Μπαρόζο: Δεν πρέπει να αντιταχθούμε στη διεύρυνση και την ολοκλήρωση της Ε.Ε.

Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε σε συνέντευξή του ότι θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί παράλληλα η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ και η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε αντίθεση με ό,τι λένε ορισμένοι σήμερα ζητώντας μια μεταρρύθμιση των συνθηκών της Ένωσης.

«Είναι δυνατό να διευρυνθεί και να εμβαθύνει [η ΕΕ] ταυτόχρονα», είπε ο Μπαρόζο, προσθέτοντας ότι «υπήρχαν πάντα άνθρωποι που έλεγαν ότι περισσότερη διεύρυνση σημαίνει λιγότερη «εμβάθυνση [της ολοκλήρωσης] — κάτι που είναι εντελώς ψευδές».

Κάτω από τις δύο Επιτροπές που ηγήθηκε (2004-2014), η ΕΕ πήγε για πρώτη φορά από 15 σε 25 μέλη όταν δέκα χώρες το 2004 με την ένταξη της Κύπρου, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας, της Σλοβενίας και της Τσεχίας Δημοκρατία. Στη συνέχεια, η Βουλγαρία και η Ρουμανία ακολούθησαν το παράδειγμά τους το 2008 και η Κροατία το 2013.

«Πρόκειται για μια ιστορική και άνευ προηγουμένου επιτυχία για την ΕΕ, η οποία δείχνει επίσης τη μεταμορφωτική ικανότητα της Ένωσης», γι’ αυτό η Ευρώπη «δεν πρέπει να χάσει την προοπτική του τι συνέβη τότε», εξήγησε ο κ. Barroso.

Με τα χρόνια, η ΕΕ έχει σημειώσει πρόοδο στην εμβάθυνση της ολοκλήρωσης, ιδίως με την αμοιβαιοποίηση του χρέους στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης NextGenerationEU μετά την Covid και με υψηλότερο επίπεδο σύγκλισης μεταξύ των 27 κρατών μελών σε επίπεδο ψήφων στα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) από στην Ένωση των 12.

Ερωτηθείς για τα διδάγματα που πρέπει να αντληθούν από τις δύο δεκαετίες διεύρυνσης, ο κ. Barroso είπε ότι είναι απαραίτητο να «αποφευχθούν γκρίζες ζώνες αστάθειας» στη γειτονιά της Ένωσης και «να μην παραμεληθούν τα πρότυπα» της ΕΕ.

Παρά τα προβλήματα με το κράτος δικαίου σε ορισμένα από τα νέα κράτη μέλη της ΕΕ, ο κ. Barroso πιστεύει ότι « είναι πολύ καλύτερα σήμερα από ό,τι πριν ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή όταν ήταν υπό κομμουνιστική εξουσία».

Επόμενος κύκλος μελών «Θεωρώ ότι ήταν τεράστιο λάθος όταν, μετά τη δεύτερη θητεία μου στην Επιτροπή το 2014, ειπώθηκε ότι δεν θα υπάρξει άλλη διεύρυνση τα επόμενα πέντε χρόνια», λυπήθηκε ο Πορτογάλος.

«Δημιουργούσε απογοήτευση, απογοήτευση, ακόμη και δυσαρέσκεια, και αγνόησε την ευαισθησία αυτών των χωρών και αυτών των ανθρώπων», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς σχετικά με τους στόχους του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ για το 2030, ο κ. Μπαρόζο εξήγησε ότι δεν είναι υπέρ των προθεσμιών, γιατί αυτό «θα μπορούσε να δημιουργήσει απογοητεύσεις».

«Αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα, ειδικά λόγω της Ουκρανίας, να γνωρίζουμε πώς να διαχειριζόμαστε τον χρόνο – γιατί η πραγματικότητα είναι ότι δεν είναι ρεαλιστικό να έχουμε μια χώρα σε κατάσταση πολέμου εντός της ΕΕ», πρόσθεσε.

Ο κ. Barroso απηχούσε τις εκκλήσεις της σημερινής Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ για σταδιακή ένταξη των υποψηφίων χωρών, επιτρέποντάς τους να συμμετέχουν σε ορισμένες συνεδριάσεις, προγράμματα και θεσμικές δομές της Ένωσης.

«Ακριβώς επειδή θα είναι δύσκολο και πιθανότατα πολύ καιρό θα πρέπει να ξεκινήσουμε νωρίτερα [για την ενσωμάτωσή τους], όπως κάναμε στο παρελθόν», πρόσθεσε.

Μεταρρύθμιση της Συνθήκης; Στις Βρυξέλλες, το ζήτημα του πότε η Ένωση θα είναι έτοιμη να υποδεχθεί νέα μέλη συμβαδίζει με το ερώτημα πώς θα λειτουργήσει όταν αυξηθεί από 27 σε δυνητικά περισσότερα από 30 κράτη μέλη.

Σχετικά με την ανάγκη ή όχι νέας μεταρρύθμισης των Συνθηκών ενόψει μιας επακόλουθης διεύρυνσης, ο κ. Barroso απάντησε ότι θα ήταν «σοβαρό λάθος να ξεκινήσει μια θεμελιώδης αναθεώρηση των θεσμικών οργάνων της [ΕΕ] λόγω της διεύρυνσης».

«Δεν το λέω για να υπερασπιστώ τη Συνθήκη της Λισαβόνας, την οποία διαπραγματεύτηκα, αλλά επειδή χρειάζεται ομοφωνία [των Είκοσι Επτά] για να τροποποιηθεί μια συνθήκη, και αν αρχίσουμε να εισάγουμε άλλα ζητήματα στη διαδικασία, τα προσχήματα για να αντιταχθούν θα πολλαπλασιαστεί», εξήγησε ο κ. Μπαρόζο.

«Θα υπάρξουν άνθρωποι που θέλουν να μπλοκάρουν τη διεύρυνση, άρα θα χρησιμοποιήσουν θεσμικά επιχειρήματα, και θα υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να εμποδίσουν τη θεσμική μεταρρύθμιση, άρα θα χρησιμοποιήσουν τη διεύρυνση — δεν πρέπει να ανακατεύουμε θέματα», είπε .

Αντίθετα, η Ένωση θα πρέπει να «αποφύγει τις υπερβολικά φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις» και «να πραγματοποιήσει μόνο εκείνες που είναι απολύτως απαραίτητες για τη διεύρυνση».

«Ήμουν πρόεδρος μιας Επιτροπής 28 μελών [πριν από το Brexit] και όλες οι μελέτες, όλες οι απόψεις, έδειξαν ότι η Επιτροπή μας έπαιρνε τις αποφάσεις πιο αποτελεσματικά και πιο γρήγορα από τις προηγούμενες μικρές Επιτροπές», επέμεινε ο κ. Barroso.

Κάλυψη κόστους Επί του παρόντος μαίνεται μια συζήτηση για το πιθανό κόστος της διεύρυνσης, με ορισμένους να δικαιολογούν την αντίθεσή τους σε αυτήν με το υπερβολικά υψηλό κόστος που θα συνεπαγόταν.

Σε αυτό, ο κ. Barroso απάντησε ότι «η εναλλακτική θα κοστίσει σίγουρα περισσότερο από την επένδυση στη διεύρυνση».

«Είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε για την αυριανή αστάθεια, ενθαρρυμένοι από την πιθανή επιτυχία της Ρωσίας στην Ουκρανία; Κοστίζει λιγότερο; »

«Το ζήτημα του κόστους πρέπει να εξεταστεί από στρατηγική άποψη και όχι μόνο από βραχυπρόθεσμη λογιστική άποψη », πιστεύει ο κ. Barroso. «Το συμπέρασμά μας [το 2004] ήταν ότι τα οφέλη, όχι μόνο πολιτικά αλλά και οικονομικά, υπερτερούσαν του κόστους. »

Ζήτησε επίσης μεταρρύθμιση του συστήματος ιδίων πόρων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αντί για το σημερινό σύστημα καθαρών συνεισφερόντων και δικαιούχων, η ΕΕ θα μπορούσε «να έχει ίδιους πόρους που συνδέονται, για παράδειγμα, με τον ΦΠΑ ή με το γεγονός ότι τα κράτη μέλη πληρώνουν ανάλογα με τα οφέλη που αποκομίζουν από την εσωτερική αγορά».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ΕΕ πρέπει «να επενδύσει πραγματικά στη διεύρυνση από όλες τις απόψεις».

«Μερικές φορές δεν είναι μόνο τα χρήματα, αλλά η προσοχή, η παρουσία [σε αυτές τις χώρες] και οι συμβουλές, και αυτό απαιτεί κάτι μεγαλύτερο και ευρύτερο από αυτό που έχουμε δει μέχρι τώρα», είπε.

«Αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο από τη ΓΔ και τον ενδιαφερόμενο Επίτροπο, με όλο τον σεβασμό. Οι [ευρωπαϊκές] κοινωνίες στο σύνολό τους πρέπει να συμμετέχουν. »

Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο επέμεινε επίσης στην επιθυμία των πολιτών ορισμένων τρίτων χωρών να ενταχθούν στην ΕΕ και στην ελπίδα που έθεσαν ως ένταξη στο μπλοκ.

Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις διαδηλώσεις υπέρ της ΕΕ που πραγματοποιούνται αυτή τη στιγμή στη Γεωργία , όπου οι πολίτες διαδηλώνουν ενάντια στον προτεινόμενο νόμο για τους «ξένους πράκτορες» που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Βλέπουμε ανθρώπους να κυματίζουν σημαίες της ΕΕ, [όπως έκαναν στην πλατεία Μαϊντάν]. Τι άλλο θέλουμε; Πόσοι άνθρωποι στα σημερινά κράτη μέλη της ΕΕ θα το έκαναν αυτό, αυτή τη στιγμή; »

«Γι’ αυτό πρέπει να ανταποκριθούμε σε αυτές τις φιλοδοξίες με τρόπο που δεν είναι μόνο πολιτικός ή διοικητικός και τεχνικός», κατέληξε.