Το ψευδεπίγραφο “εμπάργκο” του Ερντογάν στο Ισραήλ

Την πλήρη διακοπή των εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ προβάλει σε κάθε ομιλία του τις τελευταίες ημέρες ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλοντας έτσι να δείξει ότι ο «ιερός πόλεμος» που έχει ξεκινήσει εναντίον του Ισραήλ για τον Πόλεμο της Γάζας, δεν έχει «γκρίζες ζώνες» όπως τον κατηγορούν και οι αντίπαλοι του. Μια κριτική για την όχι αποτελεσματική πολιτική εναντίον του Ισραήλ η οποία προέρχονταν κυρίως από το ισλαμικό Νέο Κόμμα της Ευημερίας το οποίο στις δημοτικές εκλογές συγκέντρωσε το 6% των ψήφων εισπράττοντας μέρος δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚΡ.

Ο Ερντογάν αναγκάστηκε τουλάχιστον δύο φορές τις τελευταίες ημέρες να διαβεβαιώσει την κοινή γνώμη ότι η εντολή της 9ης Απριλίου για διακοπή των εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ τηρείται απαρέγκλιτα, ενώ προσπάθησε να καθησυχάσει την κοινή γνώμη δηλώνοντας ότι το ραντάρ στη ναυτική βάση Κιουρετσίκ δεν μεταφέρει πληροφορίες που χρησιμοποιεί το Ισραήλ για την αντιαεροπορική άμυνα.

Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι αυτή η απόφαση για τη διακοπή των εξαγωγών 54 προϊόντων προς το Ισραήλ θα έχει σοβαρό οικονομικό κόστος για τις μεγάλες τουρκικές εταιρείες και, κατ’ επέκταση, για την ίδια τη ρευστή τουρκική οικονομία. Το Ισραήλ είναι ισχυρός εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, καταλαμβάνοντας τη 13η θέση όσον αφορά τις τουρκικές εξαγωγές το 2023, με τις εμπορικές συναλλαγές να φτάνουν τα 5,24 δισ. δολάρια.

Ωστόσο, ενώ ο Ερντογάν κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία και επιτίθεται στον πρωθυπουργό Νετανιάχου, αποκαλώντας τον “χασάπη της Γάζας”, ο Ερντογάν δεν έχει αγγίξει έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς – τον εφοδιασμό του Ισραήλ με πετρέλαιο μέσω της Τουρκίας.

Ο αγωγός Μπακού -Τιφλίδα- Σεϋχαν (BTC) αποτελεί τον βασικό αγωγό τροφοδοσίας του Ισραήλ με πετρέλαιο (40% των αναγκών του καλύπτονται από τον αγωγό αυτό)το οποίο συνεχίζει να ρέει κανονικά παρά τους λεονταρισμούς του Τούρκου προέδρου και είναι εξαιρετικά δύσκολη η απόφαση για επιβολή περιορισμών η πολύ περισσότερο για διακοπή της ροής πετρελαίου προς το Ισραήλ για λόγους και πολιτικούς και οικονομικούς.

Εάν διακοπεί η ροή του πετρελαίου προς το Ισραήλ, η Τουρκία θα χάσει τα μεγάλα τέλη διέλευσης που εισπράττει από τον αγωγό BTC. Ταυτόχρονα, όμως, μια τέτοια απόφαση θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις προσπάθειες να διεκδικήσει την ιδιότητά της ως αξιόπιστου κόμβου μεταφοράς ενέργειας.

Η διακοπή της ροής πετρελαίου από τον BTC προς το Ισραήλ θα έπληττε την αξιοπιστία της Τουρκίας και θα δημιουργούσε υποψίες ότι δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει την “εξάρτηση” της Ευρώπης από το φυσικό αέριο που φθάνει μέσω αγωγών που διασχίζουν το έδαφός της για να επιτύχει τους πολιτικούς και οικονομικούς της στόχους εκβιάζοντας την ευρωπαϊκή αγορά. Αυτό θα δημιουργούσε υποψίες και θα έβαζε την Ευρώπη σε δεύτερες σκέψεις.

Ωστόσο, η επιβολή περιορισμών στις μεταφορές πετρελαίου από την Τουρκία, μια χώρα διαμετακόμισης, θα δημιουργούσε επίσης εντάσεις στις σχέσεις με άλλες χώρες του λεγόμενου “τουρκικού κόσμου”, όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν.

Και, φυσικά, τυχόν περιορισμοί που θα επιβάλλονταν από την Τουρκία στις εργασίες του BTC θα είχαν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και νομικές ενέργειες από χώρες που θίγονται από παραβιάσεις συμβατικών υποχρεώσεων.

Έτσι, παρά τη δήλωση του προέδρου Ερντογάν, οι μεταφορές πετρελαίου από το τουρκικό λιμάνι Σευχάν προς το Ισραήλ συνεχίζονται κανονικά κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στη Γάζα.

Όσον αφορά τις “διαβεβαιώσεις” του Ερντογάν σχετικά με τη βάση ραντάρ του Κιουρσετσίκ, αυτή δημιουργήθηκε ως μέρος της βαλλιστικής αντιπυραυλικής άμυνας του ΝΑΤΟ σύμφωνα με απόφαση που ελήφθη στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισαβόνα το 2010 και τέθηκε σε λειτουργία το 2012.

Η βάση ραντάρ τελεί υπό τον άμεσο έλεγχο της αεροπορικής διοίκησης Ramstein του ΝΑΤΟ στη Γερμανία και έχει ως στόχο την προστασία των κρατών μελών του ΝΑΤΟ από βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς από τη Ρωσία και το Ιράν. Ωστόσο, θεωρείται δεδομένο ότι οι πληροφορίες που φθάνουν στις ΗΠΑ από το ραντάρ του Κιουρετσίκ διαβιβάζονται επίσης στο Ισραήλ, σύμφωνα με την ειδική συμφωνία αντιβαλλιστικής άμυνας μεταξύ των δύο χωρών.