Ισραήλ – Ιράν: Κλιμάκωση ή επάνοδος στη “σκιά”;

Οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή που αυξήθηκαν μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς στη Γάζα τον Οκτώβριο κλιμακώνονται, καθώς οι συγκρούσεις συνεχίζονται και επεκτείνονται σχεδόν επτά μήνες μετά.

Το Ισραήλ και το Ιράν, δύο χώρες που είναι εχθρικές εδώ και δεκαετίες, ξεπέρασαν την κόκκινη γραμμή τις τελευταίες εβδομάδες, ανταλλάσσοντας για πρώτη φορά απευθείας χτυπήματα.

Το τι θα επακολουθήσει θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από το εάν με την επίθεση στο ιρανικό έδαφος και συγκεκριμένα στη στρατηγικής σημασίας περιοχή Ισφαχάν, κέντρο του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, το πρωί σήμερα Παρασκευή, το Ισραήλ ολοκληρώνει τα αντίποινά του για την ιρανική επίθεση στις 13 Απριλίου, παρά τις πιέσεις σκληροπυρηνικών Ισραηλινών για πιο «βαριά απάντηση».

Χαρακτηριστική της εμφύλιας διαμάχης που μαίνεται στο Ισραήλ είναι η αντιπαράθεση μεταξύ του ακροδεξιού υπουργού Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβίρ και του ηγέτη της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ μετά την ιρανική επίθεση. «Χωλό» το χαρακτήρισε ο πρώτος, με τον δεύτερο να αντιδρά λέγοντας ότι «ποτέ άλλοτε ένας υπουργός στο Συμβούλιο Ασφαλείας δεν έκανε τόσο μεγάλη ζημιά στην ασφάλεια της χώρας, την εικόνα της και τη διεθνή της θέση».

Ωστόσο, ο Νετανιάχου φέρεται να ανταποκρίθηκε, τουλάχιστον εν μέρει, στις εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση από τους συμμάχους του, ιδίως τις ΗΠΑ, εξαπολύοντας μια περιορισμένη επίθεση.

Μια επίθεση μεγάλης κλίμακας, όπως μια επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η οποία θα συνεπαγόταν απώλειες μεταξύ των αμάχων, θα θεωρούνταν πιο επιθετική.

Προς το παρόν, το Ιράν φαίνεται να υποβαθμίζει το περιστατικό προκειμένου να αποφύγει περαιτέρω κλιμάκωση και να καθησυχάσει τους περιφερειακούς εταίρους του ότι δεν απειλούνται οι δικές του περιφερειακές δυνατότητες. Ταυτόχρονα, το Ιράν προσπαθεί να κατευνάσει τους σκληροπυρηνικούς ισραηλινούς αντιπάλους, ορισμένοι από τους οποίους έχουν στο παρελθόν ζητήσει την “καταστροφή του σιωνιστικού καθεστώτος”.

Η επίθεση του Ισραήλ εναντίον του Ιράν ήταν ένα «αιχμηρό δώρο γενεθλίων» για τον ανώτατο ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος γίνεται σήμερα 85 ετών, ανέφεραν διεθνή ΜΜΕ.

Οι Ιρανοί υποβαθμίζουν τη σημασία όσων συνέβησαν, υπογράμμιζαν διεθνείς αναλύσεις, καθώς στην Τεχεράνη δεν «έβλεπαν» ακόμη επίθεση.

Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης έχουν δημοσιεύσει φωτογραφίες μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, προφανώς για να αποφύγουν την αντίδραση των σκληροπυρηνικών Φρουρών της Επανάστασης που θα μπορούσαν να απαιτήσουν νέα αντίποινα, αυξάνοντας τον κίνδυνο ολοκληρωτικού πολέμου. Η Τεχεράνη επιμένει ότι δεν το θέλει αυτό.

Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου επέλεξε μια απάντηση που δεν θα προκαλούσε περαιτέρω οργή από τους συμμάχους του. Σύμφωνα με ανεπίσημες αναφορές, οι σύμμαχοι κατηγορούν τον πρωθυπουργό Νετανιάχου ότι υπολόγισε λάθος την κίνησή του και ότι έθεσε σε κίνδυνο τις δικές τους δυνάμεις και τα συμφέροντά τους στην περιοχή.

Οι NYT αναφέρουν ότι μέχρι χθες Πέμπτη, η Ουάσιγκτον δεν είχε προειδοποιηθεί για την πρόσφατη επίθεση στο προξενείο της Τεχεράνης στη Δαμασκό, την οποία το Ισραήλ φέρεται να προετοίμαζε εδώ και δύο μήνες. Επιπλέον, αναφέρει το άρθρο, το Ισραήλ απέτυχε να υπολογίσει σωστά την αντίδραση του Ιράν και αύξησε τους κινδύνους σε μια ήδη αποσταθεροποιημένη περιοχή.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είχε παροτρύνει το Ισραήλ να μην αντιδράσει στην επίθεση αντιποίνων του Ιράν στη Δαμασκό το περασμένο Σάββατο, αλλά να “πάρει τη νίκη” μετά την απόκρουση της ιρανικής επίθεσης.

Ωστόσο, πρώην στρατηγοί του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου του Ισραήλ ζήτησαν μια ισχυρή αντίδραση για να αποκατασταθεί η ικανότητα του Ισραήλ να αποτρέψει τους εχθρούς του.

Το ισραηλινό κοινό προετοιμαζόταν για το Πάσχα την επόμενη εβδομάδα. Τώρα θα πρέπει να περιμένουν να δουν αν και πότε το Ιράν αποφασίσει να ανταποδώσει.

Δυτικές χώρες και άλλες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου και της Κίνας, έχουν καλέσει τόσο το Ιράν όσο και το Ισραήλ να σταματήσουν την κλιμάκωση που ξεκίνησε με την επίθεση της 1ης Απριλίου στην ιρανική διπλωματική κατοικία στη Δαμασκό.

Αλλά ακόμη και αν η σημερινή επίθεση σηματοδοτεί το τέλος αυτής της κρίσης, έχει δημιουργηθεί ένα προηγούμενο, όπως επισημαίνεται σε μια διεθνή ανάλυση που αποκαλύφθηκε λίγες ώρες μετά την επίθεση. Το Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ σε αντίποινα και το Ισραήλ ανταπέδωσε αναλόγως.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν αλλάξει την μακροχρόνια σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ και τους “κανόνες του παιχνιδιού” του μυστικού πολέμου μεταξύ των δύο χωρών, ο οποίος πλέον “παραμονεύει στις σκιές”.

Ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι  είχε προειδοποιήσει ότι ακόμη και μια “μικρή εισβολή” του Ισραήλ θα είχε ως αποτέλεσμα μια “μαζική και σκληρή” απάντηση.

Η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι το παλιό δόγμα της “στρατηγικής υπομονής” – η ικανότητα να απαντήσει μόνο αν δεχθούν επίθεση τα δικά της περιουσιακά στοιχεία ή κυβερνητικοί αξιωματούχοι – έχει λήξει.

Η Τεχεράνη περνά τώρα στη φάση της “στρατηγικής αποτροπής”. Θεωρείται ότι αυτό σημαίνει ουσιαστικά την αναβάθμιση της απειλής ενός περιφερειακού πολέμου.

Προς το παρόν, η Τεχεράνη έχει ανακοινώσει ότι “δεν έχει άμεσα σχέδια αντιποίνων κατά του Ισραήλ”. Ωστόσο, η περιοχή θεωρείται ήδη ταραγμένη.

Ο Τζόναθαν Κονρίκους, πρώην εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, ανέφερε σε μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Το Ιράν επιδιώκει να επιστρέψει στη σκιά και υποβαθμίζει το ισραηλινό χτύπημα στη στρατηγική πόλη Ισφαχάν, αλλά νομίζω ότι έχουν πάρει το μήνυμα: το Ισραήλ μπορεί να διεισδύσει στην ιρανική άμυνα και να χτυπήσει όπου θέλει».

Ο Τομ Φλέτσερ, πρώην πρέσβης της Βρετανίας στο Λίβανο, δήλωσε στο BBC: “Το Ισραήλ σκοπεύει να συνεχίσει το παιχνίδι του υψηλού πόκερ με το Ιράν.

‘Αυτό είναι ένα σημάδι ότι το Ισραήλ σκοπεύει να συνεχίσει το παιχνίδι πόκερ του με το Ιράν.

‘Δεν γνωρίζουμε σε αυτό το σημείο το βαθμό κλιμάκωσης’, δήλωσε ο Βρετανός διπλωμάτης, σημειώνοντας ωστόσο ότι ‘σε όλα αυτά υπάρχει πάντα ο κίνδυνος του λάθος υπολογισμού’.