Η ευρωπαϊκή οικονομία σε κρίσιμη καμπή

Δύο σημαντικές ανακοινώσεις για την οικονομία της Ευρωζώνης είχε το χθεσινό μενού, που δείχνουν ότι η Ευρώπη αντί να τρέχει με ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το μόνο που καταφέρνει είναι να… μπουσουλάει, την ώρα που τα κρατικά χρέη τρομάζουν.

Η Eurostat ανακοίνωσε τα στοιχεία για το ΑΕΠ α’ τριμήνου και τον πληθωρισμό, ενημερώνοντας στην ουσία τους Ευρωπαίους για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ευρωπαϊκή οικονομία. Ορισμένοι αναλυτές έσπευσαν να κάνουν λόγο για «σημείο καμπής» επειδή η Ευρωζώνη επέστρεψε σε αναπτυξιακό έδαφος, αφού πρώτα είχε εμφανίσει δύο τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ (γ’ και δ’ τρίμηνο 2023), μία συνθήκη που ικανοποιούσε τους όρους της «τεχνικής ύφεσης». Αυτά για τους τύπους.

Εν ολίγοις, η οικονομία της ευρωζώνης παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης. Όχι μετά από μια ήπια ύφεση, αλλά μετά από μια πολύ χειρότερη κατάσταση. Η ευρωζώνη βρίσκεται σε πλήρη οικονομική στασιμότητα τους τελευταίους 16 μήνες. Ως εκ τούτου, η αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο και η σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2023 παρέχουν κυρίως ψυχολογική ανάσα και σε καμία περίπτωση δεν εγγυώνται ότι η ευρωζώνη θα τρέξει σύντομα με πλήρη ταχύτητα.

Για να βγει από το τέλμα, η Ευρώπη χρειάζεται ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης και ταυτόχρονα περιορισμό του χρέους, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο. Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι απλώς μια ανάκαμψη.

Η ανάκαμψη οφείλεται κυρίως στους εντυπωσιακούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ κατά 0,2% στη Γερμανία και τη Γαλλία, 0,3% στην Ιταλία και 0,7% στην Ισπανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η Γερμανία εξακολουθεί να υστερεί έναντι των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ευρωζώνης, το ΑΕΠ της βρίσκεται μόλις 0,3 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το προ της πανδημίας επίπεδο. Με άλλα λόγια, η Γερμανία εξακολουθεί να αποτελεί τροχοπέδη για την αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ.

Επιπλέον, μεγάλο μέρος της βελτίωσης το α’ τρίμηνο οφείλεται σε προσωρινούς παράγοντες, όπως η ανάκαμψη των κατασκευών, τη στιγμή που το οικονομικό κλίμα και ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) υποδηλώνουν επιβράδυνση της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε και δύο άλλες παραμέτρους.

Πρώτον, η νομισματική πολιτική είναι απίθανο να χαλαρώσει αρκετά ώστε να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη: μετά τη μείωση των επιτοκίων του Ιουνίου, η ΕΚΤ θα κινηθεί πολύ προσεκτικά και το σενάριο διαδοχικών μειώσεων των επιτοκίων θα πρέπει να αποκλειστεί. Συνεπώς, το χρήμα θα παραμείνει υπερτιμημένο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Δεύτερον, θα επανέλθουν οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες, οι οποίοι θα δεσμεύουν αυστηρά την κυβέρνηση από το να επιτρέπει παροχές και επιδόματα. Αυτό συμβαίνει επειδή πλησιάζει το φθινόπωρο και αν τα κράτη μέλη δεν επιτύχουν τους φετινούς στόχους, θα κληθούν να εφαρμόσουν πολύ αυστηρά μέτρα λιτότητας το 2025, “πατάσσοντας” ουσιαστικά κάθε αναπτυξιακή δυναμική.

Συμπερασματικά, η κατάσταση δεν δικαιολογεί αισιοδοξία και όλες οι προβλέψεις δείχνουν μια μακρά και αργή ανάκαμψη.

Αλλά η Ευρώπη πρέπει να τρέξει, όχι να συρθεί. Πρέπει να τρέξει. Αυτό συμβαίνει επειδή το δημόσιο χρέος έχει συσσωρευτεί σε υψηλότατο επίπεδο όλων των εποχών και σε λίγα χρόνια οι περισσότερες οικονομίες της ευρωζώνης θα μπορούσαν να επιβαρυνθούν με μη βιώσιμα επίπεδα χρέους. Η Ελλάδα μπορεί να έχει το υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά καθώς συνεχίζει να αναπτύσσεται, το ποσοστό αυτό μειώνεται σταθερά. Αντίθετα, χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο εντάσσονται στις τάξεις των χωρών που κινδυνεύουν, με την Ιταλία να ξεχωρίζει.

Την ίδια στιγμή, ο πληθωρισμός υποχωρεί βασανιστικά αργά προς τον στόχο του 2%. Βέβαια, οι αναλυτές δεν ανησυχούν ιδιαίτερα για το γεγονός ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή παρέμεινε αμετάβλητος στο 2,4% τον Απρίλιο.

Σε κάθε περίπτωση, η πρώτη μείωση επιτοκίων τον Ιούνιο παραμένει το επικρατέστερο σενάριο, αν και το Βερολίνο διατηρεί την «hawkish» στάση του, ασκώντας πιέσεις να παραμείνουν τα επιτόκια υψηλά για περισσότερο καιρό με φόντο την επιμονή του πληθωρισμού.