Βούτσιτς: Η Σερβία ανοίγει την αγκαλιά της στον “αδελφό Σι”

Για δεύτερη φορά σε λιγότερο από δέκα χρόνια, ο Πρόεδρος Xi Jinping επισκέπτεται τη Σερβία, όπου η Κίνα δραστηριοποιείται ολοένα και πιο οικονομικά. Η ευκαιρία για τον ομόλογό του Aleksandar Vučić να επιβεβαιώσει εκ νέου την ανεξαρτησία της σερβικής εξωτερικής πολιτικής, ενώ οι διαπραγματεύσεις για την «ομαλοποίηση των σχέσεων» με το Κοσσυφοπέδιο βρίσκονται σε αδιέξοδο και η ένταξη της χώρας στην ΕΕ παραμένει πολύ αβέβαιη.

Με αφορμή μια πολύ συμβολική επέτειο, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping κάνει μια ενδιάμεση στάση στη Σερβία, μετά την επίσκεψή του στη Γαλλία και πριν μεταβεί στην Ουγγαρία. Μόλις πριν από 25 χρόνια, στις 7 Μαΐου 1999, καθώς μαίνονταν οι μάχες στο Κοσσυφοπέδιο, ένα stealth βομβαρδιστικό του ΝΑΤΟ είχε στόχο την κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι, σκοτώνοντας τρεις δημοσιογράφους. Η αμερικανική κυβέρνηση παρακαλούσε για ένα «λάθος», ενώ οι κινεζικές αρχές κατήγγειλαν μια «βάρβαρη» πράξη.

Ποτέ δεν χύθηκε φως στα αίτια της τραγωδίας, αλλά είχε μόνιμο αντίκτυπο στις σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον. «Αυτό είναι ένα από τα στοιχεία στα οποία βασίστηκαν οι Κινέζοι για να οικοδομήσουν μια αντιδυτική αφήγηση για 25 χρόνια. Έχουν την αίσθηση ότι οι Αμερικανοί τους «χρωστούν» κάτι», υπογραμμίζει ο Stefan Vladisavljev, αναλυτής στο Ταμείο Πολιτικής Αριστείας του Βελιγραδίου (BFPE). «Η μετάβαση στο Βελιγράδι με αυτή την ευκαιρία είναι ένας τρόπος για τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ να επιβεβαιώσει τους δεσμούς που ενώνουν την Κίνα και τη Σερβία, αλλά πάνω από όλα τον νέο ρόλο του Πεκίνου στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων. »

Τα ερείπια του κτιρίου έχουν καθαριστεί εδώ και καιρό και μόνο μια πλάκα μνημονεύει την τραγωδία, μπροστά στον κύβο του τεράστιου Κινεζικού Πολιτιστικού Ινστιτούτου Κομφούκιου που χτίστηκε στη θέση της κατεστραμμένης πρεσβείας. Η επιρροή του Πεκίνου στη Σερβία είναι ολοένα και πιο ορατή, καθώς οι επενδύσεις του στη χώρα έχουν ξεπεράσει τα 5,1 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2014 και 2023. Συγκεντρώνονται σε στρατηγικούς τομείς όπως τα αυτοκίνητα, η εξόρυξη χαλκού και χρυσού από την περιοχή Bor, που αγόρασε ο κινεζικός κολοσσός Zijin Mining Ο όμιλος το 2018, ή η χαλυβουργία Smederevo, πέρασε το 2016 υπό τον έλεγχο του κινεζικού ομίλου HBIS, έναντι του μικρού ποσού των 46 εκατομμυρίων ευρώ.

Νέες συμβάσεις πιθανότατα θα ανακοινωθούν κατά την επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στη Σερβία, σε σχέση με την κατασκευή του μετρό του Βελιγραδίου και τη διεθνή έκθεση του 2027 στη σερβική πρωτεύουσα. Ο Πρόεδρος Aleksandar Vučić υπέγραψε επίσης συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τον Κινέζο ομόλογό του στις 17 Οκτωβρίου 2023, η οποία καλύπτει χιλιάδες προϊόντα από τις δύο χώρες, συμπεριλαμβανομένου του μελιού και του σερβικού κρασιού.

Αυτή η συμφωνία θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου και υποτίθεται ότι θα λήξει όταν η Σερβία ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αλλά η ημερομηνία αυτής της ολοκλήρωσης παραμένει αβέβαιη. Ο Aleksandar Vučić δεν παρέλειψε να επισημάνει, κατά τη μονογραφή του εγγράφου, ότι έπρεπε «να σκεφτούμε τη χώρα μας, τα παιδιά μας και το μέλλον μας ».

Το 2009, το Βελιγράδι είχε ήδη συνάψει συμφωνία-πλαίσιο με το Πεκίνο για τη συνεργασία στον τομέα των υποδομών, εξαιρώντας τις κινεζικές εταιρείες από την υποχρέωση να υποβάλλουν περιοριστικές προσκλήσεις υποβολής προσφορών για να ανταποκριθούν σε δημόσιες συμβάσεις. Αυτή η διάταξη καταγγέλθηκε από την κοινωνία των πολιτών της Σερβίας, η οποία υπογραμμίζει την αδιαφάνεια των συμβάσεων που υπέγραψαν οι Κινέζοι –που συχνά χρηματοδοτούνται από δάνεια που χορηγούνται από τράπεζες που είναι επίσης κινεζικές– και τις επανειλημμένες επιθέσεις κατά του περιβάλλοντος, για παράδειγμα κατά την επέκταση του λιγνίτη του Δρμνο ορυχείο, το οποίο τροφοδοτεί τον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Kostolac, κοντά στον Δούναβη.

Παραμερίζοντας τους φόβους των περιβαλλοντολόγων, η σερβική κυβέρνηση συνεχίζει να επιβεβαιώνει τους δεσμούς που ενώνουν τη μικρή Σερβία 7 εκατομμυρίων κατοίκων με τους « Κινέζους αδελφούς ». Πρέπει να πούμε ότι το Πεκίνο έχει γίνει ο δεύτερος εμπορικός εταίρος του Βελιγραδίου . Το 2021, οι κινεζικές εισαγωγές στη Σερβία έφτασαν τα 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ (+26,9% σε σύγκριση με το 2020), ακόμη κι αν η ΕΕ εξακολουθεί να συγκεντρώνει το 60% του εμπορίου της βαλκανικής χώρας.

Στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, όλο και περισσότερες φωνές υψώνονται στις Βρυξέλλες για να αρχίσει και πάλι η ΕΕ να βαραίνει την περιφέρειά της. Ένα «σχέδιο ανάπτυξης» 6 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα Δυτικά Βαλκάνια κυκλοφόρησε στα τέλη του περασμένου έτους.

Γεγονός παραμένει ότι αυτές οι υποσχέσεις πασχίζουν να πείσουν την κοινή γνώμη στη Σερβία, ενώ η χώρα φυτρώνει στην πόρτα της ΕΕ εδώ και δύο δεκαετίες, περιμένοντας μια υποθετική « εξομάλυνση των σχέσεων » με το Κοσσυφοπέδιο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη , αντίθετα, περισσότερο από το 75% των Σέρβων θεωρεί την Κίνα « φιλική » και το 64% πιστεύει ότι οι σερβο-κινεζικές σχέσεις θα βελτιωθούν.

Τα στοιχεία αυξάνονται σταθερά από την επιδημία Covid-19, όταν η ΕΕ απαγόρευσε όλες τις εξαγωγές παραϊατρικού εξοπλισμού σε υποψήφιες χώρες για ένταξη, ενώ κινεζικά αεροπλάνα παρέδωσαν αντικείμενα στην άσφαλτο στο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου. Τα τείχη της περιορισμένης Σερβίας καλύφθηκαν τότε με μεγάλες πινακίδες που έλεγαν «Σε ευχαριστώ, αδελφέ Σι!» “.

Η εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 επιτάχυνε περαιτέρω τη σινο-σερβική σύγκλιση. Η κινεζική πολιτική ρητορική, βασισμένη στην αρχή της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, δεν παρέλειψε να βρει προσεκτικό αυτί στη Σερβία, ενώ το Βελιγράδι εξακολουθεί να αμφισβητεί την ανεξαρτησία που κήρυξε το Κοσσυφοπέδιο τον Φεβρουάριο του 2008 και η Ρωσία, παραδοσιακά σύμμαχος της Σερβίας, φαίνεται να μην ενδιαφέρεται καθόλου. για τα διεθνή σύνορα.

Το Βελιγράδι δεν εφαρμόζει οικονομικές κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας, διατηρώντας μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική που κληρονόμησε από τη γιουγκοσλαβική αδέσμευση. Η Σερβία έχει καταδικάσει παρά τα πάντα τη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά πάνω από όλα υποστηρίζει όλες τις κινεζικές θέσεις στους διεθνείς οργανισμούς. Συνεπώς, η χώρα αρνείται να ευθυγραμμιστεί με τα ψηφίσματα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ, ιδίως σχετικά με την καταστολή που πραγματοποιήθηκε στο Χονγκ Κονγκ μετά τις διαδηλώσεις του 2019 και του 2020.

Τον Φεβρουάριο του 2024, ο Aleksandar Vučić εξήγησε σε μια συνέντευξη στην κινεζική τηλεόραση CGTN : « Για εμάς, είναι πολύ απλό. […] Η Ταϊβάν είναι η Κίνα. Και είναι στο χέρι σας να δείτε τι, πότε και πώς θα το κάνετε .»