Στρατηγική νίκη του Ελληνισμού η 20χρονη πορεία της Κύπρου στην Ε.Ε.

Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ πριν 20 χρόνια, την 1η Μαΐου 2004 αποτέλεσε μια από τις λίγες αλλά σημαδιακές επιτυχίες του Ελληνισμού τις τελευταίες δεκαετίες. Μια επιτυχία που τηρουμένων των αναλογιών υπήρξε και το μεγάλο στρατηγικό ισοδύναμο απέναντι στα τετελεσμένα που έχει επιβάλει η Τουρκία από το 1974 με τη στρατιωτική εισβολή και συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου. Που πλέον αποτελεί κατοχή τμήματος ευρωπαϊκού εδάφους.

Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ θεωρήθηκε ως μια διαδικασία που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη διεθνή κοινότητα ως κίνητρο για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και ως αντάλλαγμα για τη βελτίωση των ευρωτουρκικών σχέσεων.

Φυσικά, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς το γεγονός ότι η Τουρκία αντιτάχθηκε στη διαδικασία αυτή από την αρχή. Η απειλή για “απεριόριστες αντιδράσεις” σε περίπτωση που η Κύπρος ενταχθεί στην ΕΕ με άλυτα πολιτικά ζητήματα επαναλαμβανόταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Από ένα σημείο και μετά, η Τουρκία έβλεπε τη διαδικασία ένταξης της Κύπρου μόνο ως μέσο για να φέρει στην ΕΕ ένα ημιτουρκικό κράτος, επί του οποίου θα είχε επιρροή.

Η στρατηγική που διαμορφώθηκε στην Αθήνα προέβλεπε μια δύσκολη πορεία βήμα προς βήμα, διότι, εκτός από την τουρκική αντίδραση, έπρεπε να ξεπεράσει και την αρνητική στάση των βασικών εταίρων της, οι οποίοι έδιναν προτεραιότητα στην προνομιακή σχέση τους με την Τουρκία. Πάνω απ’ όλα, δεν ήθελαν να φέρουν στην ΕΕ μακροχρόνια διεθνή προβλήματα, όπως το Κυπριακό.

Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Ελσίνκι το 1999 έθετε ένα χρονοδιάγραμμα για την επίλυση του “συνοριακού” ζητήματος, διαφορετικά θα επανεξεταζόταν η παραπομπή στη Χάγη.

Παραβλέποντας τις πραγματικές φιλοδοξίες της Τουρκίας, σύμμαχοι και εταίροι πίστεψαν ότι η ευρωπαϊκή προοπτική για την Τουρκία ήταν το απαραίτητο αντάλλαγμα για να συμφωνήσει με την Ελλάδα να παραπέμψει το θέμα των διμερών σχέσεων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Προσέφεραν μάλιστα τον όρο “εκκρεμείς συνοριακές διαφορές”, ο οποίος ουσιαστικά παρέπεμπε στη θέση της Τουρκίας για ένα “πακέτο διαφορών” που αφορούσε όχι μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αλλά και την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο (η θεωρία των “γκρίζων ζωνών” αναβίωσε μόλις πρόσφατα, το 1996).

Ένα άλλο εμπόδιο είναι, φυσικά, το κυπριακό ζήτημα. Η πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάν δρομολογήθηκε με ένταση και βιασύνη, με τη φιλοδοξία να επιτευχθεί λύση του Κυπριακού πριν από τη στιγμή της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ και ταυτόχρονα να παραπεμφθεί στη Χάγη η “εκκρεμής συνοριακή διαφορά” μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η Κύπρος είχε μια δύσκολη πορεία όλα αυτά τα χρόνια. Ως αποτέλεσμα, η Κύπρος έχει σαφώς επωφεληθεί και έχει ενισχυθεί: είναι ισότιμο μέλος της ΕΕ, έχει ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί έναντι της κατοχικής δύναμης και διαθέτει το ευρωπαϊκό κεκτημένο ως βασικό πλαίσιο για την επίλυση του Κυπριακού. Και έχει ήδη καταφέρει να χρησιμοποιήσει τη γεωπολιτική της θέση εντός της ΕΕ προς όφελος της ίδιας της ΕΕ.

Είκοσι χρόνια μετά ίσως πρέπει να αναστοχαστούμε το μέγεθος εκείνης της εθνικής επιτυχίας. Που ήρθε μετά από έμπνευση, όραμα και σκληρή δουλειά σε όλα τα μέτωπα και με μια στρατηγική η οποία δεν μπόρεσε να ανατραπεί και από όσους στη διάρκεια της πορείας αυτής κουράστηκαν ή κιότεψαν μπροστά στον φόβο των αντιδράσεων της Τουρκίας και των Συμμάχων.