Ιμπραήμ Αλ – Αρτζάνι: O πάμπλουτος έμπορος ζωών της Γάζας

Ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ αλ-Αρτζάνι είναι ο άνθρωπος που εμπορεύεται ζωές στη Γάζα και πλουτίζει 

Την Παρασκευή 26 Απριλίου, η Αίγυπτος έστειλε μια αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου στο Ισραήλ με την ελπίδα να επιτύχει μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και να αποτρέψει την αναμενόμενη επίθεση του ισραηλινου στρατού στη Ράφα, τη μοναδική πόλη που έχει απομείνει στη Γάζα όπου δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση.

Η αιγυπτιακή κυβέρνηση φοβάται μια μαζική μετακίνηση των κατοίκων της Γάζας στο έδαφός της, πιστεύοντας ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μόνιμη μετεγκατάστασή τους εκεί. Την ίδια στιγμή, όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ των Times, μια ιδιωτική αιγυπτιακή εταιρεία, που φέρεται να έχει ισχυρούς δεσμούς με την κυβέρνηση, έχει δημιουργήσει μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση, φυγαδεύοντας αρκετές εκατοντάδες κατοίκους της Γάζας καθημερινά στην Αίγυπτο.

Η εταιρεία Hala του Ιμπραήμ αλ-Αρτζάνι φέρεται να κέρδισε 88 εκατ. δολάρια μέσα σε λίγες εβδομάδες, χρεώνοντας απελπισμένους ανθρώπους περισσότερα από 5.000 δολάρια για να φύγουν από τη Γάζα. Η Hala Consulting and Tourism, η οποία κατέχει το μονοπώλιο στη διακίνηση μέσω της διάβασης της Ράφα, χρεώνει τους ενήλικες με ποσό άνω των 5.000 δολαρίων για να φύγουν, ενώ τα άτομα κάτω των 16 ετών πληρώνουν 2.500 δολάρια. 

Επί εβδομάδες, ο Σαμέρ (του οποίου το όνομα έχει αλλάξει για ευνόητους λόγους) επισκεπτόταν εμμονικά μια σελίδα στο Facebook, αναζητώντας το όνομά του σε μια λίστα με 300 κατοίκους της Γάζας. Οσοι περιλαμβάνονταν στη λίστα έπρεπε να παρουσιαστούν στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα στις 7 το πρωί της επόμενης ημέρας και στη συνέχεια θα μπορούσαν να φύγουν, περνώντας στην Αίγυπτο. Δεν θα ταξίδευαν ως πρόσφυγες, αλλά ως πελάτες που πληρώνουν.

Οι καθημερινές λίστες, στις οποίες αναφέρονται τα ονόματα και οι ηλικίες των κατοίκων της Γάζας που είναι εγγεγραμμένοι στη Hala για να εισέλθουν στην Αίγυπτο, αναλύθηκαν από τους Sunday Times. Τα στοιχεία δείχνουν ότι από τις αρχές Μαρτίου η Hala πέρασε περισσότερους από 20.000 ανθρώπους στην Αίγυπτο. Στις αρχές Απριλίου, ο αριθμός των ονομάτων σε αυτές τις καθημερινές λίστες αυξήθηκε από περίπου 295 σε 475, ενισχύοντας τα μέσα ημερήσια έσοδα από 1,25 εκατ. δολ. σε 2 εκατ. δολ. την ημέρα. Μερικοί κάτοικοι της Γάζας που είχαν χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες της Hala για να περάσουν στην Αίγυπτο, είπαν ότι είχαν πληρώσει περισσότερα από 5.000 δολάρια για να εγγραφούν. Κάποιοι πλήρωσαν διπλά. Η Hala ιδρύθηκε το 2019 για να προσφέρει μια υπηρεσία μεταφοράς «VIP» από τη Γάζα στην Αίγυπτο, η οποία, σύμφωνα με τους Times, κόστιζε από 350 έως 1.200 δολάρια, ανάλογα με την εποχή. Οσοι επωφελήθηκαν της υπηρεσίας μπόρεσαν να αποφύγουν τη μεγάλη αναμονή για έγκριση και ένα πολύ δύσκολο τριήμερο ταξίδι στη χερσόνησο του Σινά για να φτάσουν στο Κάιρο. Οι πλουσιότεροι κάτοικοι της Γάζας χρησιμοποιούσαν την υπηρεσία για να απλοποιήσουν τα ταξίδια τους. Στη Hala βασίζονταν επίσης όσοι έπρεπε να βρεθούν στην Αίγυπτο σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία, όπως φοιτητές που ξεκινούσαν πανεπιστημιακά μαθήματα στο εξωτερικό.

Η λειτουργία της Hala ανεστάλη μετά τις 7 Οκτωβρίου, αλλά οι υπηρεσίες ξανάρχισαν στα τέλη Ιανουαρίου –έναντι υψηλότερης αμοιβής– σύμφωνα με το OCCRP,  Οργανισμό για την Αναφορά Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς. Περαιτέρω μαρτυρίες από κατοίκους της Γάζας, στο Sky News και στο BBC τον Φεβρουάριο, υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς ότι χρεώθηκαν 5.000 δολάρια για την εκκένωση. Ο άνθρωπος πίσω από τη Hala Η Hala είναι μια από τις πολλές εταιρείες του Ομίλου Organi, που ανήκει στον Ιμπραήμ αλ-Ατζάνι, έναν επιχειρηματία από το Σινά που έγινε γνωστός με το παρατσούκλι «Βασιλιάς της Διέλευσης» λόγω της μοναδικής επιρροής του στη χερσόνησο και στο μοναδικό σημείο εισόδου και εξόδου της Γάζας που δεν είναι ελέγχεται πλήρως από το Ισραήλ. Το 2008, ο Αλ-Αρτζάνι βρέθηκε στη φυλακή, αφού απήγαγε αστυνομικούς ως αντίποινα για τον θανατηφόρο πυροβολισμό του αδελφού του. Μετά την απελευθέρωσή του, το 2010, ίδρυσε την κατασκευαστική εταιρεία Sons of Sinai, εξασφαλίζοντας διαδρομές φορτηγών σε όλη τη χερσόνησο, εργαλειοποιώντας τις τοπικές φυλετικές συμμαχίες.

Σήμερα, η εταιρεία συμμετέχει στην παροχή βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ το 2021 της ανατέθηκε μια σύμβαση 500 εκατ. δολαρίων από την αιγυπτιακή κυβέρνηση για την ανοικοδόμηση της Γάζας. Μέχρι το 2015 ο Αλ-Αρτζάνι είχε ιδρύσει την –κατά πλειοψηφία κρατική– εταιρεία που ονομάζεται Misr Sinai για Βιομηχανική Ανάπτυξη και Επενδύσεις. Περίπου την ίδια περίοδο δημιούργησε μια πολιτοφυλακή που υποστηρίζεται από τις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις, για να καταπολεμήσει την αυξανόμενη απειλή των ομάδων που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος στην περιοχή.

Ο Αλ-Αρτζάνι έγινε επικεφαλής της Ενωσης Φυλών του Σινά. Επιπλέον, όπως γράφουν οι Times, είναι ο κύριος χορηγός του ποδοσφαιρικού συλλόγου Αλ-Αχλί, του μεγαλύτερου στην Αφρική, του ανήκει η αντιπροσωπεία της BMW του Καΐρου και συμμετέχει στο πρόγραμμα Vision 2030, του σαουδάραβα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.  Πώς λειτουργεί το σύστημα  Οι Sunday Times εξηγούν ότι για να πάρει κάποιος μια θέση στη λίστα της Hala ένα άμεσο μέλος της οικογένειάς του πρέπει να εγγραφεί, στα κεντρικά της γραφεία της εταιρείας στη Nasr City, στο ανατολικό Κάιρο.

Ο Σαμέρ δεν είχε κανένα μέλος της οικογένειάς του στην Αίγυπτο, οπότε εξουσιοδότησε έναν φίλο να εγγραφεί για λογαριασμό του, όπως είπε ο ίδιος στους Times. Ο Σαμέρ, που κατάγεται από το Καν Γιουνίς, ζει συνήθως στον Καναδά με τη νοσοκόμα σύζυγό του Μίριαμ. Αν και ορισμένα άτομα με διπλή υπηκοότητα μπορούν να φύγουν από τη Γάζα, με τη βοήθεια του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας τους και να αποφύγουν την ανάγκη να πληρώσουν το Hala, η καναδική πρεσβεία είπε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει τον Σαμέρ μόνο αφού φτάσει ο ίδιος στην Αίγυπτο. Η Μίριαμ μετέφερε χρήματα που είχε δανειστεί με υψηλό επιτόκιο στον φίλο του Σαμέρ στο Κάιρο, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει τη διαδικασία εγγραφής. 

Κάθε μέρα, πριν την από ανατολή του Ηλίου, ο φίλος του πήγαινε στα κεντρικά γραφεία της Hala για να περιμένει, μαζί με μια μεγάλη ουρά ανθρώπων. Στην όγδοη προσπάθειά του κατάφερε να φτάσει στη ρεσεψιόν και να παραδώσει 5.000 δολάρια σε μετρητά, προκειμένου να εγγράψει τον Σαμέρ. Ωστόσο, σύμφωνα με έναν νέο κανόνα που εισήχθη στις 12 Μαρτίου, η Hala δεχόταν εγγραφές μόνο από άμεσους συγγενείς. Θα μπορούσε να γίνει μια εξαίρεση, είπε ένας αξιωματούχος της Hala, αλλά θα κόστιζε επιπλέον 1.500 δολάρια σε μετρητά. Αφού παραδόθηκαν συνολικά 6.500 δολάρια, ο αξιωματούχος είπε ότι το όνομα του Σαμέρ θα εμφανιζόταν στη λίστα μετά από τρεις ημέρες. Του δόθηκε ένα κουπόνι ως απόδειξη, αλλά το τίμημα που καταβλήθηκε δεν αναγράφεται σε αυτό. Εάν ο Σαμέρ δεν μπορούσε να αποκτήσει σύνδεση στο Διαδίκτυο, να εντοπίσει το όνομά του στη λίστα και στη συνέχεια να φτάσει στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα μέχρι τις 7 το επόμενο πρωί, η εγγραφή του θα ήταν άκυρη και τα χρήματά του δεν θα επιστρέφονταν. Υστερα από τρεις εβδομάδες, ο Σαμέρ είδε επιτέλους το όνομά του. Είπε αντίο, υποσχόμενος να βοηθήσει και την ευρύτερη οικογένειά του να φύγει το συντομότερο δυνατό. Μόλις περπάτησε από τα σύνορα της Ράφα σε αιγυπτιακό έδαφος –μια απόσταση 200 μ.– τον συνέλεξε η καναδική πρεσβεία και τον μετέφεραν στο Κάιρο.

Ο Σαμέρ βγήκε από τη Γάζα, αλλά οι ηλικιωμένοι γονείς του εξακολουθούν να ζουν σε μια σκηνή στη Ράφα. Χρειάζεται 10.000 δολάρια για να κανονίσει την έξοδό τους και, όπως εκατοντάδες άλλοι κάτοικοι της Γάζας, έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία crowdfunding στο GoFundMe. Ο Καρίμ αναγκάζεται να δώσει προτεραιότητα σε όποιον έχει μεγαλύτερη ανάγκη να φύγει, επειδή τα κεφάλαιά του είναι περιορισμένα. Δύο από τα ξαδέρφια του τραυματίστηκαν στους ισραηλινούς βομβαρδισμούς, αλλά ο Καρίμ δεν μπορούσε να πληρώσει για να φύγουν αμέσως. Ενας πέθανε λόγω μόλυνσης των τραυμάτων. «Υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν από τις 3 το πρωί στον δρόμο για να ανοίξει το γραφείο της Hala στις 8», είπε ο Καρίμ (το όνομά του, επίσης δεν είναι πραγματικό). Ο ίδιος από το Κάιρο προσπαθεί να εγγράψει την εκτεταμένη οικογένειά του στις λίστες. Είπε ότι σε μια περίπτωση κλήθηκαν αστυνομικές δυνάμεις για να ηρεμήσουν τα πλήθη. 

«Ο χρόνος είναι το παν», είπε στους Times. «Είναι σαν να επιλέγεις ανάμεσα στην κακή ή τη χειρότερη επιλογή. Βγάζω πρώτα τον μεγαλύτερο; Το νεότερο; Τους τραυματίες»; Πιστεύει ότι η αιγυπτιακή κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη Hala για να εξαλείψει ορισμένα από τα χρέη της. «Αν υπήρχε καλή πίστη στην προσπάθεια να βοηθηθούν οι άνθρωποι να φύγουν από τη Γάζα, δεν θα πλήρωναν τόσα πολλά. Γιατί να μην ανοίξουμε απλά τη διάβαση;», αναρωτιέται. Η Χαμάς έχει αρνηθεί την ύπαρξη ενός συστήματος στο οποίο οι κάτοικοι της Γάζας πληρώνουν χιλιάδες δολάρια για να φύγουν.

Η Αίγυπτος αρνείται επίσης τους ισχυρισμούς: ο επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών λέει ότι δεν γίνεται συλλογή χρημάτων για την είσοδο στη χώρα. Ωστόσο, παρά τις αρνήσεις ότι υπάρχει καν η υπηρεσία διέλευσης των συνόρων, η Παλαιστινιακή Γενική Αρχή Διελεύσεων και Συνόρων παρενέβη αυτόν τον μήνα για να ορίσει μια συγκεκριμένη ώρα για τη διέλευση των πελατών της Hala: 8 π.μ.-10 π.μ. Μια έρευνα του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη Hala πριν από την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς υποστήριξε ότι η εταιρεία «έχει ισχυρούς δεσμούς με το κατεστημένο ασφαλείας της Αιγύπτου και στελεχώνεται σε μεγάλο βαθμό από πρώην αιγύπτιους στρατιωτικούς». Ωστόσο, για τους Παλαιστίνιους που παραμένουν παγιδευμένοι στη Ράφα, η Hala μπορεί να είναι η μόνη τους ελπίδα. «Το να πληρώνεις 5.000 δολάρια για να μπεις στην Αίγυπτο μπορεί να φαίνεται τρελό, αλλά η αναζήτηση σωτηρίας από τον θάνατο και η απόδραση από τον πόλεμο αξίζουν τα πάντα», είπε ο Χαλίντ, ένας ψυχοθεραπευτής από τη Γάζα. «Σίγουρα είμαι θυμωμένος και νιώθω διαρκώς εκβιαζόμενος. Αυτή η εταιρεία παίρνει ό,τι έχουμε, χωρίς καμία προσπάθεια».