Η Σερβία βάλλει κατά του ψηφίσματος του ΟΗΕ για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα

Καθώς η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ετοιμάζεται να ψηφίσει ψήφισμα για την αναγνώριση των θυμάτων της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα το 1995 την Πέμπτη, η Σερβία έχει εξαπολύσει πλήρη διπλωματική επίθεση για να εμποδίσει την πρωτοβουλία.

«Αυτή θα είναι η πιο δύσκολη μέρα από τότε που έγινα πρόεδρος και [ήμουν] πρωθυπουργός», είπε ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς σε ένα βίντεο στο Instagram την Τετάρτη, με φόντο τον ορίζοντα του Μανχάταν. «Αύριο θα δούμε ποιοι είναι οι πραγματικοί μας φίλοι».

Το ψήφισμα, που χρηματοδοτείται από τη Γερμανία και τη Ρουάντα, αναγνωρίζει από τον ΟΗΕ αυτό που θεωρείται από πολλούς ως το χειρότερο έγκλημα που έχει συμβεί στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: τη σφαγή από τις σερβοβόσνιες δυνάμεις πάνω από 8.000 Βόσνιους στην ανατολική Βοσνία-Ερζεγοβίνη, γύρω και γύρω. 11 Ιουλίου 1995, κατά τη διάρκεια των βάναυσων πολέμων της Γιουγκοσλαβίας.

Δεδομένου του αριθμού των σύγχρονων συγκρούσεων που έχουν ήδη γίνει ταχυδακτυλουργικά, η επίλυση του ιστορικού γεγονότος θα μπορούσε να έχει γλιστρήσει κάτω από τα ραντάρ. Αλλά στη Σερβία, το ζήτημα της Σρεμπρένιτσα εξακολουθεί να εκλαμβάνεται ως ευκαιρία όχι για να τιμήσουν τα θύματα, αλλά για να κάμψουν την εθνικιστική και διπλωματική δύναμη της χώρας.

Την Τετάρτη, η Σερβοβόσνια κυβέρνηση προέτρεψε τους πολίτες της χώρας να «εμφανίσουν τις σημαίες της Σερβίας και να εκφράσουν συμβολικά την αντίθεσή τους σε αυτό το έγγραφο [ΟΗΕ]». Ο ψηλότερος πύργος στην προκυμαία του Βελιγραδίου, ένας γυάλινος φαλλός στον ποταμό Σάβα, έδειχνε ένα περιστρεφόμενο μήνυμα: «Δεν είμαστε έθνος γενοκτονίας».

Τον περασμένο μήνα, οι ηγέτες της Σερβίας διοργάνωσαν πολλές συνεντεύξεις Τύπου και πραγματοποίησαν αρκετές επισκέψεις στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ για να συναντηθούν με βασικά ενδιαφερόμενα μέρη σε μια προσπάθεια να επηρεάσουν την ψηφοφορία.

«Δεν είναι τόσο δύσκολο να αποδομήσεις την αφήγηση που προέρχεται από τη σερβική κυβέρνηση — [ότι] δεν υπάρχει κανένα μέρος του εγγράφου ή οποιοδήποτε άλλο έγγραφο που θα επιτρεπόταν στον ΟΗΕ, το οποίο θα στιγμάτιζε ένα ολόκληρο έθνος», εξήγησε η Sofija Todorović, πρόγραμμα διευθυντής της Πρωτοβουλίας Νέων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Η ομάδα του Todorović, μαζί με άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στη Σερβία και την ευρύτερη περιοχή, υποστηρίζει το ψήφισμα του ΟΗΕ επειδή υποστηρίζει ότι υποστηρίζει την μνημόνευση —όπως η ανακήρυξη της 11ης Ιουλίου της Παγκόσμιας Ημέρας Μνήμης για τη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα το 1995— αντί να κατηγορεί συλλογικά οποιοδήποτε έθνος ή Εθνική ομάδα.

Οι συνυποστηρικτές του ψηφίσματος του ΟΗΕ περιλαμβάνουν αρκετές χώρες μέλη της ΕΕ, καθώς και οι Η.Π.Α.

Σύμφωνα με τον Todorović, ωστόσο, η σφοδρή αντίθεση της Σερβίας στο ψήφισμα έχει πιο περίπλοκες ρίζες από το απλό εθνικιστικό πικέ. Το Βελιγράδι, εξήγησε, θέλει να αυξήσει τη διεθνή του επιρροή εμφανίζοντας να διαφωνεί με τους γείτονές του και στη συνέχεια να εκτονώνει γρήγορα τις διαφωνίες, κερδίζοντας έτσι τη φήμη ως δύναμης σταθερότητας και μεγάλου περιφερειακού παράγοντα.

«Αυτή είναι η εξωτερική πολιτική που επέλεξε η Σερβία για τον εαυτό της, ειδικά μετά την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία», συνέχισε ο Todorović. «Θέλει να είναι σχετικό στον κόσμο προκαλώντας εντάσεις και στη συνέχεια δεχόμενος επαίνους από τη διεθνή κοινότητα μόλις επιλυθούν».

Γενοκτονία σε δίκη Ο πόλεμος της Βοσνίας το 1992-1995 ήταν το αιματηρό αποτέλεσμα της διάλυσης της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας και περιλάμβανε την τετραετή πολιορκία της πρωτεύουσάς της, του Σεράγεβο, που θεωρείται η μεγαλύτερη στον σύγχρονο πόλεμο.

Η σύγκρουση σημειώθηκε σε μια περίοδο σχετικής σταθερότητας και ευφορίας στην υπόλοιπη Ευρώπη, κατά την οποία τα πρώην κομμουνιστικά κράτη χαιρόταν για τα νεοανακαλυφθέντα δημοκρατικά δικαιώματα και την ανεξαρτησία τους.

Ως εκ τούτου, η σκληρότητα της γιουγκοσλαβικής σύγκρουσης της έφερε έντονη την προσοχή και τα εγκλήματα που τη συνόδευσαν οδήγησαν στη δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου, του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία, ή του ICTY.

Το δικαστήριο είχε στόχο να δείξει ότι μια πρόσφατα επανενωμένη Ευρώπη και ένας πιο συνεργατικός κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα εγκλήματα πολέμου με τρόπο συνεπή με τις δυτικές νομικές παραδόσεις και τα υψηλότερα πρότυπα απόδειξης.

Αυτό το δικαστήριο, καθώς και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ήταν που έκριναν τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα γενοκτονία. Το τρέχον ψήφισμα του ΟΗΕ, το οποίο θα ψηφίσει η Γενική Συνέλευση την Πέμπτη, απλώς επιβεβαιώνει τον μοναδικό χαρακτήρα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν.

Οι δίκες του ICTY, οι οποίες διήρκεσαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως το 2017, μαζί με το εκκρεμές ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών, αναμένεται να θέσουν το πρότυπο για το πώς αντιμετωπίζονται οι μελλοντικές δίκες γενοκτονίας και οι δράστες θηριωδιών.

«Δυστυχώς στη Σερβία είναι ακόμα δύσκολο να μιλήσουμε για οποιοδήποτε θέμα που σχετίζεται με τον πόλεμο, επειδή η χώρα δεν αποστασιοποιήθηκε ποτέ επίσημα από τα εγκλήματα και ποτέ δεν πήρε ξεκάθαρη στάση για τη σύγκρουση», κατέληξε ο Todorović.

Ο πρεσβευτής της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στα Ηνωμένα Έθνη, Zlatko Lagumdžija, κάλεσε τη Σερβία κατά τη διάρκεια πρόσφατης ομιλίας του στον ΟΗΕ να μην «πυροδοτήσει τις φλόγες του εθνικισμού και να σπείρει εσκεμμένα τους σπόρους του μίσους», λέγοντας ότι ήταν προφανές ότι η χώρα είχε χάσει το κύριο σημείο του το ψήφισμα.

«Το ψήφισμα για τη γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα δεν αποτελεί απειλή για τον σερβικό λαό αλλά για άτομα με ονόματα, ιδίως οκτώ αποφάσεις του ICTY που

περιέχει ένοχους ετυμηγορίες για το έγκλημα της γενοκτονίας», εξήγησε ο Lagumdžija.

«Δεν υπάρχουν γενοκτονικά έθνη. Υπάρχουν μόνο εγκληματίες που ευθύνονται για τη γενοκτονία».