Τα μηνύματα της συνέντευξης Ερντογάν

Η συνέντευξη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην εφημερίδα “Καθημερινή”, στις παραμονές της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία στέλνει συγκεκριμένα μηνύματα.

Πιο ειδικά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία λέει ότι μόνο η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο Πέλαγος και την ανατολική Μεσόγειο είναι τα “βαριά” ζητήματα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μιλάει για προβλήματα και έναν “κατάλογο προβλημάτων”. Αυτή είναι η πάγια θέση της Άγκυρας από το 1974, όταν οι διεκδικήσεις της Άγκυρας άρχισαν να εξαπλώνονται.

Ο Ερντογάν λέει ότι “τα προβλήματα πρέπει να επιλυθούν ως πακέτο” και στοχεύει σε μια “συνολική λύση” που δεν θα αφήνει “άλυτα” ζητήματα.” Από το 1975, η Τουρκία έχει τη θέση ότι η ελληνοτουρκική διαφορά είναι πρωτίστως πολιτική. Οι πολιτικές διαφορές είναι πιθανό να περιλαμβάνουν και νομικές πτυχές. Ωστόσο, η λύση θα πρέπει να είναι πολιτική. Για το λόγο αυτό, δεν υπάρχει περιθώριο για μια αυτόνομη προσέγγιση σε κάθε ζήτημα του Αιγαίου. Χρειάζεται μια “συνολική συμφωνία” (γνωστή και ως “συμφωνία-πακέτο”) για όλα τα ζητήματα.

Ο Ερντογάν έχει δηλώσει ότι θα “βρει λύση με ειρηνικό τρόπο, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως αυτό κατοχυρώνεται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ”. Δεν μιλάει απαραίτητα για το Διεθνές Δικαστήριο. Και αυτή είναι η πάγια θέση της Τουρκίας από το 1996, όταν ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός Γιλμάζ επέμεινε ιδιαίτερα στο άρθρο 33 του Χάρτη του ΟΗΕ. Ο Χάρτης του ΟΗΕ απαριθμεί ως μεθόδους επίλυσης διεθνών διαφορών (α) τη διαπραγμάτευση, (β) τη διερεύνηση, (γ) τη συνδιαλλαγή, (δ) τη διαμεσολάβηση, (ε) τη διαιτησία και (στ) τη δικαστική επίλυση. Μόνο η διαιτησία και ο δικαστικός διακανονισμός χαρακτηρίζονται ως νομικά μέσα επίλυσης διαφορών και επιλύονται σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.

Ο Ερντογάν επανέρχεται στον όρο “Καζάν Καζάν”. Πρόκειται για τη μετάφραση ενός αμερικανικού όρου που σημαίνει αμοιβαία επωφελές παίγνιο, win-win game. Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο τον Μάρτιο του 2013 σε σχέση με την από κοινού ανάπτυξη και αξιοποίηση του Αιγαίου. Στη συνέχεια προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την οικονομική κρίση της Ελλάδας για να προτείνει τη συνεκμετάλλευση ως λύση. Υποστήριξε πως η Ελλάδα θα πρέπει να μοιραστεί την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου με την Τουρκία, την οποία η Ελλάδα δεν μπορεί να αναπτύξει και να αξιοποιήσει.

Με αφορμή το θαλάσσιο πάρκο, η τουρκική πλευρά ζήτησε “συνεργασία μεταξύ των παράκτιων κρατών σε κλειστές και ημίκλειστες θαλάσσιες περιοχές, όπως το Αιγαίο Πέλαγος”. Η θέση για την ύπαρξη ειδικών κανόνων σε κλειστές και ημίκλειστες θαλάσσιες περιοχές είναι μια θέση που η Τουρκία υποστήριξε καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών της Τρίτης Διάσκεψης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982). Ωστόσο, το αίτημα της Τουρκίας δεν έγινε δεκτό. Τελικά, στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας συμπεριλήφθηκε διάταξη σύμφωνα με την οποία τα παράκτια κράτη σε κλειστές ή ημίκλειστες θαλάσσιες περιοχές θα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους (άρθρο 123). Η συνεργασία περιορίζεται στην προστασία του περιβάλλοντος, την αλιεία, τη διαχείριση των βιολογικών πόρων και τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα. Το θαλάσσιο περιβαλλοντικό πάρκο που ανακοίνωσε η Ελλάδα αφορά αποκλειστικά περιοχές εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Επομένως, δεν τίθεται θέμα συνεργασίας.

Ακόμη, ο Ερντογάν θεωρεί ότι κακώς η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψε συμφωνία οριοθετήσεως ΑΟΖ με το Ισραήλ διότι δεν εκπροσωπεί όλο το νησί. Πρόκειται για τουρκική θέση ήδη από το 1983 (οπότε η Άγκυρα συνέστησε το ψευδοκράτος). Έκτοτε υποστηρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έπαυσε να υφίσταται και έχει αντικατασταθεί από την κυβέρνηση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείας Κύπρου» και την «Ελληνική Διοίκηση της Νότιας Κύπρου». Τον Ιούνιο του 2014 μάλιστα κατέθεσε έγγραφο στην ΕΕ όπου χρησιμοποιούσε τον όρο «εκκλιπούσα» για να περιγράψει την Κυπριακή Δημοκρατία που είναι μέλος της ΕΕ