Ευρώπη: Αυξάνεται και πάλι το χρέος των χωρών

Ορισμένες από τις πιο υπερχρεωμένες κυβερνήσεις της Ευρώπης οδεύουν προς έναν επώδυνο απολογισμό φέτος, καθώς οι φιλοδοξίες τους για μείωση του χρέους συγκρούονται με την πολιτική πραγματικότητα, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Μετά τα χρόνια χρήσης της ρήτρας διαφυγής, η οποία έδινε τη δυνατότητα να μην υπάρχουν όρια στις δαπάνες, όταν η ήπειρος αντιμετώπιζε τα πανδημικά lockdown και την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, το 2024 θα σηματοδοτούσε ένα ορόσημο για την αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών από τη Γαλλία έως το Ηνωμένο Βασίλειο.Όμως, ενώ οι περισσότερες χώρες θα σημειώσουν πρόοδο στον περιορισμό των ελλειμμάτων με τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης της ενέργειας, οι πιέσεις τόσο από τις νέες όσο και από τις υφιστάμενες δεσμεύσεις, καθώς και ο αντίκτυπος της αύξησης των επιτοκίων, θα διατηρήσουν το δημόσιο χρέος σε υψηλά επίπεδα ή και θα το αυξήσουν σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας, για παράδειγμα, θα μπορούσε σύντομα να ξεπεράσει και πάλι το 140% του ΑΕΠ.

Το σκηνικό

Το σκηνικό μιας πολιτικά ιδιαίτερης χρονιάς, με τη διεξαγωγή εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και πιθανότατα για το Westminster στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιτείνει την πρόκληση.

«Η οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι ήδη πολύ επιρρεπής στην τροφοδότηση της λαϊκιστικής ρητορικής», δήλωσε η Famke Krumbmüller, επικεφαλής της γεωστρατηγικής στην EY.

Ο έλεγχος των λιγότερο υγιών δημόσιων οικονομικών της περιοχής εντείνεται. Αργά την Παρασκευή, για παράδειγμα, η Fitch Ratings σημείωσε ότι ο στόχος της Γαλλίας να μειώσει το έλλειμμά της στο 3% του ΑΕΠ έως το 2027 «θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί».

Οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αυτόν τον μήνα έδειξαν πόσο έντονη έχει γίνει η αλλαγή στις προοπτικές. Ενώ τα ελλείμματα προβλέπεται να μειωθούν, τόσο η Γαλλία όσο και η Ιταλία είναι πλέον έτοιμες να αποκτήσουν μεγαλύτερο χρέος, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Επιλογές πολιτικής

Το υψηλότερο κόστος επιτοκίου και η αναιμική ανάπτυξη είναι μεταξύ των λόγων για τις επιδεινωμένες προοπτικές των δημόσιων οικονομικών, αλλά οι πολιτικές επιλογές έχουν επίσης σημασία.

Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει φορτωθεί την κληρονομιά μιας φοροαπαλλαγής της εποχής της πανδημίας για την ανακαίνιση κατοικιών, που θα διογκώσει τα δημόσια οικονομικά της για χρόνια.

Οι πολιτικές διαμάχες του συνασπισμού είχαν επίσης ως αποτέλεσμα τη χαλάρωση της δημοσιονομικής της στάσης το 2023.

Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέφυγε να προωθήσει νέα νομοθεσία με στόχο μεγαλύτερες περικοπές δαπανών που ζητούν ορισμένοι βουλευτές της αντιπολίτευσης. Η παρουσίαση ενός αναθεωρημένου νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό στο κοινοβούλιο θα προκαλούσε πιθανότατα ψήφο δυσπιστίας που θα μπορούσε να ρίξει την κυβέρνησή του.

Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η προοπτική μιας σημαντικής επιτυχίας για τα ακροδεξιά κόμματα στις ευρωεκλογές του Ιουνίου σε επίπεδο περιφέρειας αυξάνει την πίεση για καθυστέρηση ή ωραιοποίηση των περικοπών δαπανών. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις, καθώς οι επικείμενες γενικές εκλογές δένουν τα χέρια της κυβέρνησης των Συντηρητικών.

Τι θα γίνει μετά τις εκλογές

Θα μπορούσε να υπάρξει περιθώριο για κάποια δράση όταν αυτές οι ψηφοφορίες θα έχουν φύγει από τη μέση.

Οι οικονομικές προβλέψεις της Ιταλίας αυτόν τον μήνα δεν συμπεριέλαβαν ενδεχόμενη νομοθεσία από την κυβέρνηση της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, γεγονός που ενδεχομένως υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει κάποια προσπάθεια δημοσιονομικής διόρθωσης.

Το μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο πρόβλημα παντού όμως είναι ότι δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη όρεξη ή ώθηση μεταξύ των πολιτών να περικόψουν τους προϋπολογισμούς, ούτε κάποια συναίνεση επί του θέματος.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πρώτη προτεραιότητα των ψηφοφόρων είναι η καταπολέμηση της φτώχειας και του αποκλεισμού (προβλήματα που συχνά κοστίζουν χρήματα για να αντιμετωπιστούν) και ακολουθούν η στήριξη της οικονομίας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δημοσκόπηση της YouGov νωρίτερα αυτό το μήνα έδειξε ότι σχεδόν ίσο ποσοστό των ερωτηθέντων διαφωνεί σχετικά με το αν το Ηνωμένο Βασίλειο φορολογεί ή όχι υπερβολικά και δαπανά υπερβολικά ή όχι για υπηρεσίες.

Εποχή του ελέγχου

Ενώ οι Βρυξέλλες είναι υπεύθυνες για την τιμωρία της δημοσιονομικής απείθειας, η λιτότητα θα μπορούσε να φρενάρει την ελάχιστη ανάπτυξη που μπορεί να επιτύχει η Ευρώπη. Οι οικονομολόγοι της Allianz αναμένουν ήδη ότι η δημοσιονομική εξυγίανση θα μειώσει κατά μισή ποσοστιαία μονάδα την ευρωπαϊκή οικονομική επέκταση τόσο το 2024 όσο και το 2025.

«Πρόκειται για μια πολιτική και οικονομική βόμβα για την Ευρώπη, ειδικά επειδή οι ΗΠΑ δεν φαίνεται να σκέφτονται να εξυγιανθούν σύντομα και επειδή η Κίνα προσφέρει ανάπτυξη μόνο λόγω των δημοσιονομικών κινήτρων», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz Ludovic Subran