Η μεγάλη επιστροφή του εθνικισμού στα Βαλκάνια

Σε κάθε προεκλογική περίοδο ο εθνικισμός αναζητά τρόπους να εκφραστεί. Συνήθης ύποπτος – ακόμα και αν τώρα είναι σε ύφεση τα ελληνοτουρκικά – είναι οι σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας. Η «απειλή» του τουρκικού προξενείου στη Θράκη, η διάθεση του Ερντογάν να «ελέγξει» την ψήφο της μειονότητας, η ένταση των προηγούμενων χρόνων και τι μπορεί να συμβεί με μία κυβέρνηση που δεν έχει την «αποφασιστικότητα» να την αντιμετωπίσει.

Το Μακεδονικό ζήτημα κυριάρχησε στις εκλογές του 2019 και αποτέλεσε έναν από τους λόγους που οδήγησαν στην ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, με κατηγορίες για “προδοτική συμφωνία” και “παράδοση της Μακεδονίας” να επικρατούν. Τα επόμενα χρόνια, η Συμφωνία των Πρεσπών ξεχάστηκε, παρότι είχε προσπαθήσει να επιλύσει περισσότερα προβλήματα από όσα δηλώνονταν. Η ελληνοαλβανική σχέση είχε αδρανέσει, αλλά προσελκύει πάλι το ενδιαφέρον λόγω των προβλημάτων της ελληνικής μειονότητας.

Η άνοδος της ακροδεξιάς επηρεάζει την προεκλογική περίοδο, με τα κόμματα να αναζητούν εφεδρείες με εθνικιστικές δηλώσεις για να πείσουν τους ψηφοφόρους. Αυτή η ρητορική δημιουργεί ένα κλίμα,. που τα κόμματα πρέπει να διαχειριστούν κάθε φορά.

Η διπλή νίκη του VMRO σε προεδρικές και εθνικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία άνοιξε ξανά θέμα «Συμφωνίας των Πρεσπών» και επαναφοράς του ερωτήματος εάν θα έπρεπε να είχε υπογραφεί ή όχι.

Οι δηλώσεις των Μίτσκοτσκι και Σιλιάνοφσκα προκάλεσαν αντιδράσεις στην Ελλάδα, καθώς επιχείρησαν να αμφισβητήσουν τη Συμφωνία των Πρεσπών και τη χρήση του ονόματος “Βόρεια Μακεδονία”. Υποστήριξαν ότι έχουν το δικαίωμα να αποκαλούν τη χώρα τους “Μακεδονία”.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στην Ελλάδα, οι εθνικιστικές – ακροδεξιές φωνές φαίνεται να αυξάνουν τα ποσοστά τους, εκμεταλλευόμενες το ζήτημα του Μακεδονικού. Η Νέα Δημοκρατία φαίνεται να ανησυχεί για αυτές τις φωνές και προσπαθεί να στείλει ένα μήνυμα, κυρίως προς τη δεξιά πτέρυγα της, λέγοντας ότι δεν σκοπεύει να καταργήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ ταυτόχρονα σημειώνει ότι η Πειραιώς δεν συμφωνούσε με τις διατάξεις και δεν ψήφισε υπέρ της συμφωνίας.

Όπως έχει επαναλάβει ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, Γιώργος Γεραπετρίτης «η θέση της ελληνικής κυβέρνησης έχει εκφραστεί. Τόσο η Ελλάδα, όσο και η Βόρεια Μακεδονία είναι υποχρεωμένες να σεβαστούν το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς υποχρεώσεις, τις οποίες έχουν αναλάβει. Η Ελλάδα παρακολουθεί με αυστηρότητα την τήρηση των συμφωνηθέντων».

Την ίδια στιγμή, η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης έχει σημαντική παρουσία στις ευρωεκλογές, ειδικά από το 2014 με την είσοδο του Κόμματος Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας (DEB) στο παιχνίδι. Παρά τις πρωτιές του στις εκλογικές περιφέρειες Ροδόπης και Ξάνθης τόσο το 2014 όσο και το 2019, το DEB δεν κατάφερε να ξεπεράσει το όριο του 3% για να εκλεγεί. Κριτικοί του υποστηρίζουν ότι το κόμμα ακολουθεί τη γραμμή της Άγκυρας, υπηρετώντας τις πολιτικές της Τουρκίας σε σχέση με τη μουσουλμανική μειονότητα.

Επίσης, ανοικτή είναι η υπόθεση του Φρέντι Μπελέρη. Η υπόθεση Μπελέρη ξεκίνησε πριν ένα χρόνο, όταν ο τότε υποψήφιος δήμαρχος Χειμάρρας συνελήφθη από τις αλβανικές αρχές για εξαγορά ψήφων. Αυτό έγινε μεγάλο θέμα στην Αθήνα, καθώς υπήρχε ελληνική μειονότητα στην Αλβανία και ήταν παραμονή εθνικών εκλογών στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ. Η Κουμουνδούρου κατήγγειλε την Πειραιώς για τις σχέσεις της με τον Ράμα, ενώ η ΝΔ συμπεριέλαβε τον Μπελέρη στο ψηφοδέλτιό της.

Επιπλέον, η επίσκεψη του Ράμα στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για την Ελλάδα, προκειμένου να μιλήσει σε δικούς του ψηφοφόρους για τις εκλογές στην Αλβανία το επόμενο έτος, χαρακτηρίστηκε ως “πρόκληση”.

Η δίκη του Μπελέρη παρακολουθήθηκε από τα ελληνικά ΜΜΕ και η συμμετοχή του πλέον φυλακισμένου εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας στο ψηφοδέλτιο της ΝΔ θεωρήθηκε ότι εξυπηρετεί τον στόχο της παράταξης να προσελκύσει ψήφους από το δεξί φάσμα.