Ελληνοτουρκικά: Ήρεμα νερά μέχρι τον Ιανουάριο

Η πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιβεβαίωσε μια τάση: Την απόφαση να προχωρήσουν κάποιες ανώδυνες συμφωνίες, δίχως να γίνει οποιαδήποτε αναφορά στα «δύσκολα» θέματα. Στην Αθήνα κανένας δεν γνωρίζει ποιο μπορεί να είναι το χρονικό όριο αυτής της περιόδου «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο.

Όλοι θυμούνται ότι μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στη Νότια Τουρκία, η κυβέρνηση Ερντογάν αντιμετώπισε μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή και ξεκίνησε την ανοικοδόμηση των ισοπεδωμένων πόλεων. Παρόλα αυτά, οι πληγές στην Τουρκία παραμένουν ανοιχτές, αν και η δημόσια συζήτηση για αυτές είναι περιορισμένη και περιορίζεται σε συγκεκριμένα θέματα. Ο κ. Ερντογάν επανεξελέγη μετά από λίγους μήνες, αλλά η χώρα αντιμετωπίζει ακόμα προκλήσεις.

Οι συναντήσεις μεταξύ Γεραπετρίτη και Φιντάν εξασφάλισαν την αποφυγή οποιουδήποτε ατυχήματος, όπως φάνηκε και από τις δημόσιες δηλώσεις. Ακόμη και όταν ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε στη Χαμάς, ο κ. Μητσοτάκης φάνηκε προετοιμασμένος. Το ίδιο ίσχυε και για τη μειονότητα της Θράκης, κάτι το οποίο ο πρόεδρος της Τουρκίας συνήθιζε να θίγει σε κάθε συνάντησή του με Έλληνες πρωθυπουργούς.

Οι δύο ηγέτες έχουν περίπου τέσσερις μήνες μέχρι την επόμενη συνάντησή τους στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με πιθανότητα τετ α τετ τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον. Μέχρι τον Σεπτέμβριο, το ερώτημα δεν είναι αν θα συναντηθούν ξανά, αλλά πόσες φορές. Επίσης, είναι ενδιαφέρον αν θα επαναληφθεί ο Πολιτικός Διάλογος μεταξύ της υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και του ομολόγου της, καθώς και αν θα επαναληφθούν οι διερευνητικές επαφές για τις διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας. Η πιθανότητα αναθέρμανσης των επαφών εξαρτάται από προηγούμενη πολιτική συμφωνία.

Όπως φάνηκε από ορισμένες κινήσεις εκ μέρους της τουρκικής πλευράς (όπως η συνέντευξη του κ. Ερντογάν στην Καθημερινή), η Αγκυρα διατηρεί ενεργές όλες τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο, μάλιστα υπογραμμίζοντας ότι τα ζητήματα κυριαρχίας δεν θα μείνουν έξω από το τραπέζι σε περίπτωση που οι συνομιλίες προχωρήσουν. Είναι απολύτως σαφές ότι για την Αθήνα κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συζητηθεί.

Μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, στη διμερή ατζέντα των ελληνοτουρκικών προστέθηκαν και άλλα θέματα, όπως φάνηκε από τη δημόσια ανακίνηση σε λιγότερο από 24 ώρες. Ένα από αυτά είναι το θέμα των θαλασσίων πάρκων, για το οποίο ο κ. Φιντάν δήλωσε ότι δεν είναι ούτε περιβαλλοντικό ούτε αθώο σχέδιο για την Αγκυρα. Οι ελληνικές αρχές έχουν ανακοινώσει ότι θα υλοποιήσουν το σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, αν και οι περιοχές στον χάρτη δεν έχουν ακόμη επιλεγεί.

Η συνάντηση του Σεπτεμβρίου έχει σημασία, αλλά όχι τόσο όσο οι εξελίξεις που μπορεί να προκύψουν μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο. Από την Αγκυρα πιστεύουν ότι η Ουάσιγκτον δεν μεταχειρίζεται την Ελλάδα και την Τουρκία με ισότιμους όρους. Εάν ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, δεν είναι σαφές πώς θα αντιληφθεί το τουρκικό αίτημα για “ισότιμη” μεταχείριση.

Παρά το γεγονός ότι η ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων έχει δείξει ότι τα μακροπρόθεσμα σχέδια μπορεί να ανατραπούν γρήγορα, φαίνεται ότι το υπόλοιπο του 2024 δεν θα έχει σημαντικές εκπλήξεις. Δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια συμφωνία που θα θέσει τις προϋποθέσεις για σοβαρές συζητήσεις με ρεαλιστική ατζέντα, ούτε η Άγκυρα θα προτείνει την κυριαρχία των νησιών. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποια θα είναι η κατάσταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο τέλος αυτής της πορείας χωρίς ένταση. Ωστόσο, οι πιο έμπειροι ανησυχούν ότι η ηγεσία της Τουρκίας θα εκμεταλλευτεί αυτήν την “εποικοδομητική” στάση της στα ελληνοτουρκικά για να ισχυριστεί ότι παρά την προθυμία της για συζητήσεις, η Αθήνα απέφυγε την ουσία των διμερών διαφορών.

Προς το παρόν δυτικοί εταίροι και σύμμαχοι είναι απορροφημένοι με την αντιμετώπιση των πολύ σοβαρών προκλήσεων που εγείρονται για την Ευρώπη στα μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής και αισθάνονται ανακουφισμένοι που μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα δεν πρέπει να ασχοληθούν και με τα ελληνοτουρκικά. Και μεταξύ των συμμάχων, εν ολίγοις, κάποια μεσοπρόθεσμη στρατηγική δεν υπάρχει. Απλά, να κυλάει ο χρόνος ήρεμα.