Συννεφιασμένος ο βαλκανικός ορίζοντας της Ελλάδας

Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών της περιοχής βρίσκονται και πάλι κάτω από ένα σκοτεινό σύννεφο, ιδίως μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών και το άνοιγμα της ευρωπαϊκής προοπτικής για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Ενώ είναι σαφές ότι τα τρέχοντα προβλήματα της Ελλάδας με τους βαλκανικούς γείτονές της δεν επισκιάζουν τη μακροπρόθεσμη πολιτική της, αποτελούν ωστόσο τροχοπέδη, εμποδίζοντας επί του παρόντος τις προοπτικές βελτίωσης ή εμβάθυνσης των σχέσεων με ορισμένες από αυτές τις χώρες. Σε κάθε περίπτωση, το καλοκαίρι αναμένεται να καθυστερήσει και το φθινόπωρο θα αποτελέσει ορόσημο για τα επόμενα διπλωματικά βήματα.

Η επόμενη εβδομάδα θα είναι κρίσιμη όσον αφορά τις σχέσεις της Αθήνας με τις “δίδυμες” υποψήφιες χώρες για ένταξη στην ΕΕ, τα Σκόπια και τα Τίρανα. Στις 8 Μαΐου, στη Βόρεια Μακεδονία θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών παράλληλα με τις βουλευτικές εκλογές. Εκτός απροόπτου θα επιβεβαιωθεί το προβάδισμα της εθνικίστριας υποψήφιας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, ενώ προβλέπεται και η επικράτηση του VMRO-DPMNE υπό τον Κρίστιαν Μίτσκοσκι στις κοινοβουλευτικές εκλογές.

Τόσο οι υποψήφιοι πρόεδροι όσο και οι υποψήφιοι πρωθυπουργοί του κόμματος έχουν δηλώσει ότι δεν προτίθενται να χρησιμοποιήσουν το συνταγματικό όνομα της χώρας, προκαλώντας ουσιαστικά αντιδράσεις στην Αθήνα. Η στάση αυτή θα αναγκάσει την ελληνική πλευρά να καθυστερήσει περαιτέρω την κοινοβουλευτική επικύρωση των τριών εκκρεμών μνημονίων (για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα στρατιωτικά και τα οικονομικά θέματα) και, σε κάθε περίπτωση, να προβεί στις απαραίτητες διπλωματικές ενέργειες (όπως η παρέμβαση). Ωστόσο, η Αθήνα τηρεί στάση αναμονής μέχρι να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση.

Παράλληλα, οι σχέσεις με τα Τίρανα συνέχισαν να επιδεινώνονται τον τελευταίο χρόνο. Ο κύριος λόγος γι’ αυτό είναι η προσπάθεια του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα να αντιμετωπίσει παρακάμπτοντας το κράτος δίκαιου την υπόθεση του Φρέντι Μπελέρη, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές για τη δημαρχία της Χειμάρας και τώρα είναι υποψήφιος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο κ. Ράμα έχει προγραμματίσει να επισκεφθεί την Αθήνα στις 12 Μαΐου για να μιλήσει σε συγκέντρωση Αλβανών μεταναστών και υποστηρικτών του, μια σαφής αντίδραση σε αυτό που θεωρεί παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας του. Μέχρι στιγμής δεν έχει υποβληθεί επίσημο αίτημα για επίσκεψη του Ράμα στην Αθήνα και θεωρείται ότι αν ο Αλβανός πρωθυπουργός έρθει στην Αθήνα, αυτό θα γίνει κατ’ ιδίαν για να αποφευχθούν πιθανές επιπλοκές. Ωστόσο, το Υπουργείο Εξωτερικών ενημέρωσε τους αξιωματούχους του πρωθυπουργού Ράμα ότι η επίσκεψη δεν είναι επείγουσα και θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μετά τις ευρωεκλογές.

Ακόμη, η Ελλάδα βρίσκεται σε δύσκολη θέση στις σχέσεις της με τη Σερβία, κυρίως λόγω της θετικής σύστασης της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για το αίτημα ένταξης του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης.

Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ανέμενε βέβαια μια αρνητική στάση στην υπουργική σύνοδο του Συμβουλίου της Ευρώπης (Στρασβούργο, 16 και 17 Μαΐου). Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη στάση της Αθήνας, φαίνεται ότι και τα άλλα μεγάλα δυτικά μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης κινούνται προς την κατεύθυνση να θέσουν σε δεύτερη μοίρα την απόφαση για το Κοσσυφοπέδιο. Η επόμενη σημαντική φάση στις σχέσεις Αθήνας-Βελιγραδίου θα έρθει όταν η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψηφίσει τη δήλωση που θα ορίζει την 11η Ιουλίου ως Ημέρα της Σφαγής της Σρεμπρένιτσα (από τη σφαγή που έγινε εκεί το 1995). Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε ότι η πρωτοβουλία αυτή προέρχεται από τη Γερμανία με σκοπό να προκαλέσει ηθική βλάβη στο Βελιγράδι. Επί του παρόντος, η ημερομηνία της ψηφοφορίας έχει ήδη αναβληθεί δύο φορές και ενδέχεται να επισπευσθεί για την επόμενη εβδομάδα.