Πώς η χαλαρή ψήφος υπονομεύει την κανονικότητα

Η επιστροφή στην «κανονικότητα», όσο κι αν είναι το ζητούμενο μετά την πολυετή οικονομική κρίση, αποδεικνύεται εξαιρετικά σύνθετη και δύσκολη υπόθεση.

Μετά τις τεράστιες θυσίες της εποχής των Μνημονίων, επικράτησε αισιοδοξία στην πλειοψηφία της κοινής γνώμης ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας αν αποφεύγαμε τα λάθη του παρελθόντος. Αυτή η θεωρία είχε κάποια βάση, αλλά αποδείχθηκε κάπως απλουστευτική. Πολύ απλά, ακόμη και σήμερα, όταν η χώρα αποχωρεί από την πτώχευση, η κρίση πληθωρισμού δεν επηρεάζει μόνο ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά δημιουργεί και νέα αρνητικά δεδομένα.

Αλλά δεν ήταν μόνο η μετα-οικονομική μνημονιακή πορεία που είχε θετικό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη στη χώρα μας. Η εντύπωση ότι μπήκαμε σε νέο στάδιο έγινε ακόμη πιο έντονη αφού η επιτυχημένη ελληνική πλευρά αντιμετώπισε τις τουρκικές προκλήσεις στον Έβρο και την ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της χώρας. Με όλα αυτά, η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει σίγουρα ανακτήσει το κύρος της στη διεθνή σκηνή και την εμπιστοσύνη των Ελλήνων.

Παρ ‘ όλα αυτά, θα ήταν αφελές να συσχετίσουμε την επιστροφή στην κανονικότητα με μια φαντασία, που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι.

Το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί γύρω μας είναι μια νέα κανονικότητα και τα δύο ανοιχτά πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής ότι δεν υπάρχει τίποτα που αναπτύσσεται “κανονικά”, οπότε πρέπει πάντα να είμαστε σε εγρήγορση θα επηρεάσουν τη διεθνή ανάπτυξη στο βαθμό που μπορεί να γυρίσει ανάποδα ανά πάσα στιγμή. Προς το παρόν βιώνουμε μόνο οικονομικές επιπτώσεις, αλλά υπάρχουν επίσης άμεσες ή έμμεσες στρατηγικές επιπτώσεις, οι οποίες προκαλούν μεγάλη αβεβαιότητα. Υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι για εμάς ως αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων, από την ευρύτερη αποσταθεροποίηση, το νέο κύμα μετανάστευσης ή την απειλή της τρομοκρατίας, μέχρι την πιθανότητα εκλογής του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά δεν είναι μόνο δύο πόλεμοι που δημιουργούν ένα ασταθές περιβάλλον. Επίσης, είναι οι ανοιχτές πληγές της γειτονιάς μας που αρχίζουν να αιμορραγούν ξανά. Οι γειτονικές χώρες που επιμένουν στην είσοδο στην ΕΕ γνωρίζουν ότι αυτό θα περάσει από τις σχέσεις με την Ελλάδα, αλλά επιλέγουν το δρόμο των προκλήσεων.

Η Τουρκία, άλλωστε, μας έχει συνηθίσει σε αυτή την τακτική. Υπάρχει αυξανόμενη ελπίδα ότι κάτι αλλάζει. Ωστόσο, παρά τη συνάντηση κορυφής και τη βελτίωση του κλίματος, η Άγκυρα δεν χάνει την ευκαιρία να δείξει ότι είναι μια αναθεωρητική δύναμη στην ευρύτερη περιοχή. Ενώ η Τουρκία προσπαθεί να δικαιολογήσει την κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού στο Κυπριακό, το δόγμα της “γαλάζιας πατρίδας” παραμένει ενεργό. Λίγο πριν ο Έλληνας Πρωθυπουργός επισκεφθεί την Άγκυρα, ανακοινώθηκε ότι το Μοναστήρι της Χώρας γίνεται τζαμί. Και λίγες μέρες μετά την επίσκεψη, ο Τούρκος πρόεδρος, αναφερόμενος στην καταστροφή της Μικράς Ασίας, επέλεξε να προκαλέσει ξανά την Ελλάδα την ημέρα μνήμης της ποντιακής γενοκτονίας, αποκαλώντας την “ημέρα της εξέγερσης κατά της κατοχής του εχθρού.”

Αλλά δεν είναι μόνο η Τουρκία. Ο Έντι Ράμα επέλεξε να πραγματοποιήσει προεκλογική συγκέντρωση στην Αθήνα ανήμερα της επετείου της σύλληψης του Φρέντι Μπελέρη, υποψηφίου ευρωβουλευτή της ΝΔ που παραμένει στη φυλακή. Ο Αλβανός πρωθυπουργός δεν φαίνεται να ανησυχεί για τη δεδηλωμένη θέση της Αθήνας ότι ο σεβασμός του κράτους δικαίου θα κρίνει την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του. Αυτή είναι μια εποχή που η ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ είναι ο δηλωμένος πολιτικός στόχος των Βρυξελλών.

Ξαφνικά επέστρεψε στα προβλήματά μας και στην ατζέντα των λεγόμενων “Μακεδόνων”. Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός, υπό την ηγεσία του εθνικιστικού VMRO, υπερβάλλει και αγνοεί τη συμφωνία των Πρεσπών μετά τη νίκη στις εκλογές με το όνομα “Μακεδονία μας”, προκαλώντας την Ελλάδα μέσω του Προέδρου και του πρωθυπουργού του VMRO και αποκαλώντας τη Βόρεια Μακεδονία “μακεδονική” πεδιάδα. Η Ελλάδα προειδοποιεί ότι αν δεν σεβαστεί τη συμφωνία των Πρεσπών, θα μπλοκάρει την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, όπως και η ΕΕ. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση στα Σκόπια δεν είναι βέβαιο ότι θα επενδύσει στο μέλλον της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια. Το VMRO έχει στενή σχέση με τον Όρμπαν, ο οποίος χορήγησε άσυλο στον καταδικασμένο κρατούμενο διαφθοράς Γκρουέφσκι, ο οποίος επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή του στα Σκόπια ενόψει της επικείμενης πολιτικής αλλαγής – της ήττας του Ζάεφ. Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός θα μπορούσε να επιχειρήσει οικονομικές συμφωνίες με την Κίνα, τη Ρωσία ή την Τουρκία, ώστε η χώρα αυτή τη στιγμή να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά να μην χρειάζεται να κάνει τις “θυσίες” που απαιτεί η ΕΕ σε θέματα εφαρμογής της συμφωνίας των Πρεσπών και του Συντάγματος, όπως απαιτεί η Βουλγαρία.

Πρώτα απ ‘ όλα, η πραγματικότητα στην οποία ζούμε και οι συνθήκες γύρω μας δεν είναι αρκετά “χαλαρές” για να δικαιολογήσουν μια χαλαρή ψήφο ή αποχή. Δεύτερον, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα, οπότε είναι καλό να γνωρίζουμε την πραγματικότητα και να μην πέφτουμε θύματα προπαγάνδας που προωθεί εύκολα. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί κατ’ επανάληψη ότι ο λαϊκισμός – ευθύς ή συγκεκαλυμμένος – δεν λύνει προβλήματα. Απλώς προσθέτει καινούργια. Ας είμαστε, λοιπόν, παρόντες, ενημερωμένοι και προσεκτικοί. Όχι στον καναπέ. Στην κάλπη.