτο του αυτοκίνητο με έναν δικύλινδρο κινητήρα τεσσάρων ίππων. Το 1902 ίδρυσε την εταιρεία του.

Η ημέρα του θανάτου

Ο Φορντ πέθανε στο υπνοδωμάτιό του στο Ντίαρμπορν του Μίσιγκαν, τέσσερα χρόνια αφότου έχασε τον γιο του, Έντσελ. Το δωμάτιό του φώτιζαν κεριά, όπως ακριβώς και στο σπίτι που είχε μεγαλώσει ως παιδί

Την ημέρα του θανάτου του στην τσέπη του είχε μόνο έναν σουγιά και μία χτένα. Ο Φορντ με τη διαθήκη του άφησε όλη του την περιουσία στο Ίδρυμα Ford και τη διαχείριση της εταιρείας του στην οικογένειά του.