Η Δύση σε ρόλο θεατή μπροστά σε δυο πολέμους

Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στο μέτωπο της Ουκρανίας επιβεβαιώνουν ότι έχουμε περάσει πλέον σε μια φάση διεθνούς αστάθειας που αφήνει ανοιχτά ακόμη και τα χειρότερα ενδεχόμενα.

Η Δύση παρακολουθεί δυο πολέμους στους οποίους δεν συμμετέχει άμεσα αλλά εμπλέκεται έμμεσα: έναν σε ευρωπαϊκό έδαφος μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας κι έναν στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο τη Γάζα και ορατό τον κίνδυνο μιας γενικευμένης σύγκρουσης.

Ας ξεκινήσουμε με τον πόλεμο που μαίνεται στην Ευρώπη για πάνω από δύο χρόνια. Η Ρωσία κερδίζει μέχρι στιγμής, αλλά πρόκειται για μια πύρρειο νίκη: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του BBC, ο ρωσικός στρατός έχει χάσει περισσότερους από 50.000 στρατιώτες, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε το Κίεβο, ο ουκρανικός στρατός έχει χάσει τουλάχιστον 31.000. Με βάση τα στοιχεία που έδωσε το Κίεβο, η ουκρανική πλευρά έχασε τουλάχιστον 31.000. Ο Ζελένσκι ζητά όλο και περισσότερο βοήθεια από τη Δύση για να συνεχίσει τον πόλεμο. Οι δυτικές χώρες προσφέρουν βοήθεια, αλλά πολλοί στη δυτική κοινωνική γνώμη αντιδρούν. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει ότι η Ουκρανία οδεύει προς την ήττα, αλλά δεν μπορεί να δεχτεί ότι αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει με μια ρωσική νίκη. Γιατί όχι; Επειδή όλοι αντιλαμβάνονται ότι αν συμβεί αυτό, θα είναι μια μεγάλη ήττα για τη δυτική συμμαχία – ΗΠΑ και Ευρώπη – και, στη χειρότερη περίπτωση, μια επιστροφή στη σφαίρα επιρροής της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, δημιουργώντας μια ιδιαίτερα επικίνδυνη νέα ισχυρή συμμαχία (Ρωσία – Κίνα – Ιράν).

Το συμπέρασμα είναι ότι ο πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας δεν θα τελειώσει ποτέ. Ακόμη και αν ο Τραμπ εκλεγεί στις ΗΠΑ, η δήλωσή του ότι θα τερματίσει τον πόλεμο μέσα σε 24 ώρες θα έχει την ίδια τύχη με άλλες υποσχέσεις που πήγαν στον κάδο των αχρήστων.

Στη συνέχεια, υπάρχει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή. Η πρωτοφανής επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ ήταν ένα απροσδόκητο δώρο στον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Την ώρα που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ήταν persona non grata στη Δύση επειδή αρνήθηκε να σταματήσει τη σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα και να δεχτεί διαπραγματεύσεις για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, η Τεχεράνη ήρθε να του δώσει το φιλί της ζωής. Οι δυτικές δυνάμεις βρήκαν για άλλη μια φορά έναν λόγο να συμπαρασταθούν στο Ισραήλ, το οποίο δέχθηκε επίθεση και βρέθηκε για άλλη μια φορά σε άμυνα, όπως είχαν κάνει και μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Η ιρανική επίθεση δεν έφερε βέβαια καμία αλλαγή στη Γάζα. Ο αριθμός των νεκρών έχει φτάσει τους 34.000 (κυρίως γυναίκες και παιδιά) και, σύμφωνα με την ισραηλινή πλευρά, στη Γάζα παραμένουν 133 όμηροι, εκ των οποίων οι 30 πιστεύεται ότι έχουν πεθάνει. Η ανθρωπιστική κρίση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο και η προσωρινή αναβολή της επίθεσης στη Ράφα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Νετανιάχου αποτελεί κίνηση τακτικής και όχι στρατηγική επιλογή. Με άλλα λόγια, η επίθεση είναι μόνο θέμα χρόνου. Και βεβαίως, δεν γίνεται λόγος για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.

Τι είναι λοιπόν πιθανό να συμβεί στο άμεσο μέλλον; Το επίπεδο της έντασης θα εξαρτηθεί από το πώς θα απαντήσει το Ισραήλ στο Ιράν. Το πιθανότερο είναι ότι, σε αυτό το στάδιο, η επιχείρηση θα παραμείνει σε ελεγχόμενο επίπεδο, ώστε να ευθυγραμμιστούν τα συμφέροντα του πρωθυπουργού Νετανιάχου, του ιρανικού καθεστώτος και της Δύσης. Ωστόσο, το μέλλον είναι αβέβαιο και επικίνδυνο. Εάν η κατάσταση στη Μέση Ανατολή επιδεινωθεί, ο Μπάιντεν είναι πιθανό να υποστεί μεγάλη ήττα στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Από τη μία πλευρά, θα χάσει την υποστήριξη των προοδευτικών ψηφοφόρων των Δημοκρατικών, οι οποίοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είχε πιέσει τον πρωθυπουργό Νετανιάχου πιο έντονα από την αρχή για να αποτρέψει την εισβολή στη Γάζα. Και από την άλλη πλευρά, από τους Άραβες και μουσουλμάνους ψηφοφόρους που παίζουν καθοριστικό ρόλο σε πολιτείες-κλειδιά (Μίσιγκαν, Πενσυλβάνια), μπορεί να μην είναι η ψήφος στον Τραμπ που θα στερήσει από τον Μπάιντεν τη νίκη, αλλά απλώς η αποχή από τις εκλογές.

Το συμπέρασμα είναι ότι το αδιέξοδο στη Μέση Ανατολή μπορεί να είναι το όπλο που θα εκλέξει τον Τραμπ στις ΗΠΑ και θα αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την Ευρώπη. Με τα χρόνια, έχουμε μάθει να θεωρούμε την ειρήνη δεδομένη. Και τώρα ήρθε η ώρα να μάθουμε να ζούμε με τον πόλεμο στο κατώφλι μας. Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε την έκβαση του πολέμου και να αποφύγουμε την περαιτέρω κλιμάκωσή του.