Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο: Τι είναι, ποια η δικαιοδοσία του – Ο Πούτιν ανάμεσα στα εντάλματα σύλληψης

Ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Καρίμ Καν, ανακοίνωσε ότι καταθέτει αιτήσεις για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον υπουργό Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, υπό το σκεπτικό ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για πιθανή ποινική τους ευθύνη για τα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν στη Γάζα τουλάχιστον από τις 8 Οκτωβρίου 2023.

Ο Καρίμ Καν, ζήτησε επίσης τη σύλληψη τριών ηγετών της Χαμάς -των Γιαχία Σινουάρ, Μοχάμεντ Ντέιφ και Ισμαήλ Χανίγια- με τα φερόμενα εγκλήματα να αρχίζουν «τουλάχιστον από τις 7 Οκτωβρίου 2023», υπό το σκεπτικό ότι «σχεδίασαν και υποκίνησαν τη διάπραξη εγκλημάτων» εκείνη την ημέρα και ότι «αναγνώρισαν την ευθύνη τους για τα εγκλήματα αυτά»« με τις πράξεις τους, όπως οι προσωπικές επισκέψεις στους ομήρους λίγο μετά την απαγωγή τους.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι ένα μόνιμο παγκόσμιο δικαστήριο που έχει την εξουσία να διώκει άτομα και ηγέτες για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.

Ιδρύθηκε το 2002, έπειτα από μια δεκαετία και πλέον προσπαθειών για τη δημιουργία ενός οργάνου που θα μπορούσε να καταστήσει τους πολιτικούς ηγέτες υπεύθυνους για τις φρικαλεότητες. Οι παγκόσμιοι ηγέτες πίεζαν όλο και περισσότερο για τη δημιουργία του, μετά τον πόλεμο των 78 ημερών στη Γιουγκοσλαβία και τη γενοκτονία της Ρουάντα.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) δεν έχει αναδρομική δικαιοδοσία, που σημαίνει ότι μπορεί να ασχοληθεί μόνο με εγκλήματα που διαπράχθηκαν μετά την 1η Ιουλίου 2002, όταν τέθηκε σε ισχύ το Καταστατικό της Ρώμης, βάσει του οποίου ιδρύθηκε. Με έδρα τη Χάγη, έχει επικυρωθεί από 124 χώρες, ενώ το Ισραήλ και οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει τη συνθήκη. Η ηχηρή απουσία των ΗΠΑ καθιστά τη χρηματοδότηση του ΔΠΔ πιο δαπανηρή για τους άλλους, με την Ιαπωνία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία να θεωρούνται μεταξύ των μεγαλύτερων χρηματοδοτών.

Μέχρι τη σύσταση του δικαστηρίου, προσωρινά ad-hoc δικαστήρια προσπαθούσαν να οδηγήσουν στη δικαιοσύνη όσους κατηγορούνταν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το ΔΠΔ ιδρύθηκε για να καλύψει το κενό αυτό. Συνεπώς πρόκειται για ένα δικαστήριο έσχατης προσφυγής, που παρεμβαίνει μόνο όταν οι εθνικές αρχές δεν μπορούν -ή δεν θέλουν- να ασκήσουν δίωξη.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν διαθέτει δική του αστυνομική δύναμη για τον εντοπισμό και τη σύλληψη υπόπτων. Βασίζεται στις εθνικές αστυνομικές υπηρεσίες για να προβαίνει σε συλλήψεις και να επιδιώκει τη μεταφορά τους στη Χάγη.

Ποια η δικαιοδοσία του

Το ΔΠΔ, που μερικές φορές αποκαλείται Παγκόσμιο Δικαστήριο, αποφαίνεται επί διαφορών μεταξύ κυβερνήσεων, αλλά δεν μπορεί να ασκήσει δίωξη κατά ατόμων. Σε αντίθεση με τα διεθνή δικαστήρια, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι μόνιμο όργανο και έχει αυτόματη δικαιοδοσία μόνο για εγκλήματα που διαπράττονται στο έδαφος κράτους που έχει επικυρώσει τη συνθήκη -ή από πολίτη ενός τέτοιου κράτους- ή όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ παραπέμπει μια υπόθεση σε αυτό. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία στη Γάζα, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη, αφού οι Παλαιστίνιοι ηγέτες συμφώνησαν επίσημα να δεσμευτούν από τις ιδρυτικές αρχές του δικαστηρίου το 2015.

Η πρώτη ετυμηγορία του δικαστηρίου, τον Μάρτιο του 2012, ήταν κατά του Τόμας Λουμπάνγκα, αρχηγού μιας πολιτοφυλακής στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ο οποίος καταδικάστηκε για εγκλήματα πολέμου σχετικά με τη στρατολόγηση και στράτευση παιδιών στην πενταετή εμφυλιακή σύγκρουση της χώρας και καταδικάστηκε σε 14 χρόνια κάθειρξη.

Το πιο προβεβλημένο πρόσωπο που έχει προσαχθεί στο ΔΠΔ είναι ο πρώην πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού, Λοράν Γκμπαγκμπό, ο οποίος κατηγορήθηκε το 2011 για δολοφονία, βιασμό και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας, διώξεις και «άλλες απάνθρωπες πράξεις».

Άλλες αξιοσημείωτες υποθέσεις περιλαμβάνουν κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά του προέδρου της Κένυας, Ουχούρου Κενυάτα, ο οποίος παραπέμφθηκε το 2011 σε σχέση με τη μετεκλογική εθνοτική βία του 2007-08, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 1.200 άνθρωποι. Το ΔΠΔ απέσυρε τις κατηγορίες κατά του Κενυάτα τον Δεκέμβριο του 2014.

Μεταξύ αυτών που καταζητούνται από το ΔΠΔ είναι ηγέτες του επαναστατικού κινήματος της Ουγκάντα, του Στρατού Αντίστασης του Κυρίου (LRA), ο οποίος δραστηριοποιείται στη βόρεια Ουγκάντα, τη βορειοανατολική ΛΔ Κονγκό και το Νότιο Σουδάν. Ο ηγέτης του, Τζόζεφ Κόνυ, κατηγορείται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της απαγωγής χιλιάδων παιδιών.

Εκκρεμή εντάλματα σύλληψης

Το δικαστήριο έχει εκκρεμές ένταλμα σύλληψης για τον πρώην πρόεδρο του Σουδάν, Ομάρ αλ Μπασίρ – το πρώτο εναντίον εν ενεργεία αρχηγού κράτους. Όταν ο κ. Μπασίρ -ο οποίος αντιμετωπίζει τρεις κατηγορίες για γενοκτονία, δύο κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και πέντε κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας- συμμετείχε σε σύνοδο κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης στη Νότια Αφρική τον Ιούνιο του 2015, δικαστήριο της Νότιας Αφρικής διέταξε να μην του επιτραπεί η έξοδος από τη χώρα, ενώ αποφάσιζε αν θα έπρεπε να συλληφθεί βάσει του εντάλματος του ΔΠΔ. Τελικά, η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση επέτρεψε στον Μπασίρ να φύγει.

Το 2023, το ΔΠΔ εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, και την Επίτροπο του για τα δικαιώματα των παιδιών, Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα, για παράνομη απέλαση ουκρανικών παιδιών στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της εισβολής στην Ουκρανία. Το ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Ρώσου προέδρου έχει προκαλέσει προβλήματα με τις εκτός συνόρων μετακινήσεις του Πούτιν. Αναγκάστηκε να παραλείψει μια σύνοδο κορυφής των BRICS στη Νότια Αφρική το 2023, αφού αυξήθηκαν οι πιέσεις προς την κυβέρνηση του προέδρου, Σίριλ Ραμαφόζα, να συλλάβει τον Πούτιν εάν έφτανε στη χώρα.

Το 2021, το ΔΠΔ ξεκίνησε επίσημη έρευνα για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στα παλαιστινιακά εδάφη. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπέβαλε στο δικαστήριο στοιχεία για τα εγκλήματα πολέμου που, όπως ισχυρίζεται, διέπραξε ο ισραηλινός στρατός. Μια έκθεση του ΟΗΕ διαπίστωσε στοιχεία για εγκλήματα πολέμου τόσο από την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς όσο και από τον ισραηλινό στρατό.

Πηγή:lifo