Η Συμφωνία των Πρεσπών θα “παγώσει” περισσότερο μετά τη νίκη των εθνικιστών;

Η νέα πολιτική ηγεσία, τροχοπέδη στην περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες.

Η Συμφωνία των Πρεσπών αναμένεται να “παγώσει” περισσότερο μετά τη νίκη του εθνικιστικού VMRO και τον διορισμό της Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα ως νέας Προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας. Η Συμφωνία των Πρεσπών θα παγώσει περαιτέρω, καθώς η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εργαστεί για την εμβάθυνση της Συμφωνίας κατά την τελευταία εξαετία. Αν η δύσκολη πολιτική μετάβαση στις γειτονικές χώρες συνδυαστεί με τα προβλήματα στις ελληνοσερβικές σχέσεις που προέκυψαν εξαιτίας του Κοσσυφοπεδίου και αν συνδυαστεί με τις εμπλοκές που υπήρχαν στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, κυρίως εξαιτίας του Έντι Ράμα, τότε (τουλάχιστον) βραχυπρόθεσμα, για τα ελληνικά συμφέροντα μεγάλες περιοχές σημαντικού χώρου θα αδρανοποιηθούν. Αυτό σημαίνει ότι είτε οι τεχνοκράτες και οι επαγγελματίες επιστήμονες του υπουργείου Εξωτερικών δεν θα κάνουν αναλύσεις, είτε οι αναφορές τους δεν θα φτάνουν στην πολιτική ηγεσία, είτε η πολιτική ηγεσία θα τις καταπνίγει για λόγους πολιτικής αυτοσυντήρησης. Τον Νοέμβριο του 2019, η ελληνική διπλωματική σκηνή αιφνιδιάστηκε πλήρως όταν η τουρκική κυβέρνηση συνυπέγραψε το σχεδόν “μη κρατικό” τουρκολιβυκό μνημόνιο συνεργασίας. Αποτελεί απόδειξη για άλλη μια φορά ότι ούτε οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες ούτε οι ειδικοί τους κάνουν τη δουλειά τους. Υπηρεσίες πληροφοριών – αναλύσεις και μετά πάλι υπηρεσίες πληροφοριών. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να κατασκευαστεί η πολιτική; Σε ένα τέτοιο αναποτελεσματικό πλαίσιο, το διαρκές στοιχείο της ελληνικής διπλωματίας είναι η εκ των υστέρων ξενάγηση στις παραδοσιακές δυνάμεις. Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (ένταξη στην ΕΟΚ), τον Ανδρέα Παπανδρέου (κριτικά και διεθνώς καθοδηγούμενος ευρωατλαντισμός), τον Κώστα Σημίτη (ένταξη της Ελλάδας και της Κύπρου στον ευρωπαϊκό πυρήνα) μέχρι τον Αλέξη Τσίπρα και τον Νίκο Κοτζιά (Συμφωνία των Πρεσπών) Τέτοιες σημαντικές πρωτοβουλίες δεν ενσωματώθηκαν ποτέ, σχηματίζοντας μια πολιτικοδιπλωματική “σχολή”, και έμειναν χωρίς παραγωγική περίοδο.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική βασίζεται σε πολλαπλές αυτοάμυνες. Είναι προϊόν της ίδιας της συγκρότησης του νέου ελληνικού κράτους, το οποίο συνήθως περιορίζεται σε τυφλή προσκόλληση στο άρμα των “μεγάλων δυνάμεων” (δηλαδή χωρίς πρωτογενή πολιτική παραγωγή) και ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από αστάθεια. Για παράδειγμα, επί χρόνια η σημερινή κυβέρνηση δεν προώθησε με τόλμη τις διατάξεις της Συμφωνίας των Πρεσπών, αλλά την άφησε να φθαρεί, μέχρι που σήμερα την “προωθούν” οι Σκοπιανοί εθνικιστές που την καταργούν. Έχει διαρροές από τα δεξιά ακροατήρια, βάζει αστόχαστα τον Μπελέρη στο ψηφοδέλτιο για να μαζέψει επικοινωνιακά και συμβολικά την κατάσταση (και να προσπαθήσει να κλείσει την πληγή που της άνοιξε στη δεξιά πλευρά της το σύμφωνο για τα ομόφυλα ζευγάρια), βρίσκει μπροστά της τον, ούτως ή άλλως, τυχοδιωκτικά κινούμενο Ράμα να κορυφώνει με τη «προεκλογική» συγκέντρωση στο Γαλάτσι. Το δε ακόμα πιο απελπιστικό είναι ότι υπάρχει και αντιπολιτευτική αμηχανία. Επικρίνεται η κυβέρνηση (και ορθά) για τον όλο χειρισμό της, αλλά επί του προκειμένου τι προτείνεται; Να απαγορευτεί η συγκέντρωση και έτσι να χριστεί ο Ράμα ηγέτης του «εθνικού πεπρωμένου»; Σπασμωδικά, ανασφαλή χαρακτηριστικά, που απλώς δείχνουν το έλλειμμα επεξεργασιών.

Δεν μπορεί κανείς να διαμορφώνει εξωτερική πολιτική απλά διαβάζοντας μη διαβαθμισμένες αναφορές στον διεθνή Τύπο ή από ξένες υπηρεσίες και ιδρύματα. Σε αυτή την περίπτωση, κάποιοι μπορεί να λειτουργήσουν ως τηλεοπτικοί αναλυτές και δημοσιογράφοι, όχι ως διαμορφωτές εξωτερικής πολιτικής. Οι ανεπάρκειες αυτού του παρατεταμένου συστήματος είναι το κεντρικό πρόβλημα. Τα περιστατικά που πρόχειρα αναφέρθηκαν είναι μόνο μια εκδήλωση αυτής της αναποτελεσματικότητας. Πολιτική αυτοσυντήρηση δημοσιογραφική σκέψη επί το έργον και γενικεύσεις και πομφόλυγες στην ανάλυση.