Ολική έκλειψη ηλίου – Αναμένουμε έντονα ηλιακά φαινόμενα

Σήμερα Δευτέρα 8 Απριλίου ένα μεγάλο μέρος της βόρειας και κεντρικής Αμερικής θα έχει την ευκαιρία να δει τη Σελήνη να περνά μπροστά από τον Ήλιο και να τον καλύπτει κατά τη διάρκεια μιας ολικής έκλειψης Ηλίου. Η ολική έκλειψη θα είναι ορατή από εκατομμύρια ανθρώπους σε περιοχές της βόρειας Αμερικής, του Μεξικού και του Καναδά.

Θα ξεκινήσει από τον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, με τις πρώτες περιοχές του Μεξικού να την παρατηρούν από τις ακτές του Ειρηνικού. Το μονοπάτι της έκλειψης θα διασχίσει το Μεξικό και θα συνεχίσει στις ΗΠΑ περνώντας από το Τέξας, συνεχίζοντας βορειοανατολικά και περνώντας στη συνέχεια και από τον Καναδά.

Κατά τη διάρκεια της ολικότητας, οπότε ο μαύρος δίσκος της Σελήνης παίρνει τη θέση του Ήλιου, ο ουρανός θα σκοτεινιάσει σαν να είναι αυγή ή σούρουπο και οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν το στέμμα του Ήλιου, την εξώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου. Η φάση αυτή μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τέσσερα λεπτά. Έξω από τη διαδρομή ολικότητας, οι άνθρωποι στις όμορες περιοχές θα έχουν την ευκαιρία να δουν μια μερική έκλειψη Ηλίου.

Σύμφωνα με τη NASA, περίπου 31,5 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κατά μήκος του μονοπατιού της έκλειψης, ενώ συνολικά πάνω από 300 εκατομμύρια άτομα θα έχουν την ευκαιρία να βιώσουν έστω και μερική έκλειψη. Η NASA έχει προγραμματίσει ζωντανή κάλυψη της έκλειψης από τις 8 μ.μ. ώρα Ελλάδας και για τρεις ώρες από τοποθεσίες σε όλες τις ΗΠΑ. Η ζωντανή κάλυψη θα παρέχεται από την ιστοσελίδα της ΕΔΩ με σχολιασμό και από τη σελίδα της στο YouTube ΕΔΩ με εικόνα μόνο από τηλεσκόπια.

Ομάδες επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων, αστροφωτογράφοι και κυνηγοί εκλείψεων από όλη την Ελλάδα ταξίδεψαν άλλοι στις ΗΠΑ και άλλοι στο Μεξικό, για να παρατηρήσουν και να μελετήσουν το εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο. Ανάμεσά τους και η αστροφυσικός στο Κέντρο Επισκεπτών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο Θησείο, Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού, η οποία ταξίδεψε στο Ντουράνγκο του Μεξικού μαζί με μέλη της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης «Διόσκουροι». Εκεί η έκλειψη θα έχει συνολική διάρκεια δύο ώρες και 41 λεπτά και η ολικότητα τρία λεπτά και 47 δευτερόλεπτα.

Όπως εξηγεί η κ. Μεταλληνού οι ηλιακές εκλείψεις παρατηρούμε όταν η Σελήνη βρίσκεται ανάμεσα από τον Ήλιο και την Γη και τα τρία ουράνια σώματα ευθυγραμμίζονται. Καθώς η φαινόμενη διάμετρος του Ηλίου είναι σχεδόν ίδια με αυτήν της Σελήνης, για έναν παρατηρητή από τη Γη, ο Ήλιος κρύβεται εντελώς από τη Σελήνη. Οι περιοχές του πλανήτη από τις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε μια ηλιακή έκλειψη βρίσκονται σε ένα σχετικά μικρού εύρους μονοπάτι, στο λεγόμενο μονοπάτι της έκλειψης (eclipse path).

Καθώς η Σελήνη προβάλλεται μπροστά από τον ηλιακό δίσκο, ένας παρατηρητής βλέπει σταδιακά τον ήλιο να σκοτεινιάζει, έως ότου καλυφθεί πλήρως. Στην συνέχεια, καθώς η Σελήνη συνεχίζει την πορεία της, σταδιακά αποκαλύπτει την ηλιακή επιφάνεις, μέχρις ότου ο αστέρας μας επανέλθει στην αρχική του λαμπρότητα.

Καθώς η Σελήνη προβάλλεται μπροστά από τον ηλιακό δίσκο, ένας παρατηρητής βλέπει σταδιακά τον ήλιο να σκοτεινιάζει, έως ότου καλυφθεί πλήρως. Στην συνέχεια, καθώς η Σελήνη συνεχίζει την πορεία της, σταδιακά αποκαλύπτει την ηλιακή επιφάνεις, μέχρις ότου ο αστέρας μας επανέλθει στην αρχική του λαμπρότητα.

Κατά την ολικότητα μιας ηλιακής έκλειψης οι αστροφυσικοί έχουν την ευκαιρία να παρατηρούν την εξώτερη ατμόσφαιρα του Ηλίου, το ηλιακό στέμμα (ή κορώνα), το οποίο γίνεται εύκολα ορατό στην διάρκεια μιας έκλειψης.

Σημειώνεται ότι η επόμενη ολική έκλειψη Ηλίου αναμένεται στις 12 Αυγούστου 2024 και θα είναι ορατή από την Ισλανδία, την Πορτογαλία, τη Ρωσία και την Ισπανία.

Από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ο Δρ. Κώστας Τζιότζιου, ερευνητής Ηλιακής Φυσικής και η Δρ. Φιόρη –Αναστασία Μεταλληνού Διαστημική Φυσικός από το Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, θα παρατηρήσουμε την έκλειψη από το San Antonio του Τέξας και από το Durango του Μεξικού αντίστοιχα.

Μεταξύ των συναδέλφων και συνεργατών που θα μελετήσουν την έκλειψη από την Αμερικανική Ήπειρο θα είναι οι: Αριστείδης Βούλγαρης, κυνηγός εκλείψεων / Αδριανός Γολέμης, γιατρός της ESA / Αντώνης Φαρμακόπουλος, αστροφωτογράφος / Θανάσης Οικονόμου καθηγητής του Πανεπιστημίου του Chicago / Κοσμάς Γαζέας, αστροφυσικός του ΕΚΠΑ και πολλoί ακόμη αστροφωτογράφοι και μέλη συλλόγων ερασιτεχνών αστρονόμων από όλη την Ελλάδα.

Ολική έκλειψη Ηλίου, ορατή από την Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί το 2088, ενώ το 2030 θα πραγματοποιηθεί μια δακτυλιοειδής. Την προηγούμενη φορά που παρατηρήσαμε ολική έκλειψη Ηλίου στη χώρα μας ήταν το 2006 από το Καστελόριζο.