Αλαν Λίτμαν: «Πολλά πρέπει να στραβώσουν για να χάσει ο Μπάιντεν»

Τον αποκαλούν Νοστράδαμο των προεδρικών εκλογών, δικαίως μάλλον, καθώς έχει προβλέψει σωστά το αποτέλεσμα των εννέα εκ των τελευταίων δέκα εκλογικών αναμετρήσεων για τον Λευκό Οίκο. Επεσε έξω μόνον το 2000, αλλά επιμένει πως η νίκη, τότε, κυριολεκτικά εκλάπη από τον Αλ Γκορ. Οσον αφορά την εξαιρετικά κρίσιμη δεύτερη αναμέτρηση του νυν αμερικανού προέδρου με τον προκάτοχό του, ο Αλαν Λίτμαν δηλώνει πως «πολλά θα έπρεπε να πάνε λάθος για να χάσει ο Μπάιντεν». Τι άλλο, όμως, κάνει ο εν λόγω κύριος, πέρα από το να μαντεύει τον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου; Καταρχάς διδάσκει Ιστορία στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον εδώ και μισό αιώνα. Είναι πρώην πρωταθλητής Βόρειας Αμερικής στα 3.000 μ. στιπλ και, στα 77 του (είναι συνομήλικος του Τραμπ) σχεδιάζει να αγωνιστεί στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες ηλικιωμένων. Το 1981 συμμετείχε σε ένα τηλεπαιχνίδι, κερδίζοντας, τελικά, 110.000 δολάρια σε μετρητά και βραβεία. Και λίγο αργότερα, την ίδια χρονιά, ανέπτυξε τα περίφημα, πλέον, 13 κλειδιά του για τον Λευκό Οίκο, μια μέθοδο για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών που κάθε τέσσερα χρόνια προσελκύει το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, αναστατώνει τα προεκλογικά επιτελεία και επικρίνεται από τους δημοσκόπους. «Θα ήθελα πολύ να σας πω ότι ανέπτυξα το σύστημά μου, καταστρέφοντας τα μάτια μου στα αρχεία, με βαθιά περισυλλογή, αλλά εάν το έλεγα αυτό, για να αναφέρω τα λόγια του αείμνηστου μεγάλου Ρίτσαρντ Νίξον, αυτό θα ήταν λάθος», είπε ο Λίτμαν, συνομιλώντας με τον Ντέιβιντ Σμιθ, επικεφαλής το γραφείου του Guardian στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ.

«Οπως πολλές άλλες ανακαλύψεις, προέκυψε κάπως τυχαία», πρόσθεσε ο αμερικανός ακαδημαϊκός. Μάλιστα όλα άρχισαν με έναν Ρώσο. Ο Λίτμαν ήταν επισκέπτης μελετητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας στην Πασαντίνα όταν συνάντησε την κορυφαία, τότε, αυθεντία στον κόσμο στην πρόβλεψη σεισμών, τον Βλαντίμιρ Κέιλις-Μπορόκ, ο οποίος στο παρελθόν ήταν μέλος μιας σοβιετικής αντιπροσωπείας που είχε διαπραγματευτεί τη μερική απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών με τον πρόεδρο Τζον Κένεντι στην Ουάσιγκτον το 1963.

Οπως εξηγεί ο δημοσιογράφος του Guardian ο ρώσος επιστήμονας είχε ενθουσιαστεί με την αμερικανική πολιτική και άρχισε μια συνεργασία με τον Λίτμαν με στόχο τον επανακαθορισμό των προεδρικών εκλογών με όρους της σεισμολογίας, δηλαδή ως ένα ζήτημα σταθερότητας (το κόμμα που βρίσκεται στον Λευκό Οίκο παραμένει εκεί) έναντι του σεισμού (το κόμμα που βρίσκεται στον Λευκό Οίκο αναγκάζεται να τον εγκαταλείψει). Μελέτησαν κάθε προεδρική εκλογική αναμέτρηση από τη νίκη του Αβραάμ Λίνκολν το 1860, συνδυάζοντας τη μέθοδο του ρώσου επιστήμονα που αναγνωρίζει μια σειρά από πρότυπα σχετικά με τη σταθερότητα και τους σεισμούς με μια θεωρία του Λίτμαν, σύμφωνα με την οποία οι εκλογές είναι βασικά ψήφοι πάνω ή κάτω από την ισχύ και την απόδοση του κόμματος που κατέχει τον Λευκό Οίκο. Κατέληξαν σε μια σειρά από συνθήκες, 13 στο σύνολο: εάν έξι ή περισσότερες από αυτές ήταν αρνητικές για το κόμμα του Λευκού Οίκου, θα έχανε, διαφορετικά θα κέρδιζε. Οσον αφορά τις συνθήκες αυτές, «κλειδιά» όπως αποκαλούνται επίσημα, είναι οι παρακάτω, όπως συνοψίζονται στον ιστότοπο του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον:

1. Λαϊκή Εντολή: Μετά τις ενδιάμεσες εκλογές, το κυβερνών κόμμα κατέχει περισσότερες έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων από όσες είχε μετά από τις προηγούμενες ενδιάμεσες εκλογές.

2. Διεκδίκηση (χρίσματος): Δεν υφίσταται ανταγωνισμός για το προεδρικό χρίσμα στο κυβερνών κόμμα.

3. Θητεία: Ο υποψήφιος του κόμματος που κατέχει τον Λευκό Οίκο είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος.

4. Τρίτο κόμμα: Δεν υπάρχει σημαντικό τρίτο κόμμα ή κάποια ανεξάρτητη εκστρατεία.

5. Βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για την οικονομία: Η οικονομία δεν βρίσκεται σε ύφεση κατά την προεκλογική εκστρατεία.

6. Μακροπρόθεσμες προβλέψεις για την οικονομία: Η πραγματική κατά κεφαλήν οικονομική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας ισούται ή υπερβαίνει τη μέση ανάπτυξη κατά τις δύο προηγούμενες θητείες.

7. Αλλαγή πολιτικής: Η τρέχουσα κυβέρνηση επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην εθνική πολιτική.

8. Κοινωνική αναταραχή: Δεν υφίσταται συνεχής κοινωνική αναταραχή κατά τη διάρκεια της θητείας.

9. Σκάνδαλο: Η υφιστάμενη διοίκηση είναι αλώβητη από μεγάλο σκάνδαλο.

10. Εξωτερική/στρατιωτική αποτυχία: Η υφιστάμενη κυβέρνηση δεν υπέστη σημαντική αποτυχία σε εξωτερικές ή στρατιωτικές υποθέσεις.

11. Εξωτερική/στρατιωτική επιτυχία: Η υφιστάμενη κυβέρνηση έχει καταφέρει μεγάλη επιτυχία σε εξωτερικές ή στρατιωτικές υποθέσεις.

12. Χάρισμα του εν ενεργεία προέδρου: Ο υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος είναι χαρισματικός ηγέτης ή εθνικός ήρωας.

13. Χάρισμα του αντιπάλου: Ο υποψήφιος του αντίπαλου κόμματος δεν είναι χαρισματικός ή εθνικός ήρωας. Ο Λίτμαν και ο ρώσος σεισμολόγος δημοσίευσαν μια εργασία σε ένα ακαδημαϊκό περιοδικό, η οποία προσέλκυσε το ενδιαφέρον ενός επιστημονικού ρεπόρτερ του Associated Press ενώ στη συνέχεια δημοσιεύτηκε ένα άρθρο στην Washington Post με τίτλο: «Ενα περίεργο ζευγάρι ανακαλύπτει τα κλειδιά για τον Λευκό Οίκο». Επειτα, σε ένα άρθρο του στο περιοδικό Washingtonian, τον Απρίλιο του 1982, ο Λίτμαν χρησιμοποίησε τα «κλειδιά» του για να προβλέψει με ακρίβεια ότι, παρά την οικονομική ύφεση, τα χαμηλά ποσοστά αποδοχής και την σχετικά μεγάλη ηλικία του, ο Ρόναλντ Ρίγκαν θα επανεκλεγόταν στην αμερικανική προεδρία έπειτα από μία διετία. Στη συνέχεια το αναπάντεχο ζευγάρι προσεκλήθη στον Λευκό Οίκο από τον προεδρικό σύμβουλο Λι Ατγουότερ, ενώ ο Λίτμαν συνομίλησε με πολλούς κυβερνητικούς αξιωματούχους, περιλαμβανομένου του τότε αντιπροέδρου Τζορτζ Μπους (του πρεσβύτερου). Ο Ατγουότερ τον ρώτησε τι θα γινόταν εάν ο Ρίγκαν δεν διεκδικούσε την επανεκλογή του. Ο Λίτμαν εκτίμησε ότι κάποια από τα «κλειδιά» του θα χάνονταν, κυρίως το ότι ο εν ενεργεία πρόεδρος ήταν σχετικά «χαρισματικός». «Χωρίς τον Γκίπερ, (σσ: προσωνυμία του Ρίγκαν) ξεχάστε το», είπε ο Λίτμαν.

«Ο Τζορτζ Μπους είναι τόσο χαρισματικός όσο ένα εμπορικό κέντρο του Νιου Τζέρσεϊ ένα πρωί Κυριακής. Ο Ατγουότερ με κοιτάζει στα μάτια, βγάζει έναν τεράστιο αναστεναγμό και λέει, ευχαριστώ, καθηγητή Λίτμαν. Και τα υπόλοιπα είναι ιστορία»,. είπε ο Λίτμαν, συνομιλώντας με τον επικεφαλής ανταποκριτή του Guardian στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Ενόψει της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος υπολειπόταν κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες του Δημοκρατικού υποψηφίου Μάικλ Δουκάκη στις δημοσκοπήσεις τον Μάιο του 1988, αλλά ο Λίτμαν προέβλεψε σωστά τη νίκη του Μπους, λόγω των παρακαταθηκών του Ρίγκαν – της ειρήνης, της ευημερίας, της σταθερότητας και της ηρεμίας στο εσωτερικό καθώς επίσης και της προόδου στις σχέσεις με την ΕΣΣΔ. Εκείνη τη χρονιά ο Λίτμαν συμπύκνωσε τη θεωρία του σε ένα βιβλίο με τον τίτλο «The Thirteen Keys to the Presidency».

Ομως το δημοσιογραφικό κατεστημένο συνέχισε να τον επικρίνει. «Οταν ανέπτυξα για πρώτη φορά το σύστημά μου και προέβην στις προβλέψεις μου, οι επαγγελματίες της πρόβλεψης με κατακεραύνωσαν, επειδή είχα διαπράξει το απόλυτο αμάρτημα για μια πρόβλεψη, το αμάρτημα της υποκειμενικότητας», εξήγησε ο Λίτμαν. «[…] τους έλεγα συνέχεια, δεν πρόκειται για υποκειμενικότητα, είναι κρίση. Εχουμε να κάνουμε με ανθρώπινα συστήματα και οι ιστορικοί καλούνται να κρίνουν συνέχεια και δεν πρόκειται για τυχαίες κρίσεις. Ορίζω κάθε κλειδί πολύ προσεκτικά στο βιβλίο μου και έχω και ένα αρχείο. Χρειάστηκαν 15 έως 20 χρόνια αλλά τελικά η επαγγελματική κοινότητα των προβλέψεων άλλαξε εντελώς. Συνειδητοποίησαν ότι τα μεγάλα μαθηματικά τους μοντέλα δεν λειτουργούσαν και τα καλύτερα μοντέλα συνδύαζαν την κρίση με περισσότερους ξεκάθαρους δείκτες. Και ξαφνικά τα “κλειδιά” κατέστησαν σημείο αναφοράς στις προβλέψεις», πρόσθεσε. Κάπως έτσι ο Λίτμαν κατέληξε να είναι περιζήτητος, πρωταγωνιστώντας σε δημοσκοπικά συνέδρια, γράφοντας άρθρα σε επιθεωρήσεις, εξηγώντας ακόμα και στη CIA πώς θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τη μέθοδό του για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων εκλογικών αναμετρήσεων στο εξωτερικό.

«Και η κρυστάλλινη μπάλα του συνέχισε να λειτουργεί», συνοψίζει ο Ντέιβιντ Σμιθ. Ο αμερικανός Νοστράδαμος των προεδρικών εκλογών προέβλεψε, για παράδειγμα, ότι ο Τζορτζ Μπους θα ήταν πρόεδρος μιας θητείας, παρά τα υψηλά ποσοστά του μετά από τον πόλεμο του Κόλπου, με αποτέλεσμα πολλοί κορυφαίοι Δημοκρατικοί να αρχίσουν να ψαρώνουν. Στη συνέχεια δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από το Λιτλ Ροκ του Αρκανσο. Ηταν ο Κέι Γκος, σύμβουλος του κυβερνήτη Μπιλ Κλίντον. «Αλήθεια λέτε ότι ο Τζορτζ Μπους μπορεί να ηττηθεί το 1992;» ρώτησε και ο Λίτμαν απάντησε θετικά ενώ η συνέχεια είναι γνωστή: ο Κλίντον κέρδισε το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών και στη συνέχεια κέρδισε και τον Λευκό Οίκο. «Εκτοτε οι Κλίντον κατέστησαν θαυμαστές των κλειδιών», ανέφερε σχετικά ο Λίτμαν. Οπως υπογραμμίζει ο δημοσιογράφος του Guardian η πιο εντυπωσιακή προφητεία του Λίτμαν, που αψηφούσε τις δημοσκοπήσεις, τους σχολιαστές και την κοινή γνώμη, ήταν ότι ο Τραμπ – ένας πρώην τηλεοπτικός αστέρας χωρίς προηγούμενη πολιτική ή στρατιωτική εμπειρία – θα πετύχαινε μια απίθανη νίκη εναντίον της πρώην υπουργού Εξωτερικών και πρώην πρώτης κυρίας Χίλαρι Κλίντον το 2016. Μετά τις εκλογές, ο Λίτμαν έλαβε ένα αντίγραφο της συνέντευξής του στην Washington Post, στην οποία προέβλεπε την επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ, υπογεγραμμένη από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ: «Συγχαρητήρια, καθηγητή», έγραψε ο νεοεκλεγείς, το 2016, πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο οποίος, όμως, δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στο ότι ο Λίτμαν είχε προβλέψει επίσης πως επρόκειτο να παραπεμφθεί σε δίκη. Δικαιώθηκε και το 2020, καθώς ο Τραμπ πάλευε να διαχειριστεί την πανδημία του κορονοϊού.

«Η πανδημία τον έριξε. Με συνεχάρη που προέβλεψα την εκλογή του, αλλά δεν αντιλήφθηκε τα κλειδιά. Το νόημα […] είναι ότι μετράει η διακυβέρνηση όχι η εκστρατεία και αντί να ασχοληθεί ουσιαστικά με την πανδημία, όπως γνωρίζουμε, σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να ξεφύγει από αυτήν και αυτό τον βύθισε», είπε. Ενόψει των εξαιρετικά κρίσιμων προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, ο Λίτμαν δεν εκπλήσσεται από τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι ο Τραμπ προηγείται του Μπάιντεν, γεγονός που προκαλεί μια μοιρολατρική διάθεση στην Ουάσιγκτον αλλά και σε πολλές πρωτεύουσες ανά τον κόσμο. «Μαγεύονται από τα λάθος πράγματα, δηλαδή από τις δημοσκοπήσεις. Καταρχάς οι δημοσκοπήσεις έξι, επτά μήνες πριν από τις εκλογές έχουν μηδενική προγνωστική αξία. Θα είχαν βγάλει τον Δουκάκη πρόεδρο. Θα είχαν προβλέψει ότι ο Τζίμι Κάρτερ θα νικούσε τον Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος επικράτησε πανηγυρικά. Ο Κάρτερ προηγείτο με διαφορά σε μερικές από τις πρώτες δημοσκοπήσεις. Οι δημοσκοπήσεις όχι μόνο είναι ένα στιγμιότυπο, αλλά δεν είναι ούτε καν προγνωστικοί παράγοντες. Δεν προβλέπουν τίποτα και δεν υφίσταται το ”εάν οι εκλογές διεξάγονταν σήμερα”. Αυτή είναι μια δήλωση χωρίς νόημα». Για την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται να αποφανθεί τον Αύγουστο. Προς το παρόν, πάντως, ο Τζο Μπάιντεν κρατάει στα χέρια του δύο από τα πρώτα κλειδιά: είναι ο ενεργεία πρόεδρος και δεν έχει εσωκομματικούς αντιπάλους. «Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να πάνε πολλά στραβά για να χάσει ο Μπάιντεν», επανέλαβε.