Θολό τοπίο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Δεν πρόλαβε να κοπάσει ο απόηχος από την εντυπωσιακή απάντηση της ισραηλινής αεράμυνας στην ιρανική επίθεση και μάθαμε ότι σύντομα θα αποκτήσει και η Ελλάδα τον δικό της «Σιδερένιο Θόλο». Αν θα είναι διπλός, όπως στο Ισραήλ, μονός ή προσαρμοσμένος στις ελληνικές ιδιαιτερότητες, θα το πληροφορηθούμε εν καιρώ. Η εικόνα, ακόμα, είναι λίγο θολή. Σε κάθε περίπτωση δεν βιαζόμαστε, δεν αντιμετωπίζουμε κάποια άμεση απειλή. 

Υπάρχουν, φυσικά, και μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, το κόστος που επιβάρυνε το Ισραήλ για την επιχείρηση της μίας ημέρας ήταν λίγο κάτω από 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το εθνικό μας χρέος είναι περίπου 400 δισεκατομμύρια ευρώ, αυτό μπορεί να φαίνεται μικρό ποσό. Τι είδους ψυχή έχει 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια; Και δεν είναι τόσο ανεξόφλητο όσο λένε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, για παράδειγμα, αμερικανικά και βρετανικά πλοία βοήθησαν σε κάποιες από τις εργασίες. Εξάλλου, για όχι και τόσο μυστηριώδεις λόγους, οι Ιρανοί είχαν ειδοποιήσει αρκετές ώρες πριν από την επίθεση, οπότε η αμυντική στάση του Ισραήλ ήταν έτοιμη. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Πάντως, η εντύπωσή είναι ότι η ανακοίνωση του κ. Δένδια εντάσσεται στο αιώνιο παιχνίδι εντυπώσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Βέβαια, βρίσκεται στο επίκεντρο των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία ασχολούνται ιδιαίτερα με τα ουσιώδη, δηλαδή με την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων, που διεκδικεί η κάθε χώρα. Το μείζον πρόβλημα είναι ότι καμία από τις δύο χώρες δεν φαίνεται να κάνει βήμα προς τα πίσω.

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, λέει ότι είναι δικαίωμά μας να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια. Αλλά ούτε μία κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να το εφαρμόσει αυτό, παρά τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει μια τέτοια απόφαση. Το ίδιο ισχύει και για την υφαλοκρηπίδα. Λέμε ότι είναι δική μας, αλλά δεν την αγγίζουμε, και φυσικά δεν γίνεται καμία συζήτηση για γεωτρήσεις.

Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία. Μερικές φορές ξεπερνάει την κόκκινη γραμμή. Αλλά η Τουρκία μέχρι στιγμής το έχει αποφύγει. Σε σύγκριση με την Ελλάδα, η Τουρκία έχει ορισμένα πλεονεκτήματα. Είναι λιγότερο εξαρτημένη από το εξωτερικό λόγω της ισχυρής αμυντικής της βιομηχανίας, έχει μια κοινή γνώμη που είναι ανεκτική στον ανθρώπινο πόνο και, φυσικά, είναι μια χώρα που δεν θέλει και δεν μπορεί να επιβάλει τις απόψεις της με τη βία. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζει επίσης ότι οι βίαιες αντιπαραθέσεις, τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο όσο και στις διεθνείς σχέσεις, μπορεί να κοστίσουν πολύ ακριβά.

Το αποτέλεσμα ήταν δεκαετίες κυμαινόμενης αλλά κατά βάση συνεχούς έντασης, με συνεχείς ανταλλαγές κατηγοριών και απειλών, κυρίως από την τουρκική πλευρά. Φανταστικά πολεμικά σενάρια συζητούνται ακατάπαυστα σε δημόσιες συζητήσεις και παρουσιάσεις κάθε είδους οπλικών συστημάτων, από ειδικούς και μη, γίνονται υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Αυτός ο ανταγωνισμός επιδεινώνει τις σχέσεις και δημιουργεί αμοιβαία αντιφατικές προσδοκίες. Και την ίδια στιγμή, βέβαια, στο Αιγαίο δεν έχει γίνει τίποτα. Ακόμη και τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, όπως είδαμε, αποτελούν αιτία αναζωπύρωσης των εντάσεων.

Μπορούμε να βγούμε από αυτό τον φαύλο κύκλο; Η εμπειρία λέει πως όχι. Όταν επαναλαμβάνεις τα ίδια πράγματα τότε αναγκαστικά θα έχεις και τα ίδια αποτελέσματα. Όσες φορές και αν το κάνεις. Μια λύση που φαίνεται να ευνοεί η ελληνική πλευρά είναι να συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση χωρίς την ένταση. Μπορούμε να «συμφωνούμε ότι διαφωνούμε» όπως είπε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Με τον κίνδυνο φυσικά να επιστρέφεις στην ένταση κάθε φορά που για κάποιο λόγο αλλάζουν οι συνθήκες. Κι αυτό το έχουμε δει.