Σίφνος, Σέριφος κα Φολέγανδρος στους 7 πιο απειλούμενους τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΜΕΡΙΚΕΣ ΜΕΡΕΣ, στις 17 Απριλίου, ανακοινώθηκε απο τη Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ο κατάλογος με τους τόπους και τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία καταγράφονται ως τα πλέον απειλούμενα στην Ευρώπη.

«Οι Κυκλάδες, φημισμένες για τη μοναδική γοητεία και τον πλούσιο πολιτισμό τους, βρίσκονται με μια πληθώρα προκλήσεων που θέτει η έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης και η ανεξέλεγκτη δόμηση. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται, δημιουργείται παράλληλα και πλήθος περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η ταχεία τουριστική οικοδόμηση απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους», αναφέρει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), η οποία δρομολόγησε την υποψηφιότητα των Κυκλάδων, και συγκεκριμένα των νησιών Σίφνου, Σερίφου και Φολεγάνδρου, στο πρόγραμμα «7 Most Endangered 2024».

Με ραγδαίους ρυθμούς αυξάνεται η δόμηση

Η ΕΛΛΕΤ υποστηρίζει πως είναι καίριας σημασίας η λήψη στρατηγικών μέτρων βασισμένων σε πολιτικές για την αντιμετώπιση των πιεστικών ζητημάτων στις Κυκλάδες, προτείνοντας η προσέγγιση για τη διαφύλαξη της ακεραιότητας των νησιών να είναι ολιστική. Στις άμεσες προτεραιότητες θα πρέπει να περιλαμβάνεται η θέσπιση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό με σκοπό τη ρύθμιση και διαχείριση των δραστηριοτήτων, μαζί με τη θεσμοθέτηση ενός δεσμευτικού Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου για το Νότιο Αιγαίο.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί, όπως αναφέρει η οργάνωση, ότι οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί εντός των Κυκλάδων υφίστανται το κύριο βάρος του υπερτουρισμού. Η επιβάρυνση των υποδομών και η αυξανόμενη ζήτηση για καταλύματα αποτελούν σημαντικές προκλήσεις. Η πρόταση υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη κατάρτισης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων για τον καθορισμό ζωνών ανάδειξης του τοπίου, τη συνεργασία μεταξύ του υπουργείου Τουρισμού και του υπουργείου Περιβάλλοντος για τη σύγκλιση των πολιτικών και τη δημιουργία ειδικών θεσμικών ρυθμίσεων για την ενσωμάτωση της φέρουσας ικανότητας στο χωρικό σχεδιασμό.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί, όπως αναφέρει η οργάνωση, ότι οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί εντός των Κυκλάδων υφίστανται το κύριο βάρος του υπερτουρισμού. Η επιβάρυνση των υποδομών και η αυξανόμενη ζήτηση για καταλύματα αποτελούν σημαντικές προκλήσεις. Η ζήτηση για νέες κατασκευές πέραν των ορίων των οικισμών έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής να αποκαλύπτουν σταθερή αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών από 916 το 2018 σε 1.280 το 2022. Τα δομημένα τετραγωνικά μέτρα, που αυξάνονται από 291.722 τ.μ. το 2018 σε 419.232 τ.μ. το 2022, υπογραμμίζουν την εντατικοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας.

«7 Most Endangered 2024»

Το πρόγραμμα «7 Υπό Απειλή» αποτελεί μέρος μιας εκστρατείας της κοινωνίας των πολιτών για τη διάσωση της απειλούμενης κληρονομιάς της Ευρώπης. Ευαισθητοποιεί, προετοιμάζει ανεξάρτητες αξιολογήσεις και διαμορφώνει προτάσεις για δράση. Παρέχει επίσης επιχορήγηση ύψους 10.000 ευρώ για κάθε μνημείο/περιοχή που συμπεριλήφθηκε στα επτά, για να βοηθήσει στην υλοποίηση μιας συμφωνημένης δραστηριότητας που θα συμβάλει στη διάσωση της απειλούμενης περιοχής.

Το «7 Most Endangered 2024» ξεκίνησε το 2013 και διευθύνεται από τη Europa Nostra σε συνεργασία με το European Investment Bank Institute. Λαμβάνει επίσης την υποστήριξη του προγράμματος Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Europa Nostra είναι η ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας των πολιτών που έχει δεσμευτεί για τη διαφύλαξη και την προώθηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Είναι μια πανευρωπαϊκή ομοσπονδία ΜΚΟ πολιτιστικής κληρονομιάς, που υποστηρίζεται από ένα ευρύ δίκτυο δημόσιων φορέων, ιδιωτικών εταιρειών και ιδιωτών, που καλύπτει περισσότερες από 40 χώρες. Ιδρύθηκε το 1963 και φέτος γιορτάζει τα 60 χρόνια λειτουργίας της.

SOS για Σίφνο, Σέριφο, Φολέγανδρο: στα 7 πιο απειλούμενα μνημεία και τόπους της ΕυρώπηςFacebook Twitter Η Σίφνος είναι ένα από τα νησιά των Κυκλάδων που φιλοξενούν κάθε χρόνο όλο και περισσότερους επισκέπτες. Φωτ.: Σπύρος Στάβερης/LIFO Επίσης, η Europa Nostra συμβάλλει ενεργά στον καθορισμό και την εφαρμογή ευρωπαϊκών στρατηγικών και πολιτικών που σχετίζονται με την κληρονομιά, μέσω ενός συμμετοχικού διαλόγου με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και του συντονισμού της European Heritage Alliance. Επίσης, βρίσκεται μεταξύ των επίσημων εταίρων της πρωτοβουλίας New European Bauhaus που αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ είναι μέλος του Climate Heritage Network για την Ευρώπη.

Το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB) ιδρύθηκε στο πλαίσιο του Ομίλου EIB (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων) για να προωθήσει και να υποστηρίξει κοινωνικές, πολιτιστικές και ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες με τους ευρωπαϊκούς ενδιαφερόμενους φορείς και το ευρύτερο κοινό. Αποτελεί βασικό πυλώνα της πολιτικής του Ομίλου EIB για την ενεργή συνεργασία με τις κοινότητες και τους πολίτες. Τέλος, η Creative Europe είναι το πρόγραμμα της Ε.Ε. που υποστηρίζει τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αυξήσουν τη συμβολή τους στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον διαβίωσης της Ευρώπης.

Η επιλογή των επτά μνημείων

Η επιλογή των 7 μνημείων και τόπων έγινε με βάση την πολιτιστική σημασία και αξία του καθενός, καθώς και τον σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα. Τα 7 επιλεγμένα μνημεία και τόποι έχουν επιλεγεί ώστε να λάβουν επιχορήγηση από το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ύψους 10.000 ευρώ ανά τοποθεσία, με σκοπό την υλοποίηση μιας συμφωνημένης και έγκαιρης δραστηριότητας που θα συμβάλει στη διασωση των απειλούμενων τοποθεσιών.

Ομάδες εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπούν τη Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μαζί με τους οργανισμούς που πρότειναν τις 7 επιλεγμένες περιοχές και άλλους εταίρους, θα συγκεντρώσουν τώρα πληροφορίες και θα συναντηθούν με τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς για να αξιολογήσουν τις περιοχές και να εκδώσουν μια τεχνική και οικονομική έκθεση με συστάσεις και τις δράσεις που πρέπει να γίνουν.

Τα 7 πιο απειλούμενα μνημεία και τόποι πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2024 είναι τρία νησιά των Κυκλάδων, η Σίφνος, η Σερίφος και η Φολεγανδρος. Ακολουθούν οι εργατικές κατοικίες (courées) Roubaix-Tourcoing στη Γαλλία, η Εκκλησία του San Pietro, Gessate, στο Μιλάνο και η Συναγωγή της Σιένα στην Ιταλία, η οικία του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού, Šabac, στη Σερβία, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, Altınözü και η Σιδηρά Πύλη της Αντιόχειας, στην Τουρκία.

📣 We’re excited to announce the #7MostEndangered 2024 shortlist with @EIBInstitute & supported by @europe_creative! 11 endangered #heritage sites across #Europe have been preselected🆘 We’ll share some facts about each one throughout the day, stay tuned👇 https://t.co/oquzBJSi4L pic.twitter.com/lkt0LhxjMO

— Europa Nostra (@europanostra) January 30, 2024

Η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς καθοριστική για μια συμπεριληπτική Ευρώπη

Μετά την ανακοίνωση του καταλόγου των «7 Most Endangered 2024», οι επικεφαλής εμπλεκόμενων οργανισμών προχώρησαν σε επίσημες δηλώσεις. Ο Guy Clausse, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Europa Nostra, δήλωσε ότι «ο κατάλογος των 7 πιο απειλούμενων μνημείων του 2024 περιλαμβάνει τρία μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές από φυσικές καταστροφές, καθώς και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που απειλούνται από κατεδάφιση, ακατάλληλη ανάπτυξη ή έλλειψη χρηματοδότησης». Ανέφερε επίσης ότι «μαζί με τους εταίρους (ευρωπαϊκούς και εθνικούς), θα παράσχουμε τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, θα εντοπίσουμε πιθανές πηγές χρηματοδότησης και θα κινητοποιήσουμε το ευρύ μας δίκτυο για να στηρίξουμε τις προσπάθειες των τοπικών κοινοτήτων να σώσουν αυτούς τους χώρους. Είναι κοινή μας ευθύνη να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την κοινή μας κληρονομιά. Η κληρονομιά μας είναι καθοριστική για την οικοδόμηση μιας πιο βιώσιμης, συμπεριληπτικής και ειρηνικής Ευρώπης»

H Shiva Dustdar, διευθύντρια και επικεφαλής του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ανέφερε: «Όταν η καταστροφή έπληξε την Τουρκία και τη Συρία, καθώς και την Ιταλία, πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μέσω του Ινστιτούτου, ήταν εκεί για να παράσχει επείγουσα βοήθεια και στήριξη. Τώρα, με το πρόγραμμα 7 Most Endangered 2024, θα παράσχουμε την εμπειρογνωμοσύνη μας σε τρεις περιοχές που υπέστησαν ζημιές από αυτές τις καταστροφές. Αυτό καταδεικνύει την επωφελή για όλους συνεργασία, μεταξύ μιας δυναμικής οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Συμβάλλει επίσης στη διαφώτιση των χώρων που θα μπορούσαν τελικά να επωφεληθούν από τη συμβουλευτική και χρηματοδοτική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Είμαστε υπερήφανοι που πρόσφατα ανανεώσαμε τη συμφωνία συνεργασίας μας με την Europa Nostra μέσω αυτού του εμβληματικού προγράμματος».

Ο Στάθης Ποταμίτης, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες του προς το Διοικητικό Συμβούλιο της Europa Nostra για την επιλογή των τριών κυκλαδίτικων νησιών στον κατάλογο των 7 πιο απειλουμένων μνημείων και σχολίασε ότι «η Σέριφος, η Σίφνος κι η Φολέγανδρος είναι εμβληματικά νησιά του αρχιπελάγους του Αιγαίου που φιλοξενούν κάθε χρόνο όλο και περισσότερους επισκέπτες. Η ανάδειξή τους μας επιτρέπει να προβάλουμε εμφατικά τους κινδύνους που δημιουργεί η τουριστική τους επιτυχία και ανάπτυξη αλλά και η επιταχυμένη δόμησή τους – και κυρίως την ευθύνη μας να προστατεύσουμε την ομορφιά και τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο που κληρονομήσαμε. Τα νησιά χρειάζονται τη φροντίδα μας ως ελάχιστη ανταπόδοση για όσα μοναδικά μας προσφέρουν και η επιλογή τους από τη Europa Nostra είναι ένα ισχυρό κάλεσμα προς όλους, πολιτεία και ιδιώτες, ντόπιους και διεθνείς επισκέπτες και κατοίκους. Η Ελληνική Εταιρεία είναι από χρόνια ταγμένη στην προστασία των Κυκλάδων, και η σημερινή επιλογή των 3 νησιών θα ενισχύσει καίρια τόσο τις δικές μας προσπάθειες όσο και των πολλών συνεργατών και συναγωνιστών μας».

Η πρωτοβουλία «7 Most Endangered 2024» μέσω της οποίας εκπέμπεται ένα διεθνές SOS για τις Κυκλάδες, αποτελεί μία σημαντική πρωτοβουλία, που αφυπνίζει την κοινή γνώμη και δημιουργεί έναν ευρύτερο προβληματισμό για το μέλλον των μοναδικών τοπίων της χώρας.

Πηή: Ντίνα Καράτζιου/lifo.gr